Waarom meer asfalt geen bal helpt om de files te bestrijden

Het is het paradepaardje van veel rechtse partijen en de ANWB: Kom met meer geld voor asfalt over de brug en de files zullen als sneeuw voor de zon verdwijnen. Maar snijdt dit eigenlijk wel hout? Nee, zegt hoogleraar Bert van Wee. Hij verwijst het verhaal van de asfalt-lobby naar het rijk der fabelen. “Op de lange termijn zorgt meer asfalt uiteindelijk voor méér verkeer en dus voor méér files."

Maar liefst 80 miljard euro van ons belastinggeld is al vastgelegd voor de komende 30 jaar om extra wegen aan te leggen. Dat zijn nogal wat kilometers aan asfalt dus. Maar goed, wat minder lang stilstaan op de snelweg is voor de meeste Nederlanders bepaald geen overbodige luxe.

Klein detail alleen. Meer asfalt werkt niet. Dat zegt althans Bert van Wee, hoogleraar Transportbeleid aan de TU Delft. “ Het is niet bepaald een goede manier om ons belasting geld aan uit te geven, want op de lange termijn los je er heel weinig mee op.”

Maar wat is dan wel de oplossing? En zijn die “asfalt-miljarden” dan allemaal over de balk gesmeten? We leggen het voor aan Bert van Wee.

Meneer van Wee, het lijkt soms wel of we file-record na filerecord boeken als je het nieuws volgt. Staan we nou echt met zijn allen steeds langer stil?

“Na de crisis in 2008 zag je het aantal files behoorlijk afnemen. Echter, de afgelopen 3 jaar neemt het aantal files weer toe. En dat gaat behoorlijk rap.”

Hoe komt dat?

“De hoofdreden is dat het veel beter gaat met de economie. Mensen zijn optimistischer en geven meer geld uit. En daar hoort ook bij dat ze makkelijker de auto pakken. Dat zie ik de komende jaren alleen maar toenemen.”

Glazen bollen zijn altijd ingewikkeld, maar doet u toch eens een poging. Hoe zit het filebeeld er de voor de komende jaren uit?

“Voor de komende vier jaar zou het aantal files wel eens met 10 á 20 procent kunnen toenemen. Zeker als de economie zo in de lift blijft zitten. Heb je het over 2040 dan zou de stijging wel eens in de orde van grote van zo’n 40% kunnen liggen.”

Een stijging van 40%, dat is echt enorm..

“Ja, maar dit is wel het meest sombere scenario. En in de toekomst kijken is altijd lastig. Het zou ook mee kunnen vallen door bijvoorbeeld de opkomst van de zelfrijdende auto en het feit dat we misschien onze auto veel meer gaan delen met elkaar. Maar voor de komende jaren moeten we wel rekening houden met een fikse stijging van het aantal files.”

En wat kosten deze verloren uren in de file ons allemaal?

“Dan heb je het over een bedrag van ruwweg 3 miljard euro per jaar aan extra kosten. En die nemen natuurlijk alleen maar toe, als het aantal files ook toeneemt. Dus dat is een behoorlijke aanslag op de schatkist.”

Meer asfalt roepen veel politici dan steevast in koor. Is dat dan het ei van Columbus?

“Nee, dat lijkt me niet de meest efficiënte manier om belastinggeld uit te geven. Uiteraard, als je meer asfalt aanlegt op bepaalde knelpunten dan neemt de file-druk op die plekken natuurlijk af. Het probleem is alleen dat het knelpunt zich bijna altijd verplaatst. Bovendien levert meer wegen op de lange termijn bijna altijd meer verkeer op en dus weer meer files. Bovendien is er de komende jaren al voor 80 miljard euro aan extra wegen vastgelegd in de begroting. De vraag is of dat überhaupt iets gaat oplossen.”

Maar waarom roepen politici dit dan zo makkelijk?

“Ik vermoed dat de reden is dat “meer wegen” heel zichtbaar is. Daar kun je als minister of Kamer mooie sier mee maken.”

Dus het is pure “scoringsdrift” van veel politici om altijd maar om meer wegen te schreeuwen?

“Ja, het is een makkelijke en zichtbare manier voor politici om te kunnen scoren.”

Maar als meer asfalt volgens u dus niet werkt, wat werkt dan wel?

“Het beste werkt het om meer teams in te zetten op specifieke knelpunten die bergingswerkzaamheden kunnen verrichten. Als er een ongeluk gebeurt, dan kan er zo snel mogelijk gehandeld worden om de boel op te ruimen. Op die manier staat het verkeer minder lang vast als er ongelukken gebeuren.”

Is dat niet ontzettend duur?

“We hebben dat uitgezocht. Als je op de 50 belangrijkste knelpunten extra bergingsteams inzet, dan levert het al snel 2 keer zoveel op, dan dat het je kost. Want met name bij vrachtwagens duurt het nogal een tijd voordat alles weer is opgeruimd als die een ongeluk krijgen. En burgers ervaren de meeste hinder van files waar ze niet op gerekend hebben. Dus een opstopping die door een ongeluk is veroorzaakt. Als je dat fileleed kunt verzachten, kun je dus optimale winst boeken.”

Dit klinkt nogal logisch, waarom gebeurt dit niet al lang?

“Dat moet je aan Rijkswaterstaat en vooral aan de politiek vragen. Zolang politici makkelijker kunnen scoren door om meer asfalt te roepen, wordt het wel lastig.”

• Deel