In het kader van de themadag Nederland Tegen Racisme en de Black Lives Matter protesten, is op maandag 13 juli onder andere de film Fruitvale Station op NPO 3 te zien. Hier lees je meer over deze bekroonde en waargebeurde must see én geven we tien extra kijktips.

Toen Michael B. Jordan (Black Panther, Creed) onlangs speechte tijdens een Black Lives Matter-protest in LA, stond hij ook stil bij de film Fruitvale Station die NPO 3 maandagochtend 13 juli uitzendt in het kader van de NPO themadag Nederland Tegen Racisme. De Hollywoodster speelt hierin de rol van de 22-jarige Oscar Grant uit San Francisco die door een politieagent werd doodgeschoten. In het waargebeurde drama volg je Grant tijdens de laatste dagen van zijn leven. Wanneer hij op oudejaarsnacht 2008 de metro naar het centrum pakt om de jaarwisseling te vieren met z’n vrienden, raakt de jongen betrokken bij een vechtpartij en komt hij door de inschattingsfout van een trigger-happy agent om het leven. De film is het regiedebuut van Ryan Coogler (Creed, Black Panther) en sleepte meerdere grote filmprijzen in de wacht, waaronder in Cannes en op Sundance. TRAILER

De tragische gebeurtenis (nog ieder jaar herdacht op Fruitvale Station) werd op telefoons vastgelegd en leidde tot protesten. Nu de geschiedenis zich met de dood van George Floyd voor de zoveelste keer herhaalde, lijkt de roep om gerechtigheid weidverspreider dan ooit met protesten die reiken van Washington tot Zwolle. Voor iedereen die meer wil weten over de demonstraties, Black Lives Matter en het onrecht en racisme waar deze beweging zich tegen in zet, is er genoeg leerzaam en mooi kijkvoer.

Maak met Fruitvale Station maandag 13 juli 03.25 uur alvast een begin op NPO 3 of bekijk de film op NPO Plus. En kijk zeker ook naar de spraakmakende One Night Stand film Tom Adelaar die we 12 juli om 22.25 uur uitzenden. Check daarnaast deze selectie van 10 andere film en docu must sees. En wil je series over dit thema bingen? Bekijk dan even deze tiplijst.

1. Queen & Slim

In de lijst van films over racisme en politiegeweld in de VS, is Queen & Slim een van de meest recente. Hij draait as we speak nog in de bioscoop. In deze visueel overdonderende, aangrijpende en sterk geacteerde film van Melina Matsoukas mondt de mislukte Tinderdate van Slim (Daniel Kaluuya) en Queen (Jodie Turner) uit in een gewelddadige confrontatie met de politie. Met een dodelijke afloop. De moderne Bonnie & Clyde vluchten terwijl een video van het incident viral gaat, waarna de twee symbool worden voor het diepgeworteld trauma van de Amerikaanse zwarte gemeenschap. Ze krijgen steun uit vele hoeken, maar er is ook weerstand. Nog niet eerder zag ik een film in het Black Lives Matter-tijdperk waarin een reflectie op zwart radicalisme samensmelt met zo’n oogstrelende beeldtaal en een beklijvend liefdesverhaal. TRAILER

2. LA 92

Weet je nog, Rodney King? Deze Emmy-winnende documentaire doet verslag van de grote demonstraties die uitbraken na de vrijspraak van de agenten die King op brute wijze mishandelden. In plaats van een reportage vol pratende hoofden en duidende experts, bestaat LA 92 vrijwel volledig uit archiefmateriaal. Op lineaire wijze maken we het mediaverslag mee van de originele misdaad, de daaropvolgende rechtszaken, om te eindigen bij de verwoestende demonstraties waarin sluimerende ongerechtigheden tot uitbarsting kwamen. De grote nadruk op de – soms behoorlijk schokkende – beelden van het geweld en brandstichtingen maakt dat het ook een film is om met een kritisch oog te bekijken. De aaneensluiting van nieuwsberichten en beelden van ooggetuigen werkt sensatiezucht in de hand, waardoor de diepliggende oorzaken een beetje buiten beeld verdwijnen. Ondanks dat is het een aangrijpende documentaire die je meeneemt in wat er zich in 1992 in LA afspeelde. LA 92 zie je op Netflix. TRAILER

