Menstruatieklachten op de werkvloer: doorbreken we het stilzwijgen?
- Artikel
- 31 mei 2024
- 10 minuten leestijd
Een recente enquête van Spot On en 3Vraagt, ingevuld door ruim 1700 mensen, toont aan dat 71% van de vrouwen redelijk wat tot veel fysieke last heeft van hun menstruatie. Maar het blijkt dat zes op de tien vrouwen dit niet met hun leidinggevende bespreken, waarom niet?
En hoe kunnen we ervoor zorgen dat vrouwen zich comfortabel genoeg voelen op de werkvloer tijdens hun menstruatie? Of is het toch tijd voor een menstruatieverlof? Om deze vragen te beantwoorden spreekt Spot On met verschillende deskundigen, van gynaecoloog tot FNV-vakbondslid, over de omgang van menstruatieklachten op de werkvloer.
Gynaecoloog Noor Paridaans (40) is gespecialiseerd in endometriose (red. een chronische goedaardige gynaecologische aandoening) en ziet vooral vrouwen die zoveel last hebben van hun menstruatieklachten dat zij niet kunnen functioneren in het dagelijks leven.
Waarom is het zo lastig om over menstruatieklachten te praten op de werkvloer?
“Als ik aan vrouwen vraag om het met hun leidinggevende te bespreken, zie je toch ongemak. Ze durven dit niet, omdat ze ervan uitgaan dat hun leidinggevende het niet begrijpt. Vrouwen willen niet, wat in de maatschappij bekendstaat als vrouwenkwaaltjes, bespreken. Ze vrezen onbegrip en negatieve gevolgen voor hun carrière. Er is een loonkloof tussen mannen en vrouwen. Ook wordt de productiviteit van vrouwen gemeten aan die van een man. Zolang dit het geval is, zullen veel vrouwen het gevoel hebben dat zij harder hun best moeten doen om op dezelfde manier gewaardeerd te worden.”
“Daarnaast hebben veel vrouwen überhaupt geen diagnose of begrip in hun omgeving. Ik zie vrouwen die jarenlang zware klachten hebben en dit bespreken met hun vrienden en kennissen. Maar als die horen dat het er gewoon bij hoort, stoppen ze hun problemen weg en zetten ze door.”
Hoe kunnen we menstruatieklachten beter bespreekbaar maken?
“Het feit dat de vrouw menstrueert moet genormaliseerd worden. Er is niets mis met menstruatie en menstruatieklachten afdoen als vrouwenkwaal vind ik verkeerd. Waar mogelijk moet het werk flexibeler en comfortabeler worden gemaakt voor vrouwen die last hebben van hun menstruatieklachten. Maar laten wij er eerst voor zorgen dat vrouwen de weg vinden naar de dokter als zij veel last hebben om hun klachten te behandelen.”
En wat is de oplossing? Mogelijk menstruatieverlof?
“Een menstruatieverlof gaat niet helpen, tenzij dit een middel is waarmee er ruimte komt om menstruatieklachten bespreekbaar te maken. Dan heeft het een taboedoorbrekend effect en kan het comfort bieden. Niet iedereen wil of hoeft door de medische wereld geholpen te worden en voor die vrouwen zou menstruatieverlof wel een oplossing kunnen zijn. Maar tegelijkertijd moet je de oorzaak aanpakken, niet pleisters plakken. Het is abnormaal om niet te kunnen functioneren in het dagelijkse leven door je menstruatieklachten. Een menstruatieverlof zorgt ervoor dat vrouwen rustig in pijn kunnen zitten thuis, maar mijn doel is dat vrouwen zo min mogelijk pijn en last hebben. De levenskwaliteit van vrouwen mag niet achteruitgaan door hun menstruatieklachten, dus we moeten inzetten op betere diagnostiek, kennis en behandelingen op het gebied van menstruatieproblemen. We weten bijvoorbeeld heel veel over de prostaat, maar erg weinig over endometriose.”
Narmin Marroufi (28) werkt als arts in opleiding tot bedrijfsarts bij De Arbodienst. Zij vindt dat het tijd is voor een cultuurverandering op de werkvloer en dat vrouwen hun klachten serieus nemen.
Waarom rust er een taboe op het praten rondom menstruatieklachten op de werkvloer?
