Terug naar Brandpunt+
Hoe het is om zwart te zijn in China
- Rondje langs de velden
- 21 okt 2017
- 8 minuten leestijd
Drie jongeren over hun ervaringen. “De ouders van mijn Chinese ex-vriend zeiden: ‘Van alle meisjes hier, kies je net het zwarte meisje. Waarom?’”
Elke keer als ik zelf in de diepste krochten van China ben, zoals in de thuisstad van mijn ouders, dan valt het me op hoe monocultureel het nog steeds is. Ik zag vorig jaar op straat bijna alleen maar mensen met een Aziatisch uiterlijk – mensen zoals ik. Dat maakt iedereen die afwijkt van de norm extra opvallend: witte mensen worden vastgeklampt en een blonde vriendin van mij werd vergeleken met elke Hollywood-actrice ooit. Mijn mede-Aziaten gingen op de foto met iedereen en zijn moeder die een niet-Aziatisch uiterlijk hadden – ik, met mijn Europese inborst maar Aziatische looks, werd natuurlijk overgeslagen.
Dat riep bij mij de vraag op: hoe zou het voor zwarte mensen zijn in een land als China? Ik had werkelijk geen idee en belde daarom jongeren uit Europa, Amerika, het Midden-Oosten, Afrika en Oceanië. Zij wonen op verschillende plekken in China en vertellen over hun ervaringen.
Anthony is een 23-jarige hiphopartiest. Hij is opgegroeid in Detroit en identificeert zichzelf als African en native American. Nadat hij zijn ouders in Shanghai ging opzoeken in mei 2016, is hij gebleven.
Op welke momenten in China merk je dat huidskleur ertoe doet?
“Als ik ’s nachts een taxi probeer aan te houden en er staan veel andere zwarte mensen om me heen, dan weet ik dat ik er geen ga krijgen. Ze blijven je voorbijrijden. En wanneer ik in het openbaar verschijn, wijzen mensen naar me en zeggen ze ‘hēirén’, ‘zwart mens’. Of ze willen mijn haar aanraken.”
Hoe is dat anders dan waar je zelf bent opgegroeid?
“In Amerika is zwart of half zwart altijd zwart. Ben je Drake, dan ben je zwart. Ben je Wesley Snipes, dan ben je ook zwart. Maar in China geldt: hoe lichter je bent, hoe geaccepteerder je wordt. Ik zou van mezelf niet eens zeggen dat ik lichter ben, maar wel volgens de Chinezen om me heen. In mijn eigen vriendengroep merk ik het verschil al. Een vriend, Jay, probeerde een club in te komen, maar mocht er niet in, want hij ‘zag eruit als een drugdealer’. En dat alleen maar omdat hij donkerder is en die nacht een trui met een capuchon droeg.”
Heeft de manier waarop mensen in China naar je kijken invloed gehad op hoe je naar jezelf kijkt?
“Ik weet nu: het is beter om een zwarte man te zijn in China dan in Amerika, daar is geen twijfel over mogelijk. Waarom? Hier zijn vuurwapens niet legaal. In Detroit voel ik een ingebakken angst voor de politie, hier in China heb ik het gevoel dat de lokale politie achter me staat, in plaats van dat ze altijd zoeken naar dingen waar ze me op kunnen pakken. Dat is op een ironische manier ook bevrijdend.”
Hoe denk je dat de manier waarop Chinezen omgaan met zwarte mensen gaat veranderen?
“Die negatieve gedachten over zwarte mensen gelden maar voor een kleine groep mensen, vaak van de oudere generatie Chinezen. Jongeren denken er tegenwoordig al anders over: die zijn vooral geïntrigeerd en willen omgaan met buitenlanders. Ikzelf bekijk het allemaal niet negatief. Voor veel zwarte mensen hier voelen de onwetende opmerkingen persoonlijk en negatief, maar ik denk: we zijn bezoekers hier, ze weten gewoon niks over zwarte mensen. En juist wij hebben de macht om al die stereotypen te doorbreken.”
Jenny Tan is een 23-jarige student Tourism Management. Ze komt oorspronkelijk uit Papoea-Nieuw-Guinea maar woont sinds haar tiende in China, eerst tien jaar op de kostschool in Guangzhou, en nu drie jaar in Shanghai voor haar master. Jenny spreekt vloeiend Mandarijn-Chinees en wordt regelmatig gevraagd voor Chinese talkshows om te praten over Papoea-Nieuw-Guinea.
Op welke momenten in China merk je dat huidskleur ertoe doet?
“Er zijn veel zwarte stereotypen in de Chinese media. Ik en mijn zusje stonden op de kostschool in Guangzhou altijd in het spotlicht omdat we anders zijn. Iedereen was altijd zo gefascineerd door onze grote ogen en onze krulharen. Ik ben weleens ‘hēiguǐ’, ‘zwart spook’ genoemd, en mensen verwachten dat ik goed ben in sport of in vechten. Iedereen is bang voor mij omdat ik hun ass zou kicken. En wanneer ik het heb over mijn thuisland vragen ze: ‘Oh, eet je mensen?’ Een keer solliciteerde ik om Engelse les geven. Dat mocht niet, maar ik mocht dan wel dansles geven. Ik kan toevallig wel dansen, maar wat als ik het niet had gekund?! Ik heb de kwalificaties helemaal niet. Maar dan zeggen ze dan: ‘Oh, maar het zal er wel cool uitzien omdat je zwart bent.’”
