Terug naar Brandpunt+
Hoe een Nijmeegse basisschool het fenomeen 'zwarte school' bestrijdt
- Even bellen met
- 29 sep 2017
- 5 minuten leestijd
Camiel Zwart maakte een film over een basisschool in Nijmegen die de 'witte vlucht' van ouders en kinderen probeert tegen te houden.
In het kort wat ‘de witte vlucht’ inhoudt: witte ouders kiezen ervoor hun kinderen niet naar een ‘zwarte’ school te sturen, omdat ze bang zijn dat de niet-homogene samenstelling van de kinderen nadelig is voor het onderwijs.
Camiel Zwart, 36 jaar, zelf wit, vader en filmmaker, maakte een documentaire over een basisschool in Nijmegen die dit probeert te bestrijden. De school telt 25 verschillende nationaliteiten. De directeur en een lerares worden gevolgd terwijl ze de wijk in gaan en spreken met de ouders van mogelijke leerlingen, over hun keuzes en overwegingen. In hoeverre laten deze ouders zich leiden door de vooroordelen over deze ‘zwarte’ school? En, is het dweilen met de kraan open voor de school door diens reputatie?
We spraken Camiel over de keuzes die hij maakte in de film en de boodschap die hij wil overbrengen.
Eerste vraag: waarom heb je voor Het Octaaf in Nijmegen gekozen?
“Ik las in mijn research een stuk in de krant waarin de schooldirecteur van Stichting St. Josephscholen in Nijmegen vertelde dat hij had geprobeer een van zijn scholen gemengder te maken. En daar slaagde hij in. Zijn visie was: laat kinderen gewoon naar een school in de buurt gaan. Er bleken daar nog twee scholen met zulke projecten te zijn, waaronder Het Octaaf, waar de film over gaat.”
Wanneer dacht je: hier zit wat in?
“Het Octaaf is de enige school in de door snelwegen ingesloten wijk Neerbosch-Oost. Hij liet het op de kaart zien. Het is logisch dat de kinderen die daar wonen dan ook daar naar school gaan. Toch steken elke dag kinderen de weg over, naar een best wel witte school aan de andere kant van de weg. De school ging net gesprekken aan met ouders: waarom kiezen jullie voor een bepaalde school, en niet voor ons? Het probleem werd helder.”
Je bent zelf wit en neemt natuurlijk je eigen ervaringen mee. Hoe ging je daar mee om?
“Ik denk dat regie per definitie geframed is. Als je het journaal maakt, dan wil je objectief zijn, maar als regisseur wil je een verhaal vertellen en daarvoor moet je soms dingen weglaten of juist laten zien. Ik kan als filmmaker nooit objectief zijn, want dan kijk je waarschijnlijk naar een slaapverwekkende film. Maar ik ben me ervan bewust dat ik de witte ben, en dus een film maak vanuit een wit perspectief.”
Wat heeft je verrast tijdens het maken van de film?
“Ik dacht het een verhaal was wat best makkelijk te vertellen was: het idee dat witte hoogopgeleide mensen hun kinderen naar die andere school willen sturen, dat moeten we toch kunnen ontkrachten? Maar ik vond de werkelijkheid veel complexer dan dat ik had kunnen bedenken.”
Hoe dat zo?
“Ik was een tikje naïef, dacht: als we maar met elkaar in gesprek gaan, dan komt het goed. Maar mensen gaan en willen niet in gesprek. Zo filmden we bijvoorbeeld het Suikerfeest. Nadat de dames buiten koekjes hadden uitgedeeld, was er binnen nog een groot feest en de enige “Nederlander” die ertussen zat was de directeur. Dan denk ik: nou, waar zijn die witte ouders dan? Waarom is het zo lastig? Dat heb ik me vaak afgevraagd. Hoe kan het nou zo moeilijk zijn als het zo eenvoudig lijkt?”
Heb je daar een antwoord op gevonden?
“Ik ben zelf vorig jaar vader geworden en heb er ook over na zitten denken. Volgens mij wil je als ouder het beste voor je kind, dat is het eerste uitgangspunt. Ik zou dan denken, het beste voor mijn kind is niet dat hij of zij het beste leert, maar ook dat hij leert hoe de wereld in elkaar zit. Maar er zijn ook ouders die willen dat hun kind de beste kansen krijgt en in hun ogen krijgen ze die niet op zo’n school.”
“Wat ik hoop is dat de ouders die gaan kiezen aan het twijfelen worden gebracht door de film. Aan het begin van de documentaire word je misschien bevestigd in hoe je denkt: de gekleurde kinderen maken ruzie, het witte jongetje wordt voor kaaskop uitgescholden en zit misschien niet op zijn plek. Maar ik hoop dat je halverwege de film en vooral bij het Suikerfeest ziet hoe ouders hun best doen om het goed te doen, en dat wij dat vervolgens links laten liggen. Wat zelfreflectie is niet overbodig. Als je met elkaar in gesprek gaat, dan zijn er niet zoveel verschillen en kan het alleen maar een verrijking zijn.”
Regisseur Camiel Zwart
De witte vlucht gaat deze week, in het kader van de Nationale Onderwijsweek 2017, op maandag 2 oktober in première en wordt door KRO-NCRV uitgezonden - om 21:00. Meer over de Nationale Onderwijsweek, die in Nijmegen plaatsvindt, lees je hierrr.
