Dementie door alcohol: is Korsakov altijd het gevolg van drankgebruik?

In Nederland hebben naar schatting zo'n acht- tot tienduizend mensen Korsakov: een hersenbeschadiging door een tekort aan vitamine B1. Een grote groep van deze mensen zit thuis op de bank en vermijdt zorg. Maar wat is het precies?

De podcastserie: Alles over Korsakov staat in het teken van de vraag: Wat is Korsakov? Wie aan Korsakov denkt, denkt vaak aan de gevolgen van langdurig en veel alcohol drinken. Maar wat is Korsakov nou echt? Hoe herken je het en wat is het verschil met dementie? De host Nathalie Koopman gaat in gesprek met GZ-psychologen, onderzoekers, zorgmedewerkers om deze vragen te beantwoorden. 

Wat is het?

Het syndroom van Korsakov ontstaat wanneer je lichaam voor een lange tijd veel te weinig vitamine B1 binnenkrijgt. Dit kan je krijgen wanneer je onvoldoende eet. Het syndroom van Korsakov wordt vaak gekoppeld aan overmatig alcoholgebruik. Wanneer je extreem veel alcohol drinkt voor een lange periode, verlies je namelijk ook je trek en ga je niet tot nauwelijks eten. Toch kan Korsakov zich niet alleen ontwikkelen door overmatig alcoholgebruik: het kan bijvoorbeeld ook door hongerstaking, anorexia nervosa of bij braken tijdens je zwangerschap. Het gaat puur om het vitamine B1-tekort. Korsakov komt wel het meeste voor bij alcoholgebruik omdat dit veel invloed heeft op de opname van vitamine B1, het afbreken van goede cellen én je hongergevoel. 

Wat voor klachten krijg je met dit syndroom?

Het syndroom van Korsakov kan je aan een paar symptomen herkennen. Geheugenverlies is het meest bekende symptoom. Mensen met het syndroom kunnen dingen die kortgeleden zijn gebeurd, vaak niet meer herinneren. In tegenstelling tot oude herinneringen die vaak beter bewaard worden. Wanneer er vragen komen zoals: “Wat heeft u gisteren gedaan?”, kan diegene antwoord geven met: "Ik was bij mijn moeder." Wanneer je dit checkt, blijkt dit helemaal niet te kloppen. Het kan wel bijvoorbeeld tien jaar geleden gebeurd zijn, omdat de oude herinneringen beter onthouden worden. Ook zijn deze mensen lastig te stimuleren, omdat ze zelf geen invulling aan hun dag kunnen geven en anders de hele dag in bed blijven liggen. Het grootste probleem met Korsakov is dat de mensen zelf niet inzien dat ze ziek zijn. Hierdoor is het lastig voor de naasten, zorgmedewerkers en voor de mensen zelf om samen te werken. De mate van de klachten is niet voor iedereen hetzelfde. Het kan voor de één dus heftiger zijn dan voor de ander. 

Is er een medicijn?

Als je eenmaal Korsakov hebt, kan je er helaas niet meer van genezen. Wanneer je lichaam een vitamine B1-tekort heeft, komt je lichaam in een soort ‘shock-stand’. Je kan dan moeilijker lopen, raakt verward en je ogen maken gekke bewegingen. Op dat moment moet diegene eigenlijk direct behandeld worden. In dit stadium is het nog relatief makkelijk op te lossen door vlug veel vitamine toe te voeren. Vaak is de zorg te laat en krijgt diegene dus het syndroom van Korsakov. Doordat mensen die dronken zijn dezelfde symptomen ervaren, wordt het vaak te laat erkend. Ook hebben we weinig kennis over de voortekenen en zijn de mensen vaak geïsoleerd van hun omgeving. Door het overmatig alcoholgebruik zien we vaak dat dierbaren worden afgestoten en deze mensen alleen leven. 

• Deel