Corinne Ellemeet (GroenLinks-PvdA): “Abortus moét uit het Wetboek van Strafrecht”

Alhoewel ze na deze verkiezingen gaat stoppen in de Tweede Kamer, dient Corinne Ellemeet vandaag nog wel haar laatste wetsvoorstel in: het halen van abortus uit het Wetboek van Strafrecht. “Abortus is zorg, geen misdrijf.”

Wanneer Ellemeet de politiek verlaat, is ze ongeveer zeven jaar Kamerlid geweest: “Het is fantastisch en ik had het nooit willen missen, maar het is ook enorm intensief. Voor mij is dit een mooi moment om afscheid te nemen.” Ellemeet vertelt dat ze in de afgelopen zeven jaar mooie resultaten heeft neergezet, maar: “Nu mag iemand anders het stokje overnemen.” 

Vrouwengeschiedenis

Althans, vanaf 22 november. Vandaag dient ze namelijk haar laatste wetsvoorstel in om abortus uit het Wetboek van Strafrecht te halen. “Ik had zoiets van: we moéten dit nog indienen voor de verkiezingen.” Dat abortus een belangrijk onderwerp is voor haar, blijkt uit meerdere standpunten. Zo pleitte Ellemeet eerder al met collega’s voor een flexibele bedenktermijn voor vrouwen die abortus willen plegen, waardoor deze regel wettelijk is vastgelegd. Ook kan je mede dankzij Ellemeet vanaf 2022 bij de huisarts terecht voor de abortuspil. “Ik ben altijd al geïnteresseerd geweest in de vrouwengeschiedenis. Het viel me daardoor ook op dat de abortuswet, zoals we die nu kennen, al veertig jaar niet is aangepast. Dat verbaasde me, want we leven in een totaal andere periode dan veertig jaar geleden.”

"Deze wet is al veertig jaar niet aangepast."

Toen ze zeven jaar geleden in de politiek stapte, was er volgens Ellemeet binnen het kabinet ruimte om iets voor abortus te doen. “Daarvoor zag je dat christelijke partijen een verbod legden op medisch-ethische vragen. Nu was er ruimte voor verandering, dat zag ik in het regeerakkoord. Ik dacht: dit is mijn kans.” Ellemeet begon zich te verdiepen in het thema, maar schrok wel van de ontwikkelingen. “Ik had altijd het idee dat Nederland een vooruitstrevend land was. Dat is ook het zelfbeeld van veel Nederlanders: dat we met z’n allen zo progressief zijn. Maar ik merkte bijvoorbeeld al snel dat er ook misleidende informatie werd gegeven aan vrouwen die een abortus willen.”

Abortus is geen misdaad

Spuiten en Slikken zorgde eerder samen met het Humanistisch Verbond voor het burgerinitiatief ‘Abortus is geen misdaad’, waarbij in totaal 93.689 handtekening werden opgehaald om abortus uit het Wetboek van Strafrecht te halen. Spuiten en Slikken-presentator Dzifa Kusenuh sprak afgelopen mei dan ook de Tweede Kamer toe met het verzoek abortus te schrappen uit het Wetboek van Strafrecht. Die motie werd eerder dit jaar al ingediend, maar helaas niet gehaald. De motie van SP-Kamerlid Jimmy Dijk werd wél gehaald: het in kaart brengen wat de mogelijke gevolgen zijn als abortus uit het Wetboek van Strafrecht wordt gehaald. Daarnaast gaf de VVD, ondanks hun tegenstem, wel aan om ruimte te laten voor een 'voor'-stem op de initiatiefwet van Ellemeet. 

Links Dzifa Kusenuh en rechts Corinne Ellemeet.