“Ik denk dat het probleem is dat er een cultuur is ontstaan waarbij menstruatieklachten genormaliseerd zijn waardoor veel vrouwen in stilte lijden. Er zijn weleens vrouwen op mijn spreekuur die zich elke maand kort ziek melden door hun menstruatie. Sommige van deze vrouwen worden door hun frequente kortdurige ziekteverzuim door hun werkgever op gesprek gevraagd. De reacties zijn wisselend. Vaak zie je wel dat in omgevingen waar veel vrouwen werken meer begrip en ruimte hiervoor is, maar menstruatieklachten bespreken op de werkvloer is duidelijk nog steeds een taboe.”
Hoe kunnen we menstruatieklachten beter bespreekbaar maken?
“Ik geloof dat het start bij bewustwording op de werkvloer. Werkgevers kunnen bijvoorbeeld workshops en trainingen organiseren over menstruatieklachten. Wellicht kun je dan zelfs een open gesprek aangaan met de medewerkers in het bedrijf waardoor er meer begrip en acceptatie komt op de werkvloer.”
Spot On heeft samen met 3Vraagt, jongerenpanel van EenVandaag (AVROTROS), onderzoek gedaan naar menstruatieklachten onder jongeren tussen 16 en 35 jaar . Onder de ruim 1700 ondervraagden kwamen er een aantal opvallende cijfers uit. Ongeveer de helft van de vrouwen heeft de eerste paar dagen het meest last van hun ongesteld. Zo gaven deelnemers van het onderzoek aan dat zij last hebben van vermoeidheid en pijnlijke krampen.
Zes op de tien vrouwen ervaart redelijk wat tot veel last van mentale klachten rondom menstruatie, waaronder een slechtere concentratie. En op hun werk voelen vrouwen zich vaak niet fijn om hun klachten te bespreken: bijna driekwart van de vrouwen durft niet aan te geven dat ze zich ziek melden of thuiswerken door hun menstruatieklachten.
Wat wil je mensen die menstrueren voor advies geven?
“Ga na bij jezelf, wat heb je nodig om te kunnen blijven functioneren? Wacht niet te lang en stap af op de huisarts als je dagelijkse functioneren verstoord wordt. Ga op preventief spreekuur bij de bedrijfsarts. Je kan hier op een vrije en veilige manier praten over jouw menstruatieklachten zonder dat jouw werkgever van iets weet. Samen met de bedrijfsarts kun je dan verder kijken wat mogelijk is en de die kan jou helpen met het gesprek bij jouw werkgever. Wie weet kun je een uurtje eerder naar huis, vaker rustmomenten pakken, thuiswerken of kan je werkschema worden aangepast op basis van jouw menstruatieklachten. Naar mijn mening is menstruatieverlof nodig wanneer er geen regelmogelijkheden zijn op het werk.”
Femke van Heun (27) is expert op het thema gezondheid bij WOMEN Inc. WOMEN Inc. is een belangenorganisatie die de emancipatie van vrouwen in Nederland versnelt. Volgens Femke is het belangrijk dat werkgevers ook een leidende rol spelen in het doorbreken van het taboe.
Hoe kunnen we menstruatieklachten volgens jou beter bespreekbaar maken op werk?
“De verantwoordelijkheid om menstruatieklachten bespreekbaar te maken ligt niet bij individuele vrouwen. Zij kunnen niet verantwoordelijk zijn voor het verbreken van het taboe op menstruatie. Werkgevers moeten ook het voortouw nemen. Wij zien dat vrouwen het meestal prima vinden om met vrienden en familie te praten over menstruatie, maar op het werk durft het merendeel niet. Het taboe op menstruatie klachten op de werkvloer kan alleen gebroken worden als er ruimte voor wordt gemaakt. Tegen vrouwen zeggen dat ze gewoon maar naar de leidinggevende moeten stappen is niet eerlijk. Als werkgever wil je gezonde en blije werknemers die niet uitvallen of zich vaak ziek melden, maar dit vereist ook een veilige, flexibele werkomgeving.”
Wat zie jij als een oplossing? Menstruatieverlof?
