Terug naar Brandpunt+
Homo en mormoon: hoe Levi loskwam van zijn geloof
“Ik had veel vrienden die ook mormoon én gay waren. Daarvan hebben er inmiddels dertien zelfmoord gepleegd.” Onze Pete Wu sprak de 31-jarige ex-mormoon Levi.
Zijn religie schreef hem voor dat moest hij bidden en in therapie moest om hetero te worden, en dertien van zijn veertien beste mormonenvrienden pleegden zelfmoord na hun missie. Nu is ex-mormoon, fotograaf en model Levi Jackman Foster (31) een van de luidste activisten in de strijd voor homoacceptatie en verandering binnen het mormoonse geloof waarin hij opgroeide. “Ik voel al sinds de eerste zelfmoord dat de kerk bloed aan hun handen heeft.”
“Hij bespiedt ons stiekem.” Ik wijs naar de muur achter Levi, waar een kitscherig schildering van Jezus op ons neerkijkt. Hij lacht een rij witte tanden bloot: “Wat toevallig, dat is een typisch mormonenschilderijtje.”
We praten via Skype, de 31-jarige Levi Jackman Foster in het huis van zijn mormoonse vader in het verre Alaska, ik tien tijdzones verderop in relatief tolerant Amsterdam. De fotograaf uit New York City is even thuis: een van zijn jongere zusjes heeft foto’s voor haar prom nodig, zag ik zonet op Levi’s Instagram. Dat is ook het medium waar ik hem voor het eerst tegenkwam: voornamelijk als model en fotograaf van, laat ik eerlijk wezen, de honderden homo-erotische Instagramfoto’s waarop hij halfnaakt poseert, samen met even knappe als gespierde mannen. Om geld in te zamelen voor goede doelen – denk aan de bestrijding van aids of lhbt-acceptatie.
Inmiddels is Levi met meer dan een kwart miljoen volgers (!) een belangrijke stem in de lhbti-gemeenschap. Om er op Instagram achter te komen dat hij opgroeide als mormoon, moet je goed zoeken: dat vermeldt Levi alleen onderaan posts, in kleine lettertjes.
View this post on InstagramA post shared by Levi Jackman (@levijfoster) on
Goed, de mormoonse kerk dus. Veel mensen denken dat het een relatief kleine sekte is, maar – ik heb het opgezocht – de Church of the Jesus Christ of Latter-Day Saints, zoals de kerk officieel heet, telt wereldwijd rond de zestien miljoen leden. Véél meer dan, pak ‘m beet, de Scientology-kerk (onbekend aantal, maar waarschijnlijk minder dan 20 duizend leden), de Jehova’s Getuigen (8,5 miljoen) en de Amish (318 duizend) bij elkaar. Het is daarmee de vierde grootste christelijke religie in Amerika.
Of ze een beetje tolerant zijn, die mormonen?
Levi stopt meteen met lachen: “Mij werd geleerd dat homo zijn een van de ergste zondes is die er is; zelfs zelfmoord is minder erg volgens de mormoonse kerk, dus je kunt jezelf beter van het leven beroven dan door te leven als homoseksueel.”
Wacht eens even, waar staat dit?
“Het gaat nergens beschreven! Het werd ons gewoon geleerd.”
Zelfmoord is minder erg volgens de mormoonse kerk, dus je kunt jezelf beter van het leven beroven dan door te leven als homoseksueel
In wat voor omgeving groeide je in vredesnaam op?
“Al mijn vrienden waren mormonen. Op zondag gingen we naar de kerk, op maandag met de familie de heilige geschriften bestuderen, en op woensdag weer naar de kerk om met mormoonse leeftijdgenoten te basketballen of wat te leren over Jezus. Iets on-mormoons doen, zoals met niet-mormonen omgaan of zelfs een 16+film kijken, betekende dat je de weg kwijt was. Deed je dat wel, dan werd je door anderen verklikt aan de bisschop van de gemeenschap. Ik werd opgevoed met het recht om een vrouw te bezitten. Dat is hoe God het wil. Mormonen zijn heel erg bekrompen.”
Wat maakt de mormoonse kerk anders dan andere conservatieve christelijke religies?
