Terug naar Brandpunt+
De allereerste Pride in Swaziland
- Pride 2018
- 02 aug 2018
- 5 minuten leestijd
In deze serie kijken we naar de landen waar dit jaar voor het eerst een Pride werd of wordt gehouden. Vandaag: Swaziland (1.3 miljoen inwoners), de laatste absolute monarchie in Afrika.
De afgelopen maanden keek heel zuiderlijk Afrika toe hoe een klein groepje in Swaziland, omsloten door Zuid-Afrika en Mozambique, zich voorbereidde op hun allereerste Pride-parade. Want waarom dacht dit groepje dat zoiets zou lukken in de allerlaatste absolutet monarchie op het continent, een koninkrijk dat nog zo hard vasthoudt aan haar religieuze fanatisme en tradities?
Welnu, tegen alle verwachtingen in werden de Pride-vlaggen afgelopen 30 juni alsnog gehesen in de straten van Mbabane, een van de twee hoofdsteden van Swaziland.
De weg ernaartoe was nog aanzienlijk makkelijk, als je het bekijkt zoals de wat laconieke Pride-organisator Melusi Simelane, die toevallig even in Amsterdam is. Hij is communicatieadviseur voor gezondheidsorganisatie The Rock of Hope, die zich richt op gemarginaliseerde groepen in Swaziland en de afgelopen Pride organiseerde. Melusi zegt niet snel gestrest te raken. “Tot de politie me een paar maanden voor de parade belde en me begon te overhoren over de Pride. Maar het leek er vooral op dat ze de Pride niet begrepen.”
Het onbegrip komt mede door het stigma op niet-heteroseksualiteit, net als in Guyana en vele andere landen gevoed door een oude koloniale wet die het verboden maakt voor homo’s en lesbiennes om intiem met elkaar om te gaan. De wet is voor velen een alibi om lhbti’ers constant te veroordelen, zegt Melusi. “In Swaziland geloven veel mensen nog in de traditionele familiewaarden van ‘de Afrikaanse man’, wat dat ook mogen zijn. Daarom worden we gestigmatiseerd, door de staatspolitie, in ziekenhuizen en scholen, en zelfs op werk worden we hierom ontslagen. We worden daarom gedwongen onze seksuele identiteit te verbergen.”
Het verbaast Melusi niet. “Ook in Zuid-Afrika, waar de meest progressieve wetten bestaan [het homohuwelijk is daar legaal, red.], worden mensen nog steeds beoordeeld. Maar daar hebben ze tenminste een wet die hen beschermt, hier niet. Wij zijn screwed als we worden gepakt. Bij The Rock of Hope proberen we ervoor te zorgen dat de regering discriminatie op basis van seksuele voorkeur verbieden. In onze grondwet staat expres geen seksuele oriëntatie bij de regel over discriminatie. Dat aanpassen moet de eerste stap zijn naar een veiligere omgeving.”
De meeste mensen in Swaziland denken dat je homoseksualiteit kunt wegbidden
Melusi Simelane, organisator Pride Swaziland
Wat ook helpt volgens Melusi: het normaliseren van het gesprek en het idee dat andere seksualiteiten bestaan. “Onze minister-president zei zelfs publiekelijk dat we in Swaziland geen homo’s hebben, en dat we er überhaupt geen woord voor hebben in onze taal. De meeste mensen hier denken dan dat het een mythe of een fase is, of juist iets tijdelijks of een demoon die weg kunt bidden. Ik ben vaak de enige homo die ze kennen. We hebben meer gezichten nodig, meer mensen, om het te normaliseren. En daarom helpt zoiets als een Pride. Het moet in het openbaar zijn, om te laten zien dat het niet iets is dat we moeten verbergen.”
En dus besloten Melusi en zijn collega's zoiets te organiseren, ook omdat ze dat over de hele wereld zagen en het gevoel hadden dat ze achterliepen op de rest van de wereld. De reacties waren niet mals. “Mensen lachten ons uit. Ze beschouwden het als een grap. Alleen Zuid-Afrika is zoiets succesvol geweest. Ze proberen het nog in Zambia achter gesloten deuren en in Uganda lukt het niet echt, dus hoe ga je het doen in Swaziland? Dat kan niet!”
“Maar toen ik de steun kreeg van de Amerikaanse ambassadeur hier, begonnen steeds meer belangrijke mensen ons te helpen. Lokale politici durfden helaas niet, die zijn te veel beïnvloed door het politieke milieu. We kregen ineens vleugels, omdat we de juiste mensen aan onze kant kregen.”
Melusi tijdens de Pride-mars (tweede van links).
Ze maakten gebruik van het recht om een publieke bijeenkomst te organiseren. Uiteindelijk kwamen meer dan vijfhonderd mensen opdagen en berichtten de lokale en internationale media massaal over de allereerste Pride in Swaziland – ook omdat het groot nieuws was in Afrika. Zelfs in de Zuid-Afrikaanse media werd gezegd: dit is belangrijk.
Naast een aanpassing in de grondwet vecht Melusi ook voor safe spaces, plekken waar mensen samen kunnen komen, homo’s en hetero’s door elkaar, om elkaar beter te leren kennen. “Pas zodra niet-heteroseksualiteit genormaliseerd is, zijn dit soort plekken niet meer nodig.”
Hij lacht, eindelijk: “Dat kan misschien lang duren, maar weet je hoe lang Mandela in de gevangenis zat? We hebben met de Pride nu de eerste stap gezet. Ze kunnen ons blijven veroordelen, maar wij zullen de geschiedenis ingaan als de eerste mensen die dat voor elkaar kregen in dit land.”
