Terug naar Brandpunt+
Carlijns zoon stapte in een sekte, maar ze kan nergens terecht: “Steun zoek ik via Facebook”
- Artikel
- 07 jul 2021
- 7 minuten leestijd
Sektes zijn vandaag de dag nog springlevend, maar vorig jaar werd het meldpunt waar je naartoe kunt gaan wegbezuinigd. Hierdoor lopen ex-sekteleden en bezorgde familie met hun ziel onder de arm. Wordt het niet tijd voor een nieuw meldpunt?
Carlijn* kreeg de schrik van haar leven toen haar negentienjarige zoon zich vorig jaar bij een Christelijke sekte in Amsterdam* aansloot. Die werd afgelopen zomer door de leider van zo’n kerk aangesproken in het Vondelpark. Carlijn: “Deze organisatie kun je vergelijken met Jehova’s getuigen en heeft in Nederland zo’n dertig tot veertig leden. Ze richten zich vooral op jonge studenten. Mijn zoon is heel open, spontaan, nieuwsgierig, maar ook naïef. Er werd hem gevraagd of hij meer wilde weten over God en de Bijbel. Dat leek hem wel wat.”
In eerste instantie zagen Carlijn en haar man daar geen kwaad in – tot hij op een gegeven moment veel telefonische afspraken had en bijna dagelijks naar de kerk moest komen. “Iedere dag moest hij naar sessies komen. Daar waren we het niet mee eens. We zijn onderzoek gaan doen naar de kerk en kwamen bij verhalen van mensen uit die vertelden dat je daar weg moet blijven. We zijn de confrontatie met onze zoon aangegaan maar hij was al te erg gebrainwasht.”
Zo kreeg de zoon van Carlijn regelmatig te horen dat zijn ouders zijn gelinkt aan Satan en dat hij in een vorig leven een zondaar is geweest. Ook moet hij een deel van zijn salaris inleveren. “Hij doet alles wat de leider zegt. Ze kruipen in je hoofd en laten je niet meer los. In het begin doen ze dat op een hele vriendelijke, warme manier.”
Leden worden zo gemanipuleerd dat ze uiteindelijk niet meer kritisch kunnen denken en de regie over hun eigen leven verliezen”
Hulp voor Carlijn is er niet. En waar kan de hopeloze moeder nog terecht? Niet bij SekteSignaal. Misschien weet je dit nog: het Nederlandse meldpunt SekteSignaal werd eind 2012 speciaal in het leven geroepen voor klachten over misstanden in sektarische groeperingen. Gemiddeld kwamen hier toen zo'n zestig tot tachtig meldingen per jaar binnen, maar in 2019 bereikt het een recordaantal van 103. Desondanks is SekteSignaal sinds 1 januari 2020 niet meer actief. Volgens de laatste berekeningen van het meldpunt waren er op dat moment nog tussen de 8.000 en 10.000 volgelingen van sektes in Nederland.
Wat is een sekte?
Wanneer kun je iets überhaupt een sekte noemen? SekteSignaal hanteerde drie typen categorieën: religieuze, therapeutische en educatieve groepen. Volgens auteur en onderzoeker Frank Krake zijn 50 procent van de sektes die we kennen Christelijke organisaties en de andere helft zijn spirituele organisaties. “Denk aan new age-bewegingen en coachingsorganisaties”, vertelde hij al eens eerder aan EenVandaag.
Bureau Beke deed in opdracht van het WODC al eens onderzoek naar sektes. In hun onderzoek ‘Het warme bad en de koude douche’ omschrijven ze dat manipulatie een grote rol speelt in sektarische groepen. “In de beginfase voelen mensen zich geliefd en geborgen in de groep. Geleidelijk verandert dit ‘warme bad’ in een ‘koude douche’.”
Vaak is er binnen zo’n gesloten groep sprake van een sterke hiërarchie met één absolute leider. “Deze leiders beïnvloeden op geraffineerde wijze het doen en denken van leden. Leden worden zo gemanipuleerd dat ze uiteindelijk niet meer kritisch kunnen denken en de regie over hun eigen leven verliezen”, staat er in het rapport.
Steun
Zonder zoiets als SekteSignaal zoekt Carlijn steun bij een psycholoog en via groepen op Facebook met lotgenoten. Nog iemand dit het opdoeken van het meldpunt in Nederland betreurt is Frances Peters. Ze is counselor voor ex-sekteleden en ervaringsdeskundige. Frances en haar man zijn geboren en getogen Jehova’s getuigen, maar zijn kritisch gaan kijken naar de overtuigingen van het geloof toen ze zelf kinderen kregen.
