‘Foute’ pillen: wat zijn de gevaren en kan je er iets tegen doen?

In de jaren negentig kwam het nog weleens voor dat er speed in plaats van MDMA in XTC-pillen zat, maar tegenwoordig is de XTC in Nederland over het algemeen vrij zuiver. Toch duikt er zo nu en dan een pil op die regelrecht op de zwarte lijst wordt gezet. We spraken spoedeisende hulp arts Maro Sandel naar de gevaren van zo’n ‘foute’ pil.

In het BNNVARA-programma ‘Van de Wereld’ worden nabestaanden geïnterviewd van jongeren die het leven lieten waarbij drugs in het spel waren. In de derde aflevering krijg je een kijkje in het leven van Jovi, die op 17-jarige leeftijd overleed aan het gevolg van een ‘foute’ pil. 

Wat is een foute pil? 
“Wat we verstaan onder een foute pil, is een pil waar een andere stof of dosering inzit die we verwachten. Hierdoor neem je dus iets in waar je geen rekening mee hebt gehouden. Óf veel te veel dan waar je vanuit gaat. Het gaat dus echt om het onverwachte. Ik moet wel eerlijk toegeven dat we in Nederland over het algemeen een redelijk ‘goede’ markt hebben. Bij testservices, zoals het Trimbos-instituut, worden veel drugs getest. Het overgrote deel van de veronderstelde XTC-pillen die daar worden ingeleverd, bevatten inderdaad MDMA. Maar er zijn nog steeds dealers die pillen verkopen met andere stoffen dan MDMA. We zijn een tijdje terug bijvoorbeeld pillen tegengekomen met de stof PMMA, die lijkt op MDMA. Omdat de effecten van PMMA veel later en minder heftig binnenkomen dan MDMA, nemen mensen uiteindelijk veel te veel van de pil. Wat weer voor problemen kan zorgen. Wanneer we het hebben over foute pillen gaat het dus om afwijkende stoffen of concentraties.”

Is er een richtlijn voor die concentraties?
“Nee, daar is niet echt een grens voor. We zien in de laatste jaren wel dat de gemiddelde concentratie MDMA in een XTC-pil toeneemt. Dat heeft waarschijnlijk alles te maken met vraag en aanbod. Hoe hoger de dosis, hoe aantrekkelijker het vaak lijkt. Tien jaar geleden was een dosis van honderd milligram MDMA bijvoorbeeld normaal, tegenwoordig gaan er pillen rond van tweehonderd milligram met uitschieters van boven de driehonderd milligram. Dat zijn echt hele hoge concentraties waarbij je het risico loopt dat je te veel binnenkrijgt. Niet zo lang geleden dook er een pil op die zoveel MDMA bevatte dat er een publieke waarschuwing werd gegeven. De pil komt dan op een zogenaamde ‘zwarte lijst’. Deze lijst van riskante pillen vind je terug in de Red Alert-app. Via die app kan je dus in de gaten houden welke pillen behoren tot ‘foute’ pillen.”

Kan je aan een pil zien dat deze gevaarlijk is zonder ‘m te testen?
“Nee. Daarvoor moet je pil echt getest zijn. De verkoop van XTC is illegaal, waardoor er geen formele kwaliteitseisen en controles aan vast zitten. Hierdoor kan je nooit honderd procent zeker weten dat je pil ongevaarlijk is. Er is geen toezicht op. Pillen komen ook in verschillende ‘badges’, waardoor een dealer de ene week een bepaalde pil verkoopt, die de week daarop weer anders kan zijn. Je herkent pillen vaak aan de hand van kleur, vorm, opdrukjes of een logo. De Red Alert-app laat aan de hand van een beschrijving en foto zien welke pillen gevaarlijk zijn. Wanneer jouw pil er hetzelfde uitziet, is de kans aanwezig dat jouw pil ook ‘vervuild’ is. Maar doordat onze pillenmarkt niet-gereguleerd is, weten we nooit zeker welke stoffen en concentraties er in een pil zitten, totdat je de pil laat testen.”

Wat zijn de gevaren van een ‘foute pil’?
“Ten eerste de onvoorspelbaarheid: je kan iets innemen wat je totaal niet verwacht. De effecten van een bepaald middel kunnen afwijken. Je kan bijvoorbeeld heftig spacen of andere gevoelens ervaren. De timing van het effect kan op een veel later tijdstip vallen, waardoor mensen in de war kunnen raken en extra bij pakken. Ook kan je overdoseren doordat de concentratie veel te hoog is. Het is lastig om te zeggen welke effecten precies bij gevaarlijke pillen horen, omdat de stofjes en effecten niet per se afwijken van MDMA. Het kan ook zo zijn dat iemand heel slecht reageert op een bepaalde pil, terwijl anderen totaal geen complicaties ervaren. Daarnaast is het ook bij ‘normale’ MDMA mogelijk dat er akelige effecten optreden. Dat is bijvoorbeeld afhankelijk van je gedrag, lichaamsbouw en de omstandigheden waarin je je bevindt. Het is soms heel onvoorspelbaar wie er problemen kan ervaren met bepaalde drugs.”

Wanneer moet je aan de bel trekken?
“Je moet vooral kijken naar de klachten die je hebt en of die verontrustend zijn. Dat geldt voor alle drugs die je neemt. Oververhitting, misselijkheid en braken zijn gevolgen die we regelmatig terugzien wanneer een pil niet goed valt. Andere, aspecifieke symptomen als hoofdpijn en verandering van je bewustzijn zijn ook redenen om je zorgen te maken. Het kan nooit kwaad om even langs de EHBO te gaan wanneer je merkt dat het niet zo goed gaat. Daar word je vaak prima geadviseerd en geholpen. Wanneer er verontrustende symptomen worden vastgesteld, word je doorverwezen naar de spoedeisende hulp van een ziekenhuis. Daar worden je vitale functies goed onderzocht. Hoe