Bye bye wijn in de supermarkten? Dit speelt er nu rondom alcohol in de schappen
- Artikel
- 05 feb 2025
- 4 minuten leestijd
Een vrijmibo, date night of voetbalwedstrijd: voor veel mensen hoort alcohol er nou eenmaal bij. Maar tegenwoordig wordt er steeds vaker kritisch naar dat 'normale' glaasje gekeken. En ja, nu sigaretten uit de supermarkt zijn verdwenen, blijft één vraag hangen: volgt alcohol binnenkort ook?
Met Dry January alweer achter de rug, waar we massaal een maand zonder alcohol deden (of het in ieder geval geprobeerd hebben), is het misschien tijd om eens wat kritischer te kijken naar de alcoholcultuur in Nederland. Volgens het AD duurt het volgens experts nog jaren voordat niet drinken net zo normaal wordt als niet roken. Maar... die tijd gaat waarschijnlijk wél komen.
Eerst even wat cijfers:
Bijna 8 op de 10 Nederlanders boven de 18 drinkt weleens alcohol.
Maar... 5% drinkt méér dan de Gezondheidsraad adviseert.
En 6,7% van de volwassenen drinkt overmatig (dat is meer dan 21 glazen per week voor mannen en 14 voor vrouwen). Klinkt als een probleem? Nou, het was ooit erger: in 2014 lag dat percentage nog op bijna 10%.
Zwaar alcoholgebruik (het minstens 1 keer per week drinken van meer dan 6 (mannen) of 4 (vrouwen) glazen alcohol per dag) komt voor bij 7,9% en neemt (nog) niet af.
Alcohol kost de samenleving (na verrekening met de opbrengsten) jaarlijks 2,3 tot 4,2 miljard euro.
Oplossingen
In andere landen, zoals Noorwegen of Finland, kan je alcohol niet zomaar bij de supermarkt halen. Daar moet je naar speciale winkels, en die hebben vaak ook nog eens beperkte openingstijden. Maar in Nederland? Daar koop je gewoon je een sixpack bier of fles wijn naast je boodschappen. Is dat wel oké, als we allemaal steeds meer bewust worden van de risico’s? De vraag is dus: zou alcohol uit de supermarkten moeten verdwijnen?
Ninette van Hasselt van het Trimbos Instituut kan hier meer over vertellen.
Welke maatregelen moeten er genomen worden?
"Wij van Trimbos kunnen niet beslissen wat er gebeurt, dat is aan de politiek. Maar we kunnen wel zeggen wat werkt en waar mensen achterstaan. Bijvoorbeeld een waarschuwing op alcoholflessen. Superslim! Drie op de vijf mensen vinden dat een goed idee en het helpt echt om je meer bewust te maken van de gevaren. Als we het hebben over alcohol in de supermarkt, is daar niet veel minder steun voor. Maar voor mensen met een verslaving en om kinderen minder in contact te brengen met alcohol, zou het wel een goed idee zijn."
Is het realistisch dat Nederlandse supermarkten ooit stoppen met het verkopen van alcohol?
"Dat moet ik eerst nog zien. Maar ik denk wel dat de samenleving steeds kritischer wordt over alcohol en zich meer bewust wordt van de gevaren. Om alcoholschade te verminderen, moeten we een combinatie van maatregelen nemen. Net zoals bij roken. Het heeft ook twintig jaar geduurd voordat tabak echt minder normaal werd, dus het zal niet op korte termijn gebeuren.
Het is best lastig om op het juiste moment de juiste maatregel te nemen. Denk maar aan het rookverbod: in het begin vond iedereen het vooral irritant en betuttelend, maar uiteindelijk vond iedereen het best fijn om niet overal in de rook te staan. Dus het vraagt soms ook wat politiek lef. Als mensen ervaren wat de voordelen zijn van bijvoorbeeld minder overlast en minder druk op de zorg, is er meer steun voor maatregelen.
In landen zoals Scandinavië verkopen supermarkten alleen bier met minder alcohol en sterke drank koop je in speciale winkels. Die winkels voelen misschien een beetje vreemd, maar als je er rondloopt realiseer je je dat het ook heel gewoon kan zijn. Het zijn fijne winkels met een mooi aanbod. We moeten ervaren dat het ook anders kan."
Zijn jullie voor het 'verbieden van alcohol' of juist het promoten van ‘verantwoord drinken’?
"Een compleet verbod op alcohol? Dat gaat niet werken. En er zijn ook geen voorbeelden van waar het echt heeft geholpen. Wat wel werkt, is een mix van wettelijke regels, campagnes en preventie. Nu leggen we te veel focus op campagnes, maar vergeten we de regels die wél werken, zoals minder verkooppunten, kortere openingstijden en hogere prijzen. In Schotland mag alcohol bijvoorbeeld niet voor minder dan een bepaalde prijs worden verkocht. Ook hogere accijnzen (belastingen) en geen reclames zorgen voor minder alcoholschade. Mensen in Nederland steunen die maatregelen ook steeds meer, omdat ze weten dat reclames hen beïnvloeden en ze liever hun eigen keuzes maken."
Ben jij team 'laat maar staan' of team 'lekker blijven halen'? Je hoeft je de komende jaren in ieder geval nog geen zorgen te maken dat je je biertje niet meer tijdens de boodschappen kan halen.