“Zolang er een taboe op menstruatie ligt gaat een menstruatieverlof niet werken. Wij verwachten dat een aparte regeling die door vrouwen wordt gebruikt (en dus niet door mannen) de ongelijkheid tussen vrouwen en mannen op de arbeidsmarkt alleen maar versterkt. De kans is groot dat vrouwen gediscrimineerd worden, omdat werkgevers er dan voor kunnen kiezen om liever mannen aan te nemen in plaats van vrouwen. Om een echte verandering in gang te brengen is het belangrijk om te beginnen met het doorbreken van het taboe en menstruatie bespreekbaar te maken. Kijk maar naar reclames van menstruatieproducten waarbij de focus ligt op ‘onzichtbare’ en ‘geruisloze’ producten. Of het feit dat veel vrouwen hun menstruatieproducten verstoppen als zij naar de wc moeten. Er is een bepaalde geheimzinnigheid rondom menstruatie.”
Lisa Viktorsson (33) van de FNV vakbond vindt dat het tijd is voor verandering. Helaas zien we dat de meeste werkomgevingen niet optimaal zijn ingericht en voorbereid op de verschillende levensfasen van vrouwen. Dat zorgt ervoor dat vrouwen minder vitaal aan het werk kunnen zijn. En dat heeft weer invloed op de duurzame inzetbaarheid van vrouwen. Als vrouwen last hebben van hun menstruatieklachten horen ze door maatwerk ondersteund te worden. “Het is 2024, nog nooit zijn er zoveel vrouwen geweest die werken. Ongeveer de helft van de werkenden zijn vrouwen en een groot gedeelte daarvan menstrueert en werkt, we kunnen er niet om heen.”
Wat doen jullie als vakbond eraan om het taboe te doorbreken?
“De FNV probeert het taboe te breken door het onderwerp bespreekbaar te maken. Door in gesprek te gaan met werknemers en werkgevers. Ook door goede afspraken te maken aan de onderhandeltafel met werkgevers. Alle vrouwen zijn anders maar er is een groep vrouwen die chronische klachten ervaart en nog een veel grotere groep die (veel) ongemak erdoor hebben op het werk. Door dat te erkennen in de cao, kan het bespreekbaar worden. Onlangs hebben wij samen met NS afgesproken dat vrouwen die bij NS werken gebruik kunnen maken van maatwerk als zij beperkt worden in hun functioneren door menstruatieklachten. Manager en medewerker voeren hierover samen het gesprek en maken maatwerkafspraken die passen bij de persoonlijke situatie van de medewerker. Denk aan het tijdelijk aanpassen van werkzaamheden of indien mogelijk uitvoeren van alternatieve werkzaamheden, zodat deze minder belastend zijn; het kan ook door het aanpassen van werkkleding die te strak zit of wit is.”
Welke advies geven jullie aan vrouwen die hier last van hun menstruatie hebben?
“Probeer het bespreekbaar en zichtbaar te maken door menstruatieproducten neer te zetten bijvoorbeeld. En ga naar je leidinggevende om te kijken of je maatwerk afspraken kunt maken. Los hiervan vinden wij het belangrijk om afspraken over menstruatie en ook de overgang op te nemen in de Cao. Het moet ook mogelijk zijn om aan te geven dat je je ziekmeldt door menstruatieklachten. In sommige Cao’s in bepaalde sectoren of sectoren waar er überhaupt geen Cao’s zijn komt er een streepje achter je naam te staan als je meer dan een aantal keer per jaar ziekmeldt. Het is niet eerlijk dat een vrouw die zich maandelijks moet ziekmelden door hevige menstruatieklachten een aantekening krijgt bij haar naam. Het wordt tijd dat er ruimte gemaakt wordt voor vrouwen om wel te kunnen vermelden dat ze zich ziek melden door hun menstruatieklachten zonder dat je hiervoor afgestraft wordt.”
Dit artikel is onderdeel van de Spot On impact campagne: Menstruatieklachten zijn bloedserieus! Mocht jij in contact met ons willen komen om jouw verhaal te delen over jouw menstruatieklachten? Of jouw ervaring hiermee op de werkvloer? Mail dan naar: spoton@kro-ncrv.nl
Fotocredits: Sora Shimazaki & Arend-Jan Meijer
Lees ook
Menstruatieklachten normaal? Dit is wanneer je aan de bel moet trekken bij de huisarts (en zo doe je dat)
