“Steeds meer mensen durven spiritueel uit de kast te komen”

TikTok staat vol video’s over ‘spiritueel ontwaken’, ‘manifesteren’ en vollemaanrituelen. Jezelf bezighouden met spiritualiteit is populairder dan ooit. Maar waar komt die interesse ineens vandaan? En kan het kwaad?

Als het over spiritualiteit gaat zijn mensen vaak kritisch. Sterrenkundige Govert Schilling noemde het in januari 2019 in de Volkskrant ‘volstrekt imbeciel’ om te geloven dat er een verband is tussen planeten en ons gevoel. Universitair hoofddocent geochemie Mariette Wolthers liet begin 2021 ook al eens aan dezelfde krant weten dat kristallen geen speciale krachten hebben. “Een kristal dat energie overbrengt? Niet op de mens in elk geval. Er is energetisch niets aparts aan.”

Toch gelooft een grote jonge groep heilig in dit soort dingen. TikTok staat vol video’s over spiritueel ontwaken, manifesteren en vollemaanrituelen. Dat steeds meer mensen hierin zijn geïnteresseerd zien we terug in de cijfers. Zo werd het woord ‘astrologie’ nooit zo vaak gegoogeld als in 2020. Bovendien verkocht webwinkel Bol.com vorig jaar maar liefst zestig procent meer spirituele boeken dan andere jaren.

Houvast in moeilijke tijden

Hoe komt het dat de laatste tijd steeds meer jongeren voor het spirituele pad kiezen? Volgens Sharda Nandram (54), hoogleraar Hindoe-Spiritualiteit aan de Vrije Universiteit in Amsterdam heeft het ermee te maken dat de rol van religie en de toegang tot informatie is veranderd. “Voorheen werd kennis gedeeld in satsangs, intieme bijeenkomsten met soortgelijke geesten. Tegenwoordig kun je alles vinden via YouTube.”

Ook de coronapandemie speelt volgens haar een grote rol. “Mensen zoeken een anker in tijden van nood. Van nature zijn we wezens die hoop nodig hebben om te leven, te overleven en voort te leven. Die hoop is belangrijk voor houvast in moeilijke tijden.”

Alleen zijn 

Filosoof en trendwatcher Ruud Veltenaar (63) vindt het een positieve ontwikkeling dat steeds meer mensen zich interesseren voor spiritualiteit. Hij schreef het boek Once Upon A Future en houdt zich bezig met de toekomst van de mens. “Jonge mensen willen niet langer leren om te werken, maar om te leven. Door het neoliberalisme blijven in de meritocratie en prestatiemaatschappij een hoop vragen onbeantwoord. Wie ben ik los van mijn carrière en ambities en wat wil ik betekenen voor andere mensen? Als je antwoord hebt op deze vragen, kun je ook beter het antwoord vinden op grote vraagstukken zoals de ecologische crisis, wat een gigantisch probleem is in deze tijd.” 

Voor Ruud heeft spiritualiteit weinig te maken met astrologie of met energieën in kristallen. “Spiritualiteit zit in elk mens en is eenvoudig te vinden. Ga alleen naar buiten, zit onder een boom – niet met een boek, niet met een metgezel, maar alleen – en observeer wat er om je heen gebeurt. Als je in staat bent om alleen te zijn en gedachtes en gevoelens te observeren, dan zul je in staat zijn om buitengewone rijkdommen te ontdekken waarover geen regering belasting kan heffen.”

Voor Mary Josie, Daniëlle en Nathalie is spiritualiteit een lifestyle waar ze inmiddels ook hun werk van hebben gemaakt. Hoe kijken zij tegen de toenemende interesse en daarmee ook de commodificatie van spirituele objecten, ideeën en praktijken aan? 

Nathalie Kemna (29) is yogalerares, co-founder van Hippie Retreats, maakt eigen cacaoblends en geeft cacaoceremonies met haar bedrijf Kakalina.

“Ik vind het goed dat steeds meer mensen geïnteresseerd zijn in spiritualiteit. Ik denk dat je daardoor een hele mooie wereld creëert. Als ik kijk naar sessies of healings geven, als die vanuit een puur hart komen vind ik dat er wel geld voor gevraagd mag worden, omdat het voor diegene ook energie en tijd kost. Wat je krijgt en wat je ervoor betaalt moet in balans zijn."

