Antiracistisch opvoeden, hoe doe je dat? Pedagoog Jillian geeft 5 tips

Maak kennis met Jillian Emanuels (33), ook wel bekend als @deinstantpedagoog. Op haar platform deelt ze content over opvoeden en ouderschap vanuit een antiracistische aanpak. Bijvoorbeeld: hoe begeleid je kinderen die te maken krijgen met racisme en hoe ga je dit gesprek met ze aan? Jillian zet vijf tips op een rijtje.

Kinderen te jong om over racisme te praten? Flauwekul, zegt pedagoog Jillian Emanuels. Uit onderzoek blijkt namelijk dat kinderen al vanaf vijf jaar oud vooroordelen ontwikkelen op basis van huidskleur en op jonge leeftijd vaak zelfs te maken krijgen met racisme. Met haar online platform en cursus Antiracistisch Opvoeden helpt Jillian ouders, docenten en professionals in het voeren van deze gesprekken en laat ze zien welke rol racisme speelt in onze samenleving Hoe dragen we hier zelf (onbewust) aan bij? En wat maakt een antiracistische aanpak zo belangrijk?. We spreken Jillian over wat antiracistisch opvoeden inhoudt, en geeft ze vijf belangrijke tips om hier zelf mee aan de slag te gaan. 

Hoi Jillian, wat houdt antiracistisch opvoeden precies in?

“Antiracistisch opvoeden betekent in de kern: kinderen weerbaar maken voor racisme in de maatschappij. Dat betekent niet dat zij persoonlijk weerbaar moeten zijn, Maar dat we ze leren wat racisme is, zodat ze situaties van racisme beter leren plaatsen en begrijpen wat hen overkomt en hierin begeleid kunnen worden. Racisme is onderdeel van onze samenleving, dat moeten we erkennen en daar moeten we onze kinderen op voorbereiden. Dat doe je door met ze te praten over discriminatie zoals racisme en hoe je het kan herkennen. Het gaat om een stukje weerbaarheid, maar kennis en begrip over racisme draagt ook bij aan een inclusievere samenleving.”

“Antiracistisch opvoeden begint eigenlijk al vóór de geboorte van het kind. Idealiter bespreek je samen met je opvoedpartner voordat je kinderen geboren wordt al belangrijke onderwerpen. Zoals moedertaal, culturele achtergronden en uitingen, ervaringen van discriminatie en racisme. Maar denk je hierin ook al een beetje na over media en bijvoorbeeld speelgoed. Wat voor beelden wil je kinderen meegeven van mensen? Welke gesprekken voer je? Dit zijn van die gesprekken die je continu blijft voeren maar ze mogen soms al wat inhoudelijker voordat het kind er is.”

Wat is het belang van antiracistisch opvoeden?

“Voor ouders die deelnemen aan mijn cursus is het vaak shockerend om te horen dat kinderen al vanaf twee jaar met racistische opmerkingen te maken kunnen krijgen. Bijvoorbeeld over hun haar, huidskleur of oogvorm. Je bent er als ouder nooit volledig op voorbereid, maar het is belangrijk om te weten dat het wel gaat gebeuren. Hoe we daar vervolgens het gesprek over voeren met ons kind, ongeacht de leeftijd, is iets wat voor elk kind van kleur erg waardevol is. Het belang is dus jezelf en kinderen voorbereiden op het omgaan met racisme. Wat is het? Hoe ziet het eruit? Hoe ga je ermee om? Wat doe je als je het meemaakt. Dat is wat je meeneemt in het antiracistisch opvoeden.” 

Wat is op zo’n moment belangrijk binnen een gesprek met je kind?

“Het is voor kinderen belangrijk om te weten dat ze er niet alleen voor staan. Ik zie vaak dat ouders het - vanuit goede bedoelingen - proberen te bagatelliseren in de hoop dat hun kind het niet te zwaar opvat. Maar we weten vanuit onderzoek dat het veel beter is om hun gevoel te erkennen en ze daarin handvatten te bieden. Op zo’n moment zou je bijvoorbeeld kunnen zeggen: ik snap dat je daar boos om bent, ik ben daar ook boos over, laten we nadenken over wat ons nu helpt. Willen we boos blijven? Willen we even verdrietig worden? Iets voor onszelf gaan doen, iets leuks doen? Die reactie op dat racisme, ongeacht hoe je kind reageert, mogen we goedkeuren. Kinderen moeten weten: het is vervelend dat dit gebeurt, maar ik weet dat ik er niet alleen voor sta. Je krijgt als kind al te maken met racisme en als daar niet goed op wordt gehandeld, naar geluisterd of wordt gevalideerd, dan ervaar je een dubbele pijn.”

Zijn er nog meer tips die je ons kan meegeven?

