Een gids voor cis-hetero’s tijdens Amsterdam Pride

Een paar 'do's' en 'don'ts' voor iedereen die denkt dat de Pride slechts een kinky versie van Koningsdag is. Wees gerust: het is echt niet zo moeilijk om een goede bondgenoot te zijn.

Dit artikel is aangepast op 1 augustus 2023.

Wie deze week door Amsterdam loopt, zal het niet zijn ontgaan: het is prideweek. Regenboogvlaggen wapperen op iedere straathoek, lhbti+’ers van over de hele wereld komen vol verwachting aandraven, er wordt gefeest, geflirt en geprotesteerd. Als Amsterdamse homo geniet ik van de tijdelijke roze invasie van mijn stad. 

Tegelijkertijd word ik me ieder jaar meer bewust van de aantrekking die de festiviteiten ook op cisgender hetero’s hebben. Een deel daarvan komt met hartverwarmende intenties: niets zo aandoenlijk als een ouder die uit Twente is over gereisd om de vrijheid van zijn queer kroost te vieren. Maar wanneer de cis-hets het straatbeeld beginnen te domineren en de Pride enkel zien als gratis volksfeest voor het eigen vermaak, is het tijd om aan de bel te trekken. 

Vandaar, voor iedereen die denkt dat de Pride slechts een kinky versie van Koningsdag is, een paar do’s en don'ts. Zodat jullie aanwezigheid werkelijk iets bijdraagt aan onze belangen. Wees gerust: het is echt niet zo moeilijk om een goede bondgenoot te zijn.

"Ons gesterkt, gezien en verbonden voelen is minstens zo belangrijk als het zuipen en dansen"

1. Weet dat de Pride ooit begon als protest voor gelijke rechten van lhbti+’ers
In de loop van de jaren ‘60 van de vorige eeuw klonk de roep om gelijke rechten, en met name het decriminaliseren van seksueel contact tussen mensen van hetzelfde geslacht, steeds luider in westerse landen.

In Nederland werden tussen 1911 en 1971 zo’n vijfduizend homo’s berecht op basis van artikel 248bis, een onderdeel van de ‘Zedelijkheidswet’. Dat artikel stelde dat seks met iemand van hetzelfde geslacht in de leeftijd van 16 tot 21 jaar strafbaar was, terwijl dat voor hetero’s niet opging. Had je als 22-jarige man seks met je vriendje van 20, dan riskeerde je tot zo’n vijftig jaar geleden dus een gevangenisstraf.

In 1969, een paar maanden voor de bekende Stonewall Riots in New York, werd op het Binnenhof in Den Haag al gedemonstreerd voor het schrappen van artikel 248bis uit het Wetboek van Strafrecht. In 1977 vond in Amsterdam de eerste protestmars plaats, georganiseerd door actiegroep Lesbian Nation. Uit de protesten in binnen- en buitenland vloeiden in allerlei steden jaarlijks terugkerende pride-evenementen voort. In Nederland kwam er de Roze Zaterdag, een nationaal pride-evenement waar in de eerste jaren soms met fysiek geweld op werd gereageerd.

Sinds 1996 kent Amsterdam zijn eigen pride-viering, met als hoogtepunt de kleurrijke botenparade door de grachten. Hoewel de Amsterdamse prideweek aan de oppervlakte een uitbundige viering van gender- en seksuele vrijheid is, blijft het voor veel lhbti+’ers ook een belangrijk moment van protest, verzet en zichtbaarheid.

2. Besef dat de Pride ook nu niet slechts een gratis feest is
Hoewel je als lhbti+’er in Nederland niet meer in de gevangenis belandt vanwege je geaardheid of genderidentiteit, is er anno 2023 genoeg om voor te strijden. Van een steeds positiever wordende houding ten aanzien van homo’s, bi- en trans personen is al lang geen sprake meer: de laatste jaren stagneert de emancipatie. Zo blijft het voor tien procent van de volwassen Nederlanders een probleem als hun kind les zou krijgen van een transgender docent.

De afwijzing, stigmatisering en agressie waar veel lhbti+’ers mee te maken krijgen is ook terug te zien in de ervaringen van scholieren. Zo is het aandeel homo- en biseksuele jongeren dat gepest wordt en kampt met psychische problemen twee keer hoger dan onder heteroseksuele jongeren. Maar liefst een op de vijf trans kinderen krijgt te maken met fysiek geweld. Tegelijkertijd is er een internationaal georganiseerde beweging in opmars die ontkent dat seksuele- en genderdiversiteit onder jongeren bestaat of zelfs actief moet worden bestreden. Radicaal-rechtse politieke partijen zoals FvD laten zich door die beweging inspireren. 

