Terug naar Brandpunt+
Zo luister je het best naar een ander (volgens de wetenschap)
- Artikel
- 29 maa 2021
- 5 minuten leestijd
Zeg eens eerlijk: zijn er momenten dat je niet echt luistert naar de persoon die tegenover je zit? In sommige situaties overkomt mij dit vaker dan ik zou willen. Er zit dus maar één ding op: ik moet naar een school die mij leert om beter te luisteren.
Vóór corona had ik eens een verjaardagsetentje in een restaurant met een groep mensen. Een tafelgenoot kletste ruim een uur over van alles en nog wat. Ondanks dat ik hem aankeek en braaf ja knikte, had ik eigenlijk niet door wat hij nou allemaal vertelde.
Hetzelfde gebeurde standaard in de schoolbanken en soms gaat het ook langs me heen als mijn vriend me iets vertelt wat ik eigenlijk niet zo interessant vindt.
Uit onderzoek blijkt dat ik niet de enige ben: liefst acht op de tien Nederlanders luistert niet altijd goed tijdens een gesprek. Helaas hoor ik dus daar ook bij. Het is niet zo dat ik nooit luister. Ik kan aandachtig luisteren naar die vriendin in nood en ik kan als journalist tot in detail terug vertellen wat mijn interviewkandidaat vertelde. Niks aan de hand zou je denken, maar er zijn momenten dat er helemaal niks binnenkomt.
Een irritante eigenschap, dus ik besluit een les te volgen bij de Luisterschool van Saskia Zwijnenburg (49). Ze is afgestudeerd psycholoog en werkt sinds 2015 als luistercoach. Ik haak aan bij de masterclass Holding Space, een cursus die mij moet leren hoe ik écht goed kan luisteren.
Vertraging opzoeken
Voorafgaand krijg ik een thuisoefening mee: probeer alledaagse dingen te vertragen. Trek langzaam je jas aan, poets langzaam je tanden en drink langzaam je kop thee leeg. Daar ga ik gelijk al de mist in. Ik doe alles in de derde versnelling, op de automatische piloot en het liefst alles tegelijkertijd.
Tijdens mijn gesprek met Saskia kom ik al snel tot de conclusie dat dit een van de oorzaken is van mijn problemen. Hoe kan ik verwachten dat ik rustig naar iemand kan luisteren als alles in mijn leven snel en gehaast gaat? “Door gedurende de dag vertraging in de kleine dingen op te zoeken, kun je ook beter de tijd vinden om te luisteren,” drukt de luistercoach mij op het hart.
Stiltes laten vallen
Saskia legt me uit dat ze voorstander is van communiceren vanuit een ‘holding space’. Hierin is het belangrijk dat je de tijd maakt voor een gesprek, jezelf niet passief opstelt en je grens durft te bewaken. Dat laatste is iets dat we tegenwoordig te weinig doen.
“We leven in een maatschappij met ontzettend veel kennisoverdracht en we communiceren heel erg horizontaal. De een vertelt en de ander reageert daar direct op. Het is vaak niet gewenst om een lange stilte te laten vallen of om tegen iemand te zeggen: ik heb even de tijd nodig om op je verhaal te reageren. Gek eigenlijk, want dit is heel belangrijk om goed te kunnen luisteren.”
Ik weet van mezelf dat ik soms de tijd nodig heb om iets dat iemand vertelt een paar seconden te laten bezinken, maar tegelijkertijd vind ik stiltes ongemakkelijk aanvoelen. Daarin ben ik overigens niet de enige. Het internet staat vol met tips over hoe je een vervelende stilte’ kan voorkomen en ook in series en films vinden ze het heerlijk om een stilte zo ongemakkelijk mogelijk weg te zetten.
Het perfecte antwoord
In de masterclass leer ik over nog een groot obstakel dat optreedt tijdens het luisteren. Een hoop mensen zijn namelijk vooral bezig met hun eigen reactie voorbereiden wanneer iemand praat. Hier is in 2020 uitgebreid onderzoek naar gedaan door de Duitse psycholinguïst Mathias Barthel.
Dit is een probleem waar ik zelf ook tegenaan loop wanneer mijn vriend over een hobby vertelt waar ik weinig van begrijp. Ik dacht dat het desinteresse was, maar als Saskia mij laat terugdenken, ging er tijdens die gesprekken alleen maar door mijn hoofd: ik snap het niet. Wat moet ik nu zeggen? Help!
Tijdens de masterclass legt de luistercoach uit dat een perfect antwoord helemaal niet nodig is om te laten merken dat je luistert naar iemand. “Luister niet alleen naar de inhoud die iemand vertelt, maar ook naar de emotie die daar inzit. In plaats van dat je een slim antwoord wil geven, kun je ook zeggen: ‘Wat leuk dat je zo enthousiast bent’ of ‘Ik merk dat dit je raakt’.”
Luistergrens
Ik heb altijd geroepen dat ik slecht ben in lang naar iemand luisteren, maar nu besef ik me dat ik misschien niet altijd heb geweten hoe ik moet luisteren. De situaties waarin ik wél goed kan luisteren, een interview of iemand die dicht bij me staat met een probleem, daar creëerde ik eigenlijk al die holding space waar Saskia het over heeft. Ik maak tijd, doe mijn telefoon in mijn tas, ik merk de emoties van een ander op en geef het aan als het gesprek te snel gaat. Waarom pas ik dat eigenlijk niet nog meer in mijn dagelijkse leven toe?
Een verandering in mijn gehaaste levenspatroon en het bewaken van mijn ‘luistergrens’ moeten me in de toekomst gaan helpen om nog beter te gaan luisteren. En die ongemakkelijke stiltes? Die wil en ga ik voortaan juist omarmen. Hallo? Ben je daar nog?
