In Nepal kunnen lhbti’ers eindelijk trouwen: ‘Maar we moeten niet te vroeg juichen’

Feest in Nepal: het hooggerechtshof daar bepaalde afgelopen maand dat lhbti’ers officieel met elkaar mogen trouwen. Toch is de kous daarmee nog niet helemaal af. “De politiek is niet tégen meer rechten voor lhbti’ers, maar het patriarchaat zit hier nog diep verankerd."

“De gemeenschap was dolblij [na de uitspraak van het hooggerechtshof, red.]", vertelt Sunil Pant, kopstuk van de lhbti-beweging in Nepal en het eerste openlijk homoseksuele parlementslid. 'Mensen haastten zich naar hun dorpen en huizen om de documenten te halen die ze nodig hebben voor hun huwelijk”. Volgens Pant zijn er naar schatting 200 koppels die deze zomer hun huwelijk willen laten voltrekken. 

De uitspraak komt niet uit de lucht vallen: het Nepalese hooggerechtshof gaf de overheid vijftien jaar geleden al de opdracht om een wet voor het homohuwelijk door te voeren, maar keer op keer liepen onderhandelingen van verschillende kabinetten stuk. De vertragingen leidde tot een boel rechtszaken. Ondertussen was het wél al gebruikelijk voor Hindoestaanse priesters om lhbti’ers informeel te trouwen – maar zo’n trouwerij wordt niet erkend bij de overheid. 

Doorbraak

En die erkenning is belangrijk voor lhbt-stellen, want getrouwde heterostellen in Nepal, die dus wel erkend zijn door de overheid, kunnen makkelijker huizen kopen, hun partner opnemen in hun erfenis en een gezamenlijke rekening openen. Ook ouderschapsrechten zijn beter geregeld, en als een partner ziek wordt, heb je recht op een verzekering. In Nederland gelden dit soort rechten bij zowel een huwelijk als geregistreerd partnerschap. 

Afgelopen maart bepaalde het hooggerechtshof dat een Nepalees lhbti-koppel dat eerder trouwde in Duitsland ook als zodanig officieel geregistreerd moest kunnen worden in hun eigen land. Eind juni was de maat vol: partners moeten officieel kunnen trouwen, dicteerde het hof, en hoeven niet te wachten op de wet. De rechter beroept zich op de grondwet die in 2015 is bijgewerkt, waarin staat dat genderdiscriminatie verboden is en de rechten van seksuele minderheden moeten worden gehandhaafd. De uitspraak is historisch, want Nepal is hierdoor, na Taiwan, het tweede land in Azië waar lhbti’ers elkaar het ja-woord kunnen geven. 

“De overheid doet er lang over om de wet door te voeren, dus dit is een praktische oplossing totdat de wet er is”, zegt Pant. 

Toenemende acceptatie

“We hebben zo lang voor gelijkwaardigheid en dezelfde rechten als andere koppels gestreden. We willen heel graag trouwen”, vertellen Jeshika Gautam en Samjhana Bishwakarma aan het Amerikaanse nieuwsmedium Foreign Policy naar aanleiding van het nieuws. Vijf jaar hebben de twintigers hun relatie geheim moeten houden. Maar door de toenemende acceptatie van lhbti’ers in Nepal én de positieve uitspraak van het hooggerechtshof durven ze nu open te zijn over hun lesbienneschap. Binnenkort willen ze een officiële bruiloft.

Ook op andere lhbti-vlakken lijkt Nepal stappen voorwaarts te maken: sinds 2015 kunnen mensen die zich niet identificeren als man of vrouw voor de optie ‘anders’ kiezen in hun paspoort. In 2019 werd de allereerste officiële Pride Parade georganiseerd, die sindsdien elk jaar wordt gehouden.

Niet te vroeg juichen

Toch moeten we niet te vroeg juichen, zegt transgender activist Rukshana Kapali. “Nepal is de laatste jaren geromantiseerd; het wordt gezien als een van de tolerantste landen in Azië, maar de realiteit is anders. Wetten zijn nog niet doorgevoerd, waardoor we nog altijd niet overal recht op hebben.” Ook het veranderen van officiële documenten is een traag proces, en levert een hoop bureaucratische rompslomp op.

Het Nepalese lhbti-koppel Surendra Pandey en Maya Gurung, al informeel getrouwd in een Hindoestaanse tempel, deed twee weken na de uitspraak van het hooggerechtshof een aanvraag bij de lokale rechtbank in Kathmandu om hun huwelijk officieel te registreren. Dat werd geweigerd. 

Bal Krishna Sah, journalist bij Nepali Daily, legt uit dat de rechter misbruik maakte van het feit dat het hooggerechtshof de lokale rechtbank niet heeft aangewezen als plek waar lhbti-huwelijken kunnen worden geregistreerd. “Technisch gezien is dat hun goed recht,” aldus Sah.

Pant: “Het is een heel flauwe interpretatie van de rechter, die direct weer invloed heeft op de levens van deze mensen.” Omdat er dus geen duidelijke wet is, belanden lhbt’ers in een juridisch limbo, en dat kan problemen opleveren voor registraties door het hele land. 

“De politiek is niet tegen meer rechten voor lhbti’ers, maar het patriarchaat zit nog diep verankerd in hun ideeën over hoe de wereld eruit moet zien. Ze zijn er dus ook niet actief vóór”, aldus Pant. 

Pandey en Gurung zijn in hoger beroep gegaan om hun registratie alsnog af te dwingen bij het hooggerechtshof. Ze hopen dat ze hun hoger beroep winnen, zodat zij en alle anderen van wie registraties mogelijk alsnog zijn afgekeurd, gauw de liefde kunnen vieren. Maar vooral: dezelfde rechten kunnen genieten als heterostellen. 

• Deel