3. The Hate U Give

De impact van politiegeweld tegen Afro-Amerikanen, maar dan vanuit het perspectief van een jonge meid. The Hate U Give is de verfilming van een young adult-bestseller en is voor een tienerboek verrassend volwassen en geëngageerd. De film maakt de zware en complexe thematiek behapbaar en inleefbaar door het ’t gezicht te geven van de 16-jarige Star. Een charmante en levenslustige tiener die in een achterbuurt woont, maar tegelijkertijd naar een overwegend witte privéschool gaat en een leuk wit vriendje heeft. Wanneer haar jeugdvriend voor haar ogen wordt doodgeschoten door een witte agent, staat Stars wereld compleet op z’n kop en beweegt ze zich steeds meer in de richting van de Black Lives Matter-beweging. Het blijft de verfilming van een tienerboek, dus houdt rekening met een beetje melodrama hier en daar. Maar het is knap hoe regisseur George Tillman Jr. balanceert tussen het belichten van het sociale onrecht en de anti-politiegeweldprotesten enerzijds, en thema’s als liefde, coming-of-age en opvoeding anderzijds. En het gesprek tussen Star en haar geliefde oom (een zwarte politieagent) zal je nog lang bijblijven: tussen zwart en wit zit ook veel grijs… TRAILER

4. Do The Right Thing

Geen lijst zonder hét boegbeeld van de Afro-Amerikaanse cinema en dan heb ik het natuurlijk over Spike Lee. Hij won vorig jaar nog een Oscar voor BlacKkKlansman en knalt vanaf vrijdag 11 juni op Netflix met Da 5 Bloods, maar ook zijn oudere werk is nog relevant. Met Do The Right Thing nog altijd met stip op één. De hit uit 1989 speelt zich af in Brooklyn op een van de heetste dagen van het jaar. In de wijk Bedford-Stuyvesant (we zitten nog voor de gentrificatie) lopen de spanningen tussen de zwarte en Italiaanse buurtbewoners enorm op. Met als dieptepunt de dood van Radio Raheem, die om het leven komt door een politieagent. Zonder met de vingers te wijzen, legde Lee met Do The Right Thing raciale spanningen op een ongekende wijze bloot. De spraakmakende film was een groot succes en kreeg dit jaar een nieuwe release in de bioscopen (hij is nog te zien!). Spike Lee blikte onlangs trouwens nog even met Jimmy Fallon terug op de relevantie van zijn tijdloze film, ook wel het zien waard. TRAILER

5. 13th

Het nummer in de titel van Ava DuVernays (When They See Us) pijnlijk urgente documentaire refereert naar het 13e amendement, dat in 1865 een einde maakte aan de slavernij. Echter liet men een enorme steek vallen in het opstellen hiervan, die nog altijd gevolgen heeft vandaag de dag. Slavernij mocht dan wel afgeschaft zijn, maar onvrijwillige arbeid bleef legaal als straf voor gevangenen. En daar ligt de basis voor de grote hoeveelheid zwarte mannen die vandaag de dag nog steeds de nor in draaien. Eén op de vier Afrikaans-Amerikaanse mannen belandt ergens in zijn leven een keer achter de tralies, aldus de documentaire. De problematiek die DuVernay hier blootlegt is een van de belangrijkste oorzaken en symptomen van de grote ongelijkheid die maar voort blijft duren. En speelt daarmee een cruciale rol in de onvrede die het vuur van de protesten opstookt. 13th is te zien op Netflix. TRAILER

6. Selma

‘I have a dream’… de legendarische woorden van predikant en burgerrechtenactivist Martin Luther King echoën nog altijd voort. Ook nu, tijdens de protesten naar aanleiding van George Floyds dood. Twee jaar nadat King deze resonerende woorden uitsprak, organiseerde hij in het stadje Selma (Alabama) vreedzame protestmarsen om te zorgen voor gelijkheid in het stemrecht van Afro-Amerikanen. Regisseur Ava DuVernay (daar is ze weer) richt zich in haar film voornamelijk op deze campagne en de historische mars van Selma naar Montgomery. Die beelden doen echt even pijn, want de politie en omstanders waren minder vreedzaam. Maar laat dat je er niet van weerhouden deze indrukwekkende film te zien. Waarin DuVernay overigens niet bang is ook de wat minder fraaie kanten van Dr. King te tonen, prachtig vertolkt door David Oyelowo. Pijnlijk detail: de film kwam uit ten tijde van de dood van de Amerikaan Eric Gardner, die overleed na de wurggreep van een politieagent. DuVernay en haar cast droegen destijds shirts met de tekst ‘I can’t breathe’ naar de première. Een actie die de film vele Oscarnominaties zou hebben gekost.  TRAILER