Mary Josie Boog (27) geeft persoonlijke readings op het gebied van astrologie en schreef het boek Maanjournal.

“Ik deel al een lange tijd dingen online over astrologie en ik merkte dat mensen zich een beetje schaamde voor hun spirituele kant. Nu is het trendy om hiermee bezig te zijn, maar vroeger kende je alleen dingen als Astro TV. Door de opkomst van spiritualiteit zie je dat veel meer mensen spiritueel uit de kast durven te komen en dat zie ik als iets positiefs.”

“Steeds vaker vroegen mensen mij of ik een geboortereading voor hen wilde doen. In het begin vrienden en familie, maar later ook mensen die ik niet ken. Op een gegeven moment ben ik daar geld voor gaan vragen en heb ik er mijn werk van gemaakt. Astroloog zijn is immers ook een fulltime baan.”

“Verdienen aan spiritualiteit vind ik een kwalijke zaak worden als grote bedrijven bepaalde tools verkopen zonder dat het duurzaam is en dat ze de afkomst kennen. Dat vind ik respectloos. Op AliExpress worden er bijvoorbeeld kristallen verkocht. Daar heb ik mijn twijfels bij.”

Daniëlle van den Stoom (47) is een gecertificeerde crystal healer die mensen helpt helen van pijnlijke ervaringen en spiritueel te groeien

“Soms denken mensen dat een kristal een wonderpil is. Dat ze dan drie dagen met een kristal gaan mediteren, en hopen dat ze een slechte relatie beter kunnen maken. Zo werkt het natuurlijk niet. Als je iets wilt veranderen in je leven moet je meer doen. Een kristal kan daarbij een fijn hulpmiddel zijn.”

“In mijn praktijk komen steeds vaker jonge mensen. Mijn voormalige stagiaire was 23 jaar toen ze bij mij begon en inmiddels werken we samen. Ik vind het fijn om een jonge collega naast me te hebben. Zij weet waar de behoefte van deze doelgroep ligt en ik speel daarop in met mijn kennis over kristallen. Inmiddels hebben we samen een online programma speciaal voor jongeren ontwikkeld.”

Commercieel

Filosoof Ruud sluit zich aan bij de mening van Josie en Nathalie over het uitoefenen van een spiritueel beroep en daar grof winst mee te maken. “Ik zie er geen direct gevaar in om hier geld aan te verdienen, maar de intentie is denk ik wel belangrijk. Wil je dat mensen waarachtige spiritualiteit ontdekken en langs het pad van geborgenheid in vrijheid ontwikkelen? Of wil je zoveel mogelijk boeken verkopen of tarotkaartjes leggen? Vaak kun je daar wel doorheen prikken.” 

Een ander gevaar dat in spiritualiteit zou kunnen schuilen is het blindelings volgen van goeroes. Dichtbij jezelf en kritisch blijven is belangrijk, zegt Ruud. “Je moet daar niet als makke schapen achteraan lopen. Het gebeurt weleens dat mensen verdrinken in het volgen van een ander. Een mooie quote van spiritueel leider Jiddu Krishnamurti is: ‘Als ik volgelingen krijg, stop ik met mijn werk. Dan word ik niet meer begrepen.’”

Toekomst

Zowel de hoogleraar als filosoof denken dat deze trend iets blijvends is. Volgens Sharda heeft dat te maken met met de ontwikkelingen op het gebied van technologie. “Er zijn computers die analyses kunnen doen die onze eigen brein te boven gaan. Technologie kan ons een virtuele werkelijkheid voorspiegelen waardoor we in verwarring komen, in de zin van wat echt is en wat niet. Het kan dan juist heel fijn zijn om dicht bij jezelf te blijven, te kunnen steunen op je innerlijke anker.”

Ruud vindt zelfs dat spiritualiteit een fundamentele plaats moet krijgen in het onderwijs. “Je kan niet jong genoeg beginnen met nadenken wie je bent en wat je wilt betekenen voor andere mensen. Dat hoeft niet met saaie, academische verhandelingen, maar gewoon spelenderwijs op het schoolplein of in de zandbak. Kinderen laten voelen dat er veel meer is dan de verwachtingen van hun ouders.”

Of spiritualiteit nou je ding is of niet: jezelf de vraag stellen wat je precies wilt betekenen voor de wereld kan natuurlijk nooit kwaad. Ook al vinden anderen het ‘volstrekt imbeciel’. 

• Deel