In Heretic zit Hugh Grant ultiem in zijn villain-era: charmant, maar niet te vertrouwen. Maar als je niet zit te wachten op uitgebreide betogen en intellectuele discussies over religie(s) terwijl vrouwen in cellen en kooien worden gelokt, dan zou ik er nog eens goed over nadenken.

Twee missionarissen (Thatcher & East) van de ‘Kerk van Jezus Christus van de Heiligen der Laatste Dagen’, oftewel de mormonen, doen een poging de teruggetrokken Engelsman Mr. Reed (Grant) tot hun geloof te bekeren. Maar hij blijkt gevaarlijker dan gedacht en lokt hen in zijn val. De bosbessentaart die ze roken en hen beloofd werd, blijkt een geurkaars, en de deur is achter hen op slot gegaan. Zonder bereik op hun telefoon belanden ze in een soort kat-en-muisspel waarbij alleen het antwoord op de vraag ‘wat is de enige echte religie?’ hen kan bevrijden.

Religieuze TED-Talk

Heretic komt van de schrijvers van A Quiet Place, Scott Beck en Bryan Woods. Ze kregen het idee 15 jaar geleden toen ze op locatiebezoek waren bij een ouder stel in hun thuisstaat Iowa en de twee ineens vol overgave een betoog afstaken over een meteoriet die op de aarde afkomt en alles zal vernietigen. Ze wilden zo snel mogelijk, maar ook op zo vriendelijk mogelijke wijze vertrekken. 

Maar waar in bijvoorbeeld A Quiet Place nauwelijks gesproken wordt, zit Heretic bomvol dialoog. Grants Mr. Reed geeft in principe een uitgebreide - en ongevraagde - TEDTalk over religie, en waarom het Jodenom, Christendom en de Islam niet alleen kopieen van elkaar zijn, maar vooral gericht zijn op geld en macht. Het engste aan Mr. Reed is zijn ego; hij mansplaint een eind weg en laat de twee vrouwen zich zo dom mogelijk voelen, alsof ze ook geen enkele controle hebben over hun keuzes. Want de religie van controle overheerst, een spel dat hij als geen ander beheerst. Het is dat Hugh Grant de rol accepteerde (Beck en Woods wilden alléén hem voor de rol), want zonder zijn charme en cheeky smile had je deze cult-guru-wannabe al veel sneller uitgekotst.

Films over religie, Jezus en de fictionalisering van Bijbelverhalen zijn een groeiende geldmachine in de filmindustrie. Sony Pictures heeft zelfs een eigen religieuze tak opgezet binnen de studio. Maar Heretic doet eigenlijk het tegenovergestelde van die ‘faith-based’ trend in Hollywood. Geen bijbelstudies of het uitpluizen van de ongenaakbare puurheid van Jezus Christus, maar juist een eindeloze uiteenzetting van de kwaden van religie, de instabiele basis waar het op gebouwd is en de wens van de mens om ermee controle over hun leven te krijgen.

God is een perverse zak

Heretic wil bevragen waarom mensen geloven wat ze geloven, óók tegen beter weten in. Niet alleen omdat Mr. Reed ‘God’ een perverse zak vindt die toekijkt hoe je masturbeert en een veel te groot ego heeft, omdat hij alleen wil komen helpen als je hem op je blote knieën smeekt. Maar ook omdat de vrouwen een huis binnenstapten, omdat de eigenaar hen heeft gezegd dat zijn vrouw ook thuis was en een bosbessentaart aan het bakken was. Zonder haar met eigen ogen te hebben gezien of gehoord.

Dat maakt Heretic ook een pijnlijke film, omdat Mr. Reed echt gelooft dat de vrouwen het er zelf naar hebben gemaakt. Alsof dat huis binnenstappen hem een vrijbrief geeft om ze gevangen te zetten, te bedreigen en onder druk te zetten. Hoewel het idee in het begin spannend aanvoelt - twee mormonen die in een gevaarlijke religieuze discussie worden gedwongen met een ketter - slaat het door de hoeveelheid tekst die ervoor nodig is het punt te maken ook gauw dood. Het wordt pas weer interessant wanneer één van de twee missionarissen het achterste van haar tong laat zien en ondanks de constante manipulatie en mansplaining zichzelf weer terugvindt.

Laat Heretic dus vooral dat zetje in de richting van kritisch denken zijn, waarna je voor jezelf mag bepalen wat jij gelooft. En als je dan toch één TEDTalk-weetje van Mr. Reed op moet slaan, laat het dan het feit zijn dat Monopoly origineel uit het brein van een vrouw, Elizabeth Magie, kwam en zij in Heretic, 120 jaar later, alsnog haar momentje krijgt.

• Heretic (2024)
• Cijfer: 6.5
• Horror
• Duur: 1u, 51min
• Regie: Scott Beck & Bryan Woods
• Cast: Hugh Grant, Sophie Thatcher, Chloe East en Topher Grace.

• Deel