Jonnah maakt een documentaire over de relatie met haar (adoptie)ouders: 'Ik verlangde naar een diepere verbinding'

Jonnah (30) werd geadopteerd uit China en groeide op in Friesland. In haar documentaire ‘De Chinese Keizerin’ onderzoekt ze de muur die zij ervaart tussen zichzelf en haar (adoptie)ouders.

In haar documentaire richt Jonnah zich op het gebrek aan intimiteit binnen haar gezin. “Aanvankelijk wilde ik een ‘adoptiefilm’ maken, omdat ik geadopteerd ben uit China en vaak alleen de negatieve kanten van adoptie in de media zie.” 

Maar tijdens het schrijven van het plan, ontdekte ze dat haar verhaal niet zozeer over adoptie moest gaan, maar over iets diepers: intimiteit. “Op mijn 30e begon ik terug te kijken op mijn relatie met mijn ouders. Dit zette me aan het denken over de oppervlakkige band die ik met hen had en mijn verlangen naar een diepere verbinding. Het maakte het voor mij minder spannend om dit via een documentaire aan te kaarten.”

Waarom is dit minder spannend dan een gesprek thuis aan de keukentafel?

“Voor mij is kunst altijd een soort beschermlaag geweest. Door mijn ouders in de studio uit te nodigen en camera’s erbij te hebben, voel ik me comfortabeler om moeilijke gesprekken te voeren. Het biedt me een kader voor het gesprek, wat het makkelijker maakt dan wanneer ik het zonder camera's thuis zou proberen te bespreken.”

Hoe zou je je band met je ouders omschrijven in je jeugd?

“Ik was dominant en heftig, waardoor ik het mijn ouders vaak moeilijk maakte. Mijn ouders zijn gescheiden toen ik een jaar of 12 was. Ik heb altijd gezegd dat die scheiding geen grote impact op mij heeft gehad omdat ze daarna als vrienden verder gingen. Toch had ik geen makkelijke jeugd, want ik werd veel gepest.”

"Als ik op de fiets zit en opmerkingen zoals ‘tjing tjong’ hoor, kijk ik daar niet gek van op"

Hoe kwam dat pesten tot uiting?

“In Friesland woonden vooral veel witte mensen. Ook leeftijd speelde een rol; kinderen maken makkelijk opmerkingen zoals ‘poep Chinees’, die als grapje werden beschouwd. Waarschijnlijk heb ik daar zelfs om mee gelachen. 

Toen ik ouder werd, rond mijn 12e of 13e, bood ik meer weerstand en schreeuwde ik soms terug. Ondanks dat vond ik het normaal. Zelfs nu, als ik op de fiets zit en opmerkingen zoals ‘tjing tjong’ hoor, kijk ik daar niet gek van op.”

Hoe werd er thuis over jouw adoptie gepraat? 

“Het was niet makkelijk bespreekbaar, maar dat lag ook voor een groot deel aan mij. Ik heb een zusje dat ook uit China is geadopteerd, en zij had ook nooit veel interesse om over onze achtergrond te praten. Mijn moeder probeerde het wel vaak. Zij kocht boekjes over adoptie, over China, of bijvoorbeeld over een panda. Als we programma's zoals Spoorloos keken, zei ze achteraf dat als wij op zoek wilden gaan naar onze afkomst, dat dat altijd mogelijk was. Dat was natuurlijk heel supportive en lief bedoeld, maar toen ik jonger was, vond ik het irritant. Ik stond wat defensief in het leven.”

Hoe kijk je nu naar je afkomst? 

“Na verloop van tijd is mijn houding veranderd. Schrijver Pete Wu benaderde mij, toen hij bezig was het boek De Bananengeneratie te schrijven. Hij wilde graag bespreken of ik in zijn boek wilde verschijnen.

Aanvankelijk dacht ik: waarom zou ik meedoen aan een boek over Chinezen? Ik voel me daar helemaal niet mee verbonden. Ik vertelde hem eerlijk dat ik me niet Chinees voelde en dat ik niet zeker wist of ik me wel kon identificeren met het onderwerp van het boek. We hadden er een openhartig gesprek over, wat voor mij een eyeopener was. Het maakte me duidelijk dat het niet gek was dat ik me niet Chinees voelde, ondanks dat ik het wel ben. De term ‘banaan’ – geel van buiten, wit van binnen – herkende ik heel sterk.”

"Mijn moeder kreeg regelmatig vervelende opmerkingen te horen over mijn zusje en mij"

Je gaf eerder aan dat het onbegrip tussen jou en je ouders deels voortkwam uit het verschil in etniciteit. Was dit verschil iets waar jullie je erg bewust van waren?

“Ik denk het niet. We stonden daar niet echt bij stil. Als kind durfde ik ook niet zoiets aan te kaarten. In de film is een scène te zien waarin mijn vader emotioneel wordt als hij voor het eerst echt beseft dat ik werd gepest. 

Later verhuisden we naar een kleinere plaats in Friesland. Mijn ouders vonden de omgeving daar niet fijn. Mijn moeder kreeg regelmatig vervelende opmerkingen te horen over mijn zusje en mij. In de supermarkt bijvoorbeeld: ‘Wat doe je met die vieze Chinezen?’ Dat soort ervaringen waren een reden om snel weer te verhuizen.”

Wat hoop je dat de kijker meeneemt uit deze documentaire?

“Het verhaal in de documentaire gaat over mij, maar ik denk dat het thema behoorlijk universeel is. Wat ik heb ervaren en waar ik nu op terugkijk, is dat je de ouder-kindrelatie nooit echt betwijfelt of bevraagt. Het voelt alsof veel patronen vanzelfsprekend zijn en niet worden besproken binnen families.

Wat ik hoop is dat de film een kiertje kan openen in gezinnen die soortgelijke ervaringen hebben. Het kan een manier zijn om die gesprekken aan te gaan die anders misschien niet plaatsvinden.”

Benieuwd naar de docu? De Chinese Keizerin is nu te zien op 2DOC.

Lees ook

21-06-2024

Betty (29) werd verwaarloosd: 'Mijn adoptiemoeder schoor mijn haar eraf'

• Deel