Omdat de gelijkheid en veiligheid van lhbti+’ers in Nederland nog onvoldoende verankerd is in de wet, zakte ons land dit jaar naar een schamele veertiende plek op de Europese emancipatie-ranglijst. De Amsterdamse pride is dan ook hét moment om als gemeenschap een vuist te maken en samen met bondgenoten voor onze belangen op te komen. Ons gesterkt, gezien en verbonden voelen is minstens zo belangrijk als het zuipen en dansen.

"Een goede bondgenoot hoeft niet zo nodig zelf te stralen, maar geeft ook letterlijk ruimte aan degenen voor wie het evenement bedoeld is"

3. Sta je plek op een boot tijdens de Canal Parade af aan een lhbti+’er
Wetende wat het belang is van die steun en zichtbaarheid, verbaas ik me ieder jaar weer over het volgende: terwijl mijn queer vrienden tevergeefs zoeken naar een plekje op een boot tijdens de Canal Parade, zie ik cis-hetero’s vrolijk op de eerste rij staan. Dat is de omgekeerde wereld. Voor iedereen die meevaart in de parade of met een sloep in de gracht ligt: vraag je eens af of er een lhbti+’er in je omgeving is aan wie je je plek kunt afstaan. Een goede bondgenoot hoeft niet zo nodig zelf te stralen, maar geeft ook letterlijk ruimte aan degenen voor wie het evenement bedoeld is.

4. Noem jezelf geen ‘gay for a day’
Leuk dat je toppers-outfit een tweede leven krijgt en je er een roze glitterhoedje bij hebt gekocht, maar verbrand alsjeblieft je commerciële meuk waarop zoiets staat als ‘gay for a day’. Doen alsof je gender- of seksuele identiteit met een aan- en uitknop kan worden bediend is schadelijk en beledigend. Tenzij je werkelijk met ons wilt tongen, dan wordt het een ander verhaal.

5. Lach ons toe, niet uit
Zie je voor het eerst in je leven een man gehuld in een string, leren tuigje en hondenmasker? En staat hij ook nog eens droogneukend te dansen op een boot? Begrijpelijk dat het even wennen is, maar weet dat een fetisj voor sommigen een belangrijk onderdeel is van hun identiteit of subcultuur. Dat kunnen uitdragen in het openbaar is óók een vorm van vrijheid. Uiteraard kun je dat toejuichen en toelachen - zolang het maar geen bespotten of uitlachen wordt.

6. Weet dat er tijdens de prideweek talloze interessante activiteiten worden georganiseerd
Wat veel cis-hets niet lijken te weten, is dat de Canal Parade slechts één onderdeel is van de ruim twee weken durende Queer & Pride Amsterdam. Tijdens die weken worden honderden activiteiten georganiseerd, en dat zijn lang niet alleen maar feestjes. Op de website van Pride Amsterdam vind je welke activiteiten nog gaan plaatsvinden, waaronder debatavonden, filmvertoningen en exposities. Leuk én leerzaam. 

"Klop aan bij je baas als je merkt dat jullie werkplek geen veilige omgeving is voor lhbti+’ers"

7. Spreek je ook de rest van het jaar uit als bondgenoot
Een goede ally ben je natuurlijk niet alleen die ene dag of die ene week per jaar. Je fysieke aanwezigheid bij een evenement of protest kan helpen, maar onze emancipatiestrijd gaat iedere dag van het jaar door. Dus spreek je uit als het woord ‘homo’ of ‘gay’ als scheldwoord wordt gebruikt, zwijg niet als je transfobe oom blaat over ‘woke gendergedoe’ en klop aan bij je baas als je merkt dat jullie werkplek geen veilige omgeving is voor lhbti+’ers.

8. Doneer geld aan een lhbti+ belangenorganisatie
Je verdiepen in de emancipatiestrijd van de roze gemeenschap, een protest bijwonen, je uitspreken tegen discriminatie en ongelijkheid: het helpt allemaal, maar zonder het harde werk van lobbyisten en activisten zijn we nergens. Dat werk kan alleen worden uitgevoerd met voldoende financiële middelen. Dus maak eens (het liefst structureel) wat over naar het COC, Transgender Netwerk Nederland, IHLIA, stichting Secret Garden, stichting Black Pride Nederland, Papaya Kuir, Filipino LGBT Europe, ILGA Europe, Transgender Europe of OutRight Action International. 

Veel plezier!

• Deel