Goed nieuws: hardop vloeken heeft verdikkeme veel voordelen

Vloeken wordt vaak gezien als asociaal en ordinair. Onzin, zegt de wetenschap. Sterker nog: het heeft zelfs een hoop positieve implicaties. Het verhoogt bijvoorbeeld je pijngrens. En: zou het waar zijn dat af en toe vloekende mensen ook slimmer zijn?

Om de een of andere reden plak ik overal het woordje ‘fucking’ aan. Ik vind iets niet zomaar lekker, maar ‘fucking lekker’. De trailer van die horrorfilm die ik laatst zag? Fucking eng. Ik begin mijn zinnen iets te vaak met de woorden ‘what the fuck’ en ik denk dat ik meerdere keren per dag het woordje ‘kutzooi’ eruit gooi. Trots ben ik er niet op. Toen ik nog in de horeca werkte, sprak een klant me eens aan op mijn taalgebruik. Blijkbaar had ik weer eens iets in mezelf gemompeld. Hij vroeg lichtelijk geïrriteerd of ik niet wilde vloeken waar zijn kind bij was. Met schaamrood op de kaken bood ik mijn excuus aan en nam me voor om ‘fucking’ te vervangen door ‘hartstikke’ of ‘mega’. Maar wat blijkt? Ik was eigenlijk al die tijd hartstikke goed bezig.

Hogere pijngrens

Vloeken kan namelijk nuttig zijn. Het gaat dan om scheldwoorden die reactief en universeel zijn. Denk bijvoorbeeld aan fuck, shit, godverdomme of kut. We hebben het natuurlijk niet over scheldwoorden die je als wapen gebruikt om iemand persoonlijk aan te vallen. Zo blijkt het hartstikke goed om eens een flinke partij te vloeken als je bijvoorbeeld je teen stoot. Uit verschillende onderzoeken kwam namelijk naar voren dat mensen een hogere pijngrens krijgen als ze vloeken.

Dit werd getest in de documentairereeks History of Swear Words, dat sinds januari 2021 te zien is op Netflix. Twee groepen mensen moesten hun hand in een bak met ijs houden. Groep één moest vloekwoorden roepen en groep twee mocht alleen neutrale woorden roepen. Zo noemde iemand het alfabet op terwijl zijn hand in de bak met ijs zat en een ander uit de tweede groep riep alleen maar ‘auw’. Uit het experiment kwam naar voren dat de groep die mochten vloeken het veel langer volhielden om hun hand in de bak met ijs te houden.

In de documentaire legt cognitief wetenschapper Benjamin Berger uit dat vloeken adrenaline aanmaakt. “Het hoort bij dezelfde vecht- of vluchtreactie die mensen krijgen door angst of woede. De adrenaline en de bloedstroom naar de ledematen maken de pijn makkelijker te verdragen.” 

Dit is overigens ook de reden dat hardop vloeken je sterker maakt. Zo vertelt Benjamin dat je vijf procent meer knijpkracht hebt wanneer je vloekt.

Vloeken en eerlijkheid

Beter tegen pijn kunnen is niet het enige positieve effect, zegt de wetenschap. Uit een ander onderzoek blijkt dat er een positief verband is tussen vloeken en eerlijkheid. Godslastering werd geassocieerd met minder liegen en bedrog op individueel niveau, maar met hogere integriteit op maatschappelijk niveau. Scheldwoorden blijken namelijk vaak gebruikt te worden om ongefilterde gevoelens uit te drukken. Eerlijker dus. Onschuldige verdachten gebruiken bijvoorbeeld vaker scheldwoorden dan schuldige verdachten bij het ontkennen van beschuldigingen.

Nog een voordeel: als je scheldwoorden gebruikt als bijvoeglijk naamwoord kan het zijn dat je een slim persoon bent. Een Amerikaans onderzoek toont aan dat een uitgebreid vocabulaire aan scheldwoorden een teken is van intelligentie, taalkundig inzicht én een grote woordenschat. 

Maar zoals met alles in het leven gaat het om balans: voordeel halen uit vloeken werkt namelijk niet altijd. Als je scheldt om agressie of vijandige emoties uit te drukken, dan gebeurt juist het tegenovergestelde. Je komt dan niet eerlijker over, maar eerder asociaal en beledigend. 

Toch zijn er dus genoeg redenen dus om me niet schuldig te voelen over mijn taalgebruik. Zoals komiek Stephen Fry het eens mooi omschreef: “The sort of twee person who thinks swearing is in any way a sign of a lack of education or a lack of verbal interest is just a fucking lunatic.”

• Deel