“Nadat er verschillende misstanden aan het licht kwamen, besloten we in 2002 dat we eruit wilden. In 2004 bezochten we voor het laatst een bijeenkomst en een jaar later zijn we samen met andere ex-Jehova’s getuigen een forum gestart om te praten met lotgenoten. Dit zorgde ervoor dat veel mensen steun bij mij zochten, maar ik had geen counselor-opleiding gedaan of coachingsvaardigheden. Ik ben terug naar school gegaan, want ik merkte dat er onvoldoende hulp is voor ex-sekteleden en er is te weinig kennis over het herstel. Tegenwoordig is het iets beter, maar in de reguliere hulpverlening is het nog steeds geen onderdeel van de opleiding.”
“Waar ga je heen als er geen bloed is gevloeid? Als je man plotseling is gestopt met eten vanwege een leider of als je beste vriend in een korte tijd financieel wordt uitgemolken?
Naar de politie
Minister Fred Grapperhaus vindt daarentegen dat de politie en betrokken instanties goed in staat zijn om misstanden en strafbare feiten rondom sektarische groeperingen aan te pakken. Meerdere Kamerfracties hebben een motie ingediend bij minister Grapperhaus. Graag willen zij dat hij met een alternatief komt voor SekteSignaal. Een meerderheid van de Tweede Kamer stemde daarmee in, maar tot op de dag van vandaag is er nog steeds geen nieuw meldpunt. Momenteel moeten meldingen worden gedaan bij de politie, huisarts of instanties als Veilig Thuis.
Onbegrijpelijk, vindt Frances. SekteSignaal meldde niet alleen strafbare feiten maar ze boden hulp, kennis en een luisterend oor. Dat is iets wat nu ontbreekt. “Die stap naar de politie werkt een barrière op. Vaak wordt er ook door buitenstaanders gedacht: ga toch gewoon weg of waarom heb je jezelf daar überhaupt bij aangesloten? Mensen blijven vaak omdat ze bang zijn voor de gevolgen. Als je deze slachtoffers hulp wilt bieden, is er expertise nodig. Zo zie je vaak dat ze in het begin geen samenhangend verhaal kunnen vertellen door alle emotionele mishandelingen. Je verhaal vertellen aan iemand die je niet begrijpt, is nog moeilijker.”
Een ander probleem vindt de counselor het ontbreken van een aanspreekpunt. “Waar ga je heen als er geen bloed is gevloeid? Als je man plotseling is gestopt met eten vanwege een leider of als je beste vriend in een korte tijd financieel wordt uitgemolken? De politie kan daar niks mee.” Carlijn sluit zich daarbij aan: “In Nederland is er geen enkele organisatie waar ik met mijn zorgen en frustratie terecht kan. Dat vind ik een kwalijke zaak.”
Regelgeving
De zoon van Carlijn is in januari verhuisd naar de kerk en nu ziet ze hem alleen in de weekenden. “De woede en verdriet die je dan voelt is niet te omschrijven. De politie en huisarts konden niks voor hem betekenen omdat hij meerderjarig is en vrijwillig is gegaan.”
Echte regelgeving omtrent sektes in Nederland is er dan ook niet. Frances: “Als je iemand emotioneel mishandelt, zijn er weinig mensen die je helpen. Zolang je je handen maar thuis houdt, kunnen ze je niks maken. Hier zou absoluut iets aan moeten veranderen. Aan fysiek geweld gaat vaak emotioneel geweld vooraf. In Engeland heb je sinds 2015 de coercive control wet, en in België en Frankrijk is ook een wet aangenomen met betrekking tot emotionele mishandeling. In Nederland is dat helaas nog niet het geval.”
Carlijn is blij dat het contact met haar zoon niet volledig verbroken is. “Wij zijn het enige contact dat hij heeft met de buitenwereld.” Wel is Carlijn bang dat haar zoon op een gegeven moment naar Griekenland moet vanwege zijn Griekse achtergrond. “Ze willen kerken over de hele wereld openen. Dat is het doel.” Toch houdt de moeder hoop: “Ik hoop dat hij ooit tot het inzicht komt dat deze mensen niet het beste met hem voorhebben.”
*De echte naam van Carlijn en de sekte zijn bekend bij de redactie