Conservatieve beweging

“Je ziet dat de anti-abortusbeweging hier steeds groter wordt", vertelt Ellemeet. "We horen constant spotjes op de radio en zien online reclames die tegen abortus zijn. Je denkt al snel: die bewegingen ontwikkelen zich vooral in Amerika en Oost-Europa, maar het gebeurt ook hier.” Die conservatieve beweging is volgens Ellemeet extreem gevaarlijk voor vrouwenrechten en dat maakt het volgens haar ook zo belangrijk dat abortus uit het Wetboek van Strafrecht verdwijnt. “Als je abortus ín het Wetboek van Strafrecht houdt, zeg je daarmee eigenlijk: ‘Het is in principe crimineel.’ Daar maken we vervolgens een uitzondering op, maar dat werkt wel door.” Zo legt Ellemeet uit dat abortusartsen een andere, negatievere positie hebben dan andere artsen. “Je ziet ook dat veel vrouwen zich hierdoor schamen om voor abortus te kiezen. En dat klopt niet in mijn ogen. Abortus is zorg, geen misdrijf.”

Gevolgen

Wat er kan gebeuren wanneer deze wet er niet doorheen komt, is in Ellemeets ogen duidelijk: “Het taboe zal groter worden, en het onderwerp minder bespreekbaar.” Ellemeet legt uit dat de kleine groep abortusartsen die er is, zich nu al onder druk voelt gezet. “We moeten zorgen dat artsen nog steeds voor dit beroep willen kiezen en dat vrouwen het bespreekbaar durven maken. Je wil uiteindelijk dat elke vrouw zich vrij voelt om te kiezen voor abortus. Als het taboe hieromheen blijft groeien, wordt dat onveiliger voor de samenleving.”

"We moeten niet denken: hier hebben onze moeders voor gevochten en is daarmee een recht dat we blijven hebben."

Ellemeet ziet dat artsen in landen als Hongarije, Polen en Italië steeds minder abortussen willen of kunnen uitvoeren. “Ook daar is het juridisch niet overal verboden, maar dat laat wel zien wat zo’n taboe en conservatieve koers kan doen.” Ze is bang dat ook Nederland die kant op gaat. “Iets waarvan we dachten dat het ons niet meer afgepakt kon worden, kan binnen de kortste keren wél van ons ontnomen worden. We moeten niet denken: hier hebben onze moeders voor gevochten en is daarmee een recht dat we blijven hebben. Dat is gewoon niet zo, en daarom moet het verankerd worden in de wet.” 

Wat vinden de partijen?

Ellemeet merkte bij haar vorige wetsvoorstellen dat ook conservatieve partijen soms verdeeld stemmen. “Als je goede, inhoudelijke argumenten hebt, kan je ervoor zorgen dat dit soort Kamerleden voor stemmen. Dat biedt kansen.” Toch vreest ze wel voor een rechts-conservatief kabinet. Hierbij noemt ze expliciet de nieuwe partij van Pieter Omtzigt, NSC. “Omtzigt heeft destijds tegen de flexibele bedenktermijn van abortus gestemd. Dat betekent dat vrouwen in zijn ogen verplicht vijf dagen de tijd moeten nemen om abortus te overwegen, waardoor de abortusbehandeling wordt uitgesteld.” Ook dit soort standpunten zijn volgens Ellemeet een gevaar voor vrouwenrechten. “Wanneer partijen als NSC, de SGP en JA21 onze coalitie vormen, moeten we ons erge zorgen maken. We moeten ervoor zorgen dat een progressieve partij de grootste wordt.” 

"We moeten blijven vechten voor onze vrouwenrechten."

Podium voor abortus

“Het is een onderwerp dat je niet meer loslaat”, legt Ellemeet uit. Dat ze de politiek verlaat, betekent daarom ook niet dat ze stopt met het pleiten voor abortusrechten. “Ik zal altijd blijven zoeken naar een podium om hier aandacht voor te vragen. Dat kan net zo goed buiten, als binnen de politiek.” 

Bekijk hier de 'Abortus is geen misdaad'-speech van Dzifa aan de Tweede Kamer.

• Deel