Raounak Khaddari onderzocht hoe vriendschap (niet) werkt: “Een vriendin verliezen doet pijn, dat hoort erbij”

Na een friendship break-up bleef journalist Raounak Khaddari (29) zich afvragen: heb ik het wel goed gedaan? In haar boek ‘Even goede vrienden’ schrijft ze over een zoektocht naar hoe vriendschap (niet) werkt en het belang ervan. “Ware vriendschap is je echte ‘ik’ kunnen tonen.”

‘De druk van deze vriendschap wil ik niet. Heel veel liefs. Ik ga morgen uit deze groepschat, dus dan kunnen jullie nog reageren mochten jullie daar behoefte aan hebben.’ Met deze mededeling verbrak Raounak in 2020 voor het eerst in haar leven een vriendschap met twee ex-friends. Het ging haar niet in de koude kleren zitten, want het bezorgde haar flinke schuldgevoelens en intense twijfel. Maar op dat moment was één ding duidelijk: deze vriendschap trok ze niet meer.

Hey Raounak! Met de bovenstaande mededeling maakte jij voor het eerst in je leven een vriendschap uit. Waarom deed je dat?

“Ik leerde deze twee ex-vrienden kennen toen we stage liepen bij dezelfde krant. We waren alledrie begin twintig en werden vrienden. Op vrijdagen gingen we vanuit de vrijmibo direct door de stad in. Nadat we een half jaar alleen online contact hadden, deelden ze hun onvrede hierover met mij. Het viel ze zwaar dat we elkaar niet meer zo vaak zagen als in onze high days tijdens onze stage. Op regelmatige basis een kopje koffie met elkaar drinken was hun minimum voor een vriendschap. Ik kon niet aan die verwachting voldoen, want ik wilde ook andere dingen doen.

Wil ik dit nog? Dacht ik toen. Wat levert deze vriendschap mij eigenlijk op en wat kost het mij? Ik begon een kosten-batenanalyse te maken wat bij deze vriendschap kwam kijken. Uiteindelijk moest ik concluderen dat het niet meer ging. Ik genoot niet meer van deze vriendschap, het ging alleen nog maar over de vorm ervan. Ik sliep er een nachtje over en toen heb ik het uitgemaakt met bovenstaand bericht. Daarna sloeg de twijfel toe. Heb ik het niet verkeerd aangepakt? Was het niet te onsympathiek? Achteraf gezien was het wel de juiste keuze, maar ik zou het niet meer met een appje uitmaken.

“Niet alle vriendschappen
zijn voor altijd”

Vriendschappen zijn niet altijd voor altijd en dat is oké: je kan niet alle vriendschappen die je in je leven opdoet behouden. Daar heb je simpelweg geen tijd voor. Maar ik vind nu wel dat als je het uitmaakt dat je dit ook op een respectvolle manier moet doen. Als je lange tijd bevriend bent geweest, vind ik dat ze wel hadden verdiend dat ik het in real life zou hebben gezegd. Dat heb ik niet gedaan. Terwijl dat wel iets is wat bij vriendschap hoort voor mij: dat je open durft te zijn en de vrijheid voelt om je uit te spreken.”

Deze friendship break-up inspireerde je om een boek te schrijven over vriendschap. Wat is jouw definitie van vriendschap eigenlijk?

“Voor mijn zoektocht waren vriendinnen voor mij de mensen die me blij maken, met wie ik plezier beleef en waar ik om van houd. Vriendschappelijke relaties gingen bij mij eigenlijk als vanzelf. Pas nadat ik het uitmaakte, ging ik nadenken over de betekenis van vriendschap. Ben ik wel een goede vriendin? En hoe moet je een goede vriendschap onderhouden? Ik had simpelweg geen idee.

Toen ik echt op zoek ging naar de betekenis van vriendschap kwam ik erachter dat er drie verschillende soort vriendschap zijn. Vriendschap op basis van nut waar een bepaalde functionaliteit bij hoort. Zoals een buurman of een collega. Dan heb je nog vriendschap gebaseerd op plezier. Ik noem ze in mijn boek ook wel de 'voorvoegselvrienden’: denk bijvoorbeeld aan je uitgaansvrienden of sportvrienden.

“Vrienden zijn goed
voor je gezondheid”

Naast vriendschappen die leunen op een bepaalde functionaliteit of plezier, heb je de 'ware' vriendschappen. Met die mensen is er een zeldzame diepgang. Ware vriendschappen overstijgen verschillende levensfases. Ik zeg altijd gekscherend: ware vrienden houden ook van elkaar als ze naakt en werkloos zijn. Zonder opsmuk dus. Zo heb ik mijn beste vriendin ontmoet op de middelbare school. Ondanks dat we op andere plekken gingen studeren en kilometers uit elkaar wonen, zijn we toch vrienden gebleven.”