Hoe is dat anders dan waar je zelf bent opgegroeid?
“In mijn eigen land Papoea-Nieuw-Guinea werkt racisme anders. Ik ben zwart maar ook half Chinees, dus ik was altijd al anders dan de rest. Ik had niet veel vrienden toen ik opgroeide. Hier in China kijken ze niet op me neer of pesten ze me niet omdat ik een dubbelbloed ben. Ze kijken wel vreemd naar me, maar Chinezen kijken vreemd naar iedereen.”
Heeft de manier waarop mensen in China naar je kijken invloed gehad op hoe je naar jezelf kijkt?
“Met daten bijvoorbeeld is dat een ding. Het is moeilijk als zwart meisje met een Chinese jongen te daten. Vroeger mocht je in China maar één kind krijgen. Chinese ouders willen vaak dat hun kinderen Chinees zijn of wit. De ouders van mijn Chinese ex-vriend zeiden: ‘Waarom ben je met een zwart meisje? Van alle meisjes hier, kies je net het zwarte meisje. Waarom?’ Ze wilden geen zwarte kleinkinderen. Hun ideaalbeeld van kinderen is ‘white white, round round. cute cute’: wit, dik en schattig.”
Hoe denk je dat de manier waarop Chinezen omgaan met zwarte mensen gaat veranderen?
“Chinezen willen niet discrimineren, maar weten niet beter. De meesten hebben nooit geleerd dat naar iemand staren of alles wat je over iemand denkt eruit flappen eigenlijk niet oké is. Toch verandert er het een en ander. Vroeger zag je geen gemengde relaties, nu steeds meer. De oudere generatie dacht altijd dat wij zwarte mensen een slechte invloed zijn. Maar de jongere generatie vertelt ze nu: ‘Dat zijn mijn vrienden, ze zijn niet zoals de media ze soms portretteren.’”
Andre Alexander is een 30-jarige muzikant. Zijn ouders zijn Jamaicaans-Brits. Hij is in Birmingham geboren en verhuisde op zijn achttiende naar Londen. Dre ging al eerder naar Beijing voor een uitwisseling binnen de opleiding Chinees en linguïstiek, en woont sinds anderhalf jaar in het binnenland, in Chengdu, waar hij aan een muziekcarrière werkt als Dre Harikiri.
Op welke momenten in China merk je dat huidskleur ertoe doet?
“Een keer staarde een taxichauffeur me de hele tijd aan in de achteruitkijkspiegel. Hij draaide zich om en raakte mijn blote bovenbeen aan en vroeg: ‘Wat gebeurt er als je doucht - verandert je huid dan van kleur?’ Het bleek dat hij nog nooit met een zwart persoon had gesproken, hij was net verhuisd van het platteland naar Beijing. Daar stond ik versteld van. En hij waarschijnlijk ook. [lacht]”
Hoe is dat anders dan waar je zelf bent opgegroeid?
“Chinezen kennen generalisaties uit de popcultuur, maar geen vooroordelen. Dat voelt positief. Of ja, het is meer een neutraal gevoel eigenlijk, maar het komt over als positief, omdat de reacties op zwarte mensen veelal negatief zijn in westerse landen.”
“Ik weet dat Chinezen me zien als een buitenlander. Verschil met veel landen is: hier gaat het er niet om dat mijn huid zwart is, maar dat ik gewoon niet Chinees ben. Ik kan midden in de nacht langs een Chinese vrouw lopen met mijn capuchon op, en ze zal geen kik geven. Een westerse vrouw zou haar tasje steviger vastgrijpen en zich zorgen maken of er iets gaat gebeuren. Die is geconditioneerd om zo te denken.”
Heeft de manier waarop mensen in China naar je kijken invloed gehad op hoe je naar jezelf kijkt?
“Ik voel me veel comfortabeler in China dan ik me ooit in Engeland heb gevoeld. Er zijn hier geen race cards. Het ontbreken van die westerse vooroordelen voelt zó raar. Dat is misschien wel het moeilijkste van zwart zijn in China: dat we niet afkomen van het idee dat we oneerlijk worden behandeld in een wereld waarin witte mensen de baas zijn. Ik heb mijn overtrokken reactie op dit soort dingen hier moeten afleren.”
Hoe denk je dat de manier waarop Chinezen omgaan met zwarte mensen gaat veranderen?
“Ik heb een zwarte vriend die in een Japans kinderprogramma speelt. Jonge Japanse kinderen zien hierdoor eindelijk een zwart persoon op tv. Die denken nu: zwarte mensen kunnen ook dingen! Dat helpt.”
Headerfoto: Edwin Lee/Flickr/CC