7. Dear White People

In deze vileine satire van Justin Simien maken we kennis met Samantha White, de scherpe radiohost die het expliciete en impliciete racisme in haar universiteit aan de kaak stelt. Met schroeiende monologen legt ze de pijnpunten bloot: “Dear white people, this just in: Dating a black person to piss off your parents is a form of racism. Dear white people, please stop touching my hair. Does this look like a petting zoo to you? Dear white people, the minimum requirement of black friends needed to not seem racist has just been raised to two.” De meest schrijnende scène is misschien nog wel de sequentie waarin de zoon van de schooldirecteur op te proppen komt met een blackface-themafeestje; een noemer die we ook zouden kunnen gebruiken voor een zekere nationale viering hier in Nederland. Naast te lachen ook genoeg te leren dus, en niet alleen over de situatie in Amerika. TRAILER

8. I Am Not Your Negro 

Je kent hem al of je hebt z’n naam veelvuldig voorbij zien komen: James Baldwin. De Amerikaanse schrijver en criticus overleed in 1987 in Parijs, maar zijn invloedrijke werk leeft nog altijd voort. Ook in de documentaire I Am Not Your Negro (te zien op NPO Plus), waarin regisseur Raoul Peck het boek verbeeldt dat Baldwin nooit heeft kunnen afmaken: Remember This House. De documentaire is een reis door de zwarte geschiedenis van de burgerrechtenbeweging uit de jaren zestig, verbonden met het huidige Black Lives Matter. Peck maakt hierbij gebruik van bijzonder archiefmateriaal, begeleid door teksten van Baldwin ingesproken door Samuel L. Jackson. Over Baldwin gesproken: check zeker ook de schitterende verfilming die Barry Jenkins (Moonlight) maakte van zijn roman If Beale Street Could Talk. Ook een film over racisme en onrecht, maar bovenal een intieme film over liefde. Met een soundtrack die je al in de trailer tot tranen roert zo prachtig. TRAILER

9. Black Panthers

In 1968 woonde de Franse New Wave-grande dame Agnès Varda in Los Angeles. Nadat eerder dat jaar in Frankrijk grote studentenprotesten waren uitgebroken, raakte zij aan de andere kant van de oceaan gefascineerd door de Amerikaanse tegencultuur. De Black Panthers identificeerden zich met volken over de hele wereld die zich ontworsteld hadden aan het koloniale juk. Zij zagen zichzelf in vergelijkbare positie verkeren, en riepen op tot een culturele revolutie. In oogstrelende 16-millimeterbeelden zien we hoe de beweging demonstreert tegen de gevangenzetting van een van haar oprichters. Maar de mooie plaatjes laten tegelijkertijd zien dat er in de afgelopen 50 jaar toch maar bar weinig veranderd is. Opvallend is dat waar de media vandaag de dag vaak de chaos van plunderingen en protest benadrukt, Varda zich vooral richt op de gezichten en stemmen van de demonstranten. Wat overblijft is een intens menselijk document. De film is gratis te zien via de Criterion Channel. CLIP

10. Get out

Voor wat comic relief met een nadrukkelijk maatschappijkritisch randje, sluiten we de lijst af met Get Out. Het megasuccesvolle debuut van komiek Jordan Peele waarmee hij de Oscar voor het Beste Originele Script won. En terecht! Get Out is echt een unieke en sensationele mix van comedy, horror en sociale relevantie. In de film gaat Chris (Daniel Kaluuya) met z’n vriendin Rose (Allison Williams) voor het eerst op bezoek bij z’n schoonouders. Hééél liberale mensen die totááál geen moeite hebben met het feit dat hun blanke dochter (tadaa) onverwacht met een zwarte vriend aan komt zetten. Ze stemmen immers op Obama... De familie gedraagt zich alleen nogal typisch en ook de zwarte tuinman en huishoudster hebben iets mysterieus over zich. Peele heeft duidelijk iets te zeggen over racisme, maar de vorm waarin de creatieve maker zijn boodschap gegoten heeft is echt out of this world. #meesterwerk TRAILER

Fruitvale Station zie je maandag 13 juli om 03.25 uur op NPO 3 en op NPO Plus. En vergeet niet ook naar de spraakmakende One Night Stand film Tom Adelaar te kijken, maandagavond 12 juli om 22.25 uur.
Ben je ook benieuwd welke series je kan bingen over deze thema’s? Kijk dan even naar deze tiplijst.
Er is wat films, docu’s en series betreft natuurlijk vééél meer te zien dan we nu voor je hebben opgesomd. Maar hiermee kun je alvast even vooruit.

• Deel