Wat waren de belangrijkste bevindingen die je tegenkwam over het belang van philia, de platonische liefde, binnen onze maatschappij?

"Allereerst dat we vriendschap enorm onderschatten. En dat we niet alles uit een vriend kunnen halen. Vriendschappen zijn complementair en door daar bewust van te zijn, kunnen we ook mooie vriendschappen hebben met mensen die niet op alle vlakken bij ons passen. En ook waardevol om te weten: vriendschappen zijn ontzettend belangrijk voor onze fysieke en mentale gezondheid. Mensen met vrienden zijn doorgaans gezonder en beter gewapend tegen stress."

Ten tweede dat we echt te weinig communiceren in vriendschappen. Er zijn altijd zaken waar we liever niet over praten, bijvoorbeeld over geld. Dat heb ik in mijn eigen vriendenkringen ook gemerkt. Terwijl het bij een ware vriendschap juist van belang kan zijn om over álles te kunnen praten en het is waardevol om dat expliciet te doen. Het zorgt ervoor dat je goede vrienden blijft en dat er niets tussen jullie in komt te staan. Hetzelfde geldt voor verwachtingen.

“Je vrienden
kunnen geen gedachten lezen”

Omdat we niet altijd onze verwachtingen expliciet naar elkaar uitspreken, kan het zijn dat we deze voor de ander gaan invullen. Zo liet een goede studievriendin van mij eens vallen dat ze jarenlang op haar verjaardag een croissant met een kaarsje erin kreeg en daar heel blij van werd. Op haar verjaardag feliciteerde ik haar, maar zij was geïrriteerd omdat ik niet voor haar deur stond met de croissant. Achteraf dacht ik: ze heeft helemaal gelijk, hoezo heb ik dat niet gedaan? Maar als het nou expliciet had gezegd? Het was wellicht wat minder romantisch geweest, maar dan stond ik er met een croissantje en kaarsje.

Ga er dus niet vanuit dat de ander je gedachten kan lezen. Door af en toe bij je vrienden in te checken kan je peilen welke behoeften er zijn. Toen mijn beste vriendin naar de andere kant van het land verhuisde, heb ik haar daarom echt gevraagd: “Hoe gaan we ervoor zorgen dat we elkaar niet kwijtraken? En wat hebben we daarvoor nodig?”. Ik denk dat we veel losser en onverantwoordelijker omgaan met vriendschap, omdat we het niet genoeg op waarde schatten. We vinden het allemaal doodnormaal dat we dat in een romantische relatie wel doen. Door relatietherapie, gesprekken te voeren, verwachtingen uit te spreken. Het is zonde als dat in een vriendschap niet gebeurt.”

Wat is ervoor nodig om een vriendschap te onderhouden?

“De bare minimum van vriendschap is dat je elkaar ziet. Er zijn drie basisbeginselen van vriendschap, beginnend bij wederkerigheid: ik geef energie aan jou, jij geeft energie aan mij. Ze zeggen niet voor niets dat je in een moeilijke situatie je echte vrienden leert kennen, want ware vriendschap berust op langere-termijn wederkerigheid.

Daarnaast speelt vrijheid een rol. Er moet geen afhankelijkheids- component zijn. Dus mijn werkgever en ik kunnen nooit echte vrienden worden. Je kunt wel een vriendschap hebben op basis van nut, maar zolang iemand afhankelijk is van de ander, staat het in de weg van een ware vriendschap. En als derde, misschien wel belangrijkste, element is: elkaar écht zien. Als ware vrienden wil je meer van elkaar zien dan alleen maar het oppervlak. Je wilt emotioneel 'naakt' naar elkaar toe zijn en je ‘echte ik’ tonen.

Om een goede vriend te zijn, moet je integer zijn en beschikken over zelfkennis. In onze vluchtige levens verliezen we soms waar we zelf echt blij van worden. Wat vind je zelf belangrijk, wat zijn je eigen waarden, wat verwacht je van een ander? Vervolgens moet je dat nog durven laten zien. In mijn boek beschrijf ik dat als harnassen. We hebben allemaal een figuurlijk harnas, wat we gebruiken voor de buitenwereld als een masker. Bij onze vrienden moeten we dat durven afdoen. Het is een kwestie van geven en nemen.”

Het boek ‘Even goede vrienden’ van  Raounak Khaddari is vanaf 25 april 2023 te koop.

Foto credits: Eva Plevier

• Deel