“Het kent veel gekke new age-gedachtenkronkels. Mormonen geloven niet per se in een hemel of een hel, maar in drie planeten, waarvan het Celestiale Koninkrijk de plek is waar alle mormonen en bekeerlingen naartoe gaan. Het doel van mormonen is dan ook om zoveel mensen te bekeren en te redden, levend of dood, zodat die in dat Koninkrijk terechtkomen. Je kunt niet-mormonen laten bekeren door ze te trouwen met een mormoon – dat kan ook ongevraagd zelfs na hun dood. Het is dus eigenlijk een spel.” [lacht]
Dat komt toch best over als een zweverige cult.
“Mormonen zijn ook heel sektarisch. Wil je er niet bij? Ga dan weg. Bij katholieken gaat het vooral om het idee van een gemeenschap, van er zijn voor anderen. Mormonen handelen als volgt: we helpen je, maar alleen als je je eerst bekeert. Syrische vluchtelingen krijgen heus wel hulp, mits ze eerst het Boek van Mormon [hun ‘bijbel’, PW] lezen. En trouwens, mormonen dragen magisch ondergoed.”
Werk van en met Levi zelf, uit zijn nieuwe serie over mormonen.
Ik, eh, watte?
“Het zou je beschermen tegen zonden en kwade geesten. Je krijgt dit ondergoed wanneer je achttien wordt en nadat je een belofte hebt gemaakt aan God in de tempel. Je mag 't nooit laten zien aan iemand buiten de tempel, ook niet op foto’s. Er bestaan mormoonse legendes over van het kaliber: een man rende uit een brandend gebouw, maar bleef ongedeerd omdat hij werd beschermd door zijn heilige ondergoed. Of: er was een vliegtuigongeluk, maar hij was de enige overlevende en had niets – door z'n ondergoed! Klinkt plausibel, toch?”
Je zegt heel vaak ‘zij doen dit of dat’ – wanneer was de laatste keer dat je ‘wij’ zei?
“Toen ik zeventien was. Ik sloot me volledig af, begon opnieuw. De kerk verlaten was makkelijk, maar dat gold niet voor de cultuur.”
Levi is de middelste van zeven kinderen; iedereen is mormoons behalve hij en zijn biseksuele zusje. De 31-jarige vermoedde altijd al dat hij anders was, maar pas toen hij op zijn vijftiende verliefd werd op iemand in zijn worstelteam, kon hij dat gevoel plaatsen. “Het ging in tegen alles wat ik ooit had geleerd. Ik dacht: ik ga mijn familie verliezen. Om dat te voorkomen, keek ik naar welke antwoorden de kerk had voor mensen zoals ik. Conversietherapie, bijvoorbeeld.”
Je dacht: ik moet mezelf genezen.
“Ja, want ik geloofde nog steeds in de kerk. Ik dacht weleens: is zelfmoord plegen beter? Mij werd geleerd dat ik er gewoon aan moest werken.”
Hoe reageerden je ouders?
“Mijn vader gaf me een klopje op de rug en zei heel rationeel: ‘Ik weet dat je dit nooit zou kiezen, want dat is moeilijk in Alaska.’ Mijn moeder begon meteen te huilen en vroeg of ik harder wilde bidden, en zei dat God alles kan. Dat ik nog niet verloren was, dat ze me konden repareren.”
Nu krijg ik elke dag berichten van jonge queer mormonen die me bedanken dat ik ze hielp met uit de kast komen of met zichzelf accepteren
Voor zijn moeder vloog Levi dus naar de ‘hoofdstad’ van de mormonen, Salt Lake City in Utah. Daar ging hij in therapie bij Evergreen, een door mormonen gefinancierde conversiegroep. Het geheel had veel van een afkickkliniek, zegt Levi nu.
In een groepstherapiesessie met zijn moeder erbij, viel Levi op bij iemand die ‘succesvol’ hetero was geworden. Die gaf hem vervolgens zijn nummer, waarop Levi’s moeder haar zoon meteen de deur uitduwde, zich realiserende dat zo’n therapie niet werkte. “We kwamen daarna niet meer terug. Mijn moeder wilde nog wel dat ik mormoon bleef, maar ik wilde niet in een cultuur leven waarin ik werd gezien als een gebroken persoon.”
Toch verhuisde hij op zijn zestiende naar mormonenhotspot Utah en ging hij naar BYU, de grootste mormonenuniversiteit.
Waarom deed je dat?
“Ik hoopte dat omgaan met mormoonse homo’s in Utah me zou helpen om mezelf te accepteren. Maar de vele homovrienden die ik maakte, probeerden nog steeds op de mormoonse manier te leven. Het omslagpunt in hun levens kwam na hun tijd als missionaris – dan ga je twee jaar naar het buitenland om mensen te bekeren. Maar na terugkomst kwam het niet meer goed: op eentje na heeft elke vriend die terugkwam van hun missie zelfmoord gepleegd. Ik heb zo dertien goede vrienden verloren.”
Levi tussen zijn ouders en zes broers en zussen. Zijn moeder is inmiddels overleden – zij vocht uiteindelijk tot het einde van haar leven mee voor lhbti-rechten.
Mormoonse jongens werken hun hele leven toe naar die missie in het buitenland, legt Levi uit. Tijdens deze twee jaar eten, slapen en drinken zij het mormoonschap. Een soort bootcamp: je wordt wakker om vijf uur ‘s ochtends, studeert tot acht uur, gaat daarna langs deuren om mensen te onderwijzen over het mormoonse geloof en daarna studeer je, bid je en slaap je weer – dag in, dag uit.
“Zo ondergedompeld zijn in die cultuur maar jezelf niet mogen accepteren is verdomd lastig. De laatste vriend pleegde vorig jaar zelfmoord; ik was al vrienden met hem sinds z'n achttiende. Hij liet een brief achter voor zijn ouders. Kun je het je voorstellen? Michael was al dertig jaar en hij had nog steeds de behoefte om zijn ouders te wijzen op zijn worstelingen. Ik voel al sinds de eerste zelfmoord dat de kerk bloed aan haar handen heeft. Ik heb vele protesten tegen ze geleid – vooral tijdens Prop 8.”
In 2008 mochten Amerikanen in Californië in een referendum (‘proposition 8’ of ‘Prop 8’) bepalen of er in de grondwet vastgelegd moest worden of een huwelijk alleen gold tussen een man en een vrouw. De mormoonse kerk was een van de grootste donateurs aan de ja-campagnes – die helaas ook wonnen.
Hier kwam Levi’s activisme tot bloei: hij en zijn vrienden riepen door megafoons wat de kerk doet hoe schadelijk het is wat hun echte doel is, hij verscheen in kranten en op de straten, om de kerk te laten weten dat ze mormoonse jongeren zover brainwashen dat ze zelfmoord plegen – en nu wilde de kerk deze lhbt-jongeren ook nog eens hun rechten ontnemen in de echte wereld.
Eind 2016 leek er even progressie gemaakt te zijn: de kerk updatete haar website, die nu zegt dat het hebben van homoseksuele gevoelens niet langer een zonde is, zolang je er niet naar handelt. Let wel: het is nog steeds niet een eeuwige loopband aan feestbier en kaastoastjes, want er wordt namelijk nog steeds gehamerd op die heilige band tussen man en vrouw als God’s plan. Toch mag je dus homo en mormoon zijn – de update geeft tips hoe je een plek in de kerk kunt vinden. Normaal wordt zulke grootste wijzigingen in hun doctrine binnen de mormoonse kerk ingegeven door God, dus dit ís nogal een ding, toch?, vraag ik Levi. “Ze moeten ook mee met de progressie van de maatschappij. Het is een stap, maar het is nog steeds beledigend.”
Sinds Prop 8 is Levi blijven doorvechten voor de acceptatie van lhbti-jongeren. Hij werd regelmatig geïnterviewd voor MTV, deed een serie voor belangrijke gay zender LOGOTV en ontwikkelde zich als kunstfotograaf. Zijn projecten gaan bijvoorbeeld voor zichtbaarheid van lhbti-mensen in culturen waar homoseksualiteit verboden is. Ook deed hij veel voor de It Gets Better-campagne, waarin beroemde queer mensen jongeren vertellen: er komt een tijd dat het beter zal gaan, er wacht een accepterende wereld op je waarbij het niet uitmaakt wie je bent.
“Ik ben wel dankbaar voor mijn opvoeding: het zorgde ervoor dat ik een kunstenaar en activist werd, dat ik mijn stem liet horen. Nu krijg ik elke dag berichten van jonge queer mormonen die me bedanken dat ik ze hielp met uit de kast komen of met zichzelf accepteren. Dat is een geweldig gevoel.”
We hebben het nog even over Amsterdam, waar Levi deze zomer een expositie heeft, als ik Jezus weer zie loeren over Levi’s schouder.
Levi ziet me kijken en lacht: “Ja, Jezus is één sneaky bastard.”
Headerfoto uit Levi Fosters eigen werk.