1. Let op de taal die je gebruikt en aan je kind meegeeft

“Het is belangrijk dat je het met je kind hebt over mensen en hierbij de juiste woorden gebruikt. Geef daarbij respectvolle benamingen aan uiterlijke kenmerken. Voor kinderen is het fijn om feitelijk waar te nemen, en uiterlijke kenmerken zijn feitelijk waar te nemen. Als je naar mij kijkt, zie je een bruine vrouw. Dat ben ik; het is niet te ontkennen, en daar is niks mis mee. Dat is ook de boodschap die je je kind mee moet geven. Het is belangrijk om kenmerken van mensen te normaliseren. Ga het gesprek met ze aan over hun eigen uiterlijk, het uiterlijk van anderen en hoe ze dat op een respectvolle manier kunnen benoemen.”

2. Kijk kritisch naar wat je kind te zien krijgt

“Dit gaat zowel over de media die ze consumeren als het speelgoed waar ze mee spelen. Vaak worden kinderen van kleur te weinig gerepresenteerd. Bij media en speelgoed is het belangrijk om je af te vragen wat het je kind leert over hoe mensen er uitzien. Vaak is daarin de conclusie dat het kinderen de boodschap geeft dat mensen maar tot een zekere hoogte van elkaar kunnen en mogen verschillen. Dat terwijl juist iedereen moet worden gekoesterd voor wat diegene uniek maakt.”

3. Praat met je kind over racisme

“Ga het gesprek met je kind aan. Heel vaak denken ouders dat je niet met kinderen over racisme kan praten, ‘want ze begrijpen het nog niet’. Maar er zijn ook ouders die met hun kinderen over racisme moeten praten omdat het hen is overkomen. Zij moeten dat gesprek ook voeren en zij moeten ook naar manieren zoeken waarop ze dat gesprek kunnen voeren. Misschien kan je niet de hele breedte van het woord bespreken, maar je kan wel bepaalde situaties uitleggen. Je kan aan je kind vragen: wat heb je gezien? Hoe voel je je daarbij? Hoe kunnen we daarmee omgaan? Of je kan voorbeelden geven over situaties die je zelf hebt meegemaakt en hoe je daarmee om bent gegaan.”

4. Bied je kind veiligheid

“Veiligheid is een van de basisbehoeften en racisme ondermijnt die veiligheid. In zulke situaties moet je je kind veiligheid bieden. Dit betekent niet alleen fysieke veiligheid, maar ook de zekerheid dat jouw kind weet dat er wordt gehandeld op basis van wat er is voorgevallen. Op scholen weten ze niet altijd hoe ze met racisme moeten omgaan. Vaak pakken ze het pestprotocol erbij, maar racisme is anders. Scholen zetten kinderen soms op weerbaarheidstrainingen, maar ook dat is krom. Je kan niet tegen een slachtoffer zeggen: jij bent onvoldoende weerbaar, dus jij moet dingen leren zodat de ander niet voor racisme kiest. Nee, dat andere kind zou dan juist op een antiracisme-training moeten.” 

Jillian geeft een voorbeeld: “Zo werd ik laatst benaderd door een moeder wiens kind werd uitgescholden. Het was de combi van een ernstige ziekte en het n-woord. Vervolgens moest het kind dat gescholden had een werkstuk maken over de ziekte en waarom je daar niet mee scheld. Dat was het. Maar over het gebruik van het n-woord werd geen woord gerept. Dat is een voorbeeld van een inadequate aanpak en als kind van kleur lijd je dan onder de racistische scheldwoorden maar ook het gebrek aan aanpak. Als ouders moeten wij op dit soort momenten ingrijpen en aan ons kind laten zien dat ze veilig zijn en een gepaste oplossing verdienen.”

5. Geef je kind kennis en trots mee over hun afkomst en cultuur 

“Het is enorm waardevol voor kinderen van kleur als zij beelden zien die hen bevestigen. Bevestigen wie ze zijn, waar ze vandaan komen; een belangrijk stukje achtergrond over hun afkomst en cultuur. Over de mensen, het eten, de muziek. Het is voor kinderen fijn om te weten dat ze en Nederlander zijn, maar óók een stukje afkomstig zijn uit andere landen. Geef ze dat migratieverhaal mee. Op die manier vorm je een basis. En hoe steviger jij die basis maakt als ouders, hoe minder ruimte er is voor anderen om die ruimte op te vullen. Als je ontkent waar je vandaan komt en je bent er niet mee bezig, ontstaat er een gat. Dat gat is het gevolg van kleurenblind opvoeden. Wanneer anderen dan opmerkingen maken, vullen zij het gat als het ware op. Dat wil je voorkomen.”

Foto: Caecilia Rasch
Wil je graag meer lezen over antiracistisch opvoeden? Lees hier verder op Jillians platform.

Benieuwd naar de impact van racisme op jonge leeftijd? Bekijk hieronder de Spot On aflevering met Zainab Goelaman over hoe zij als kind al te maken kreeg met een racistische opmerking over haar snor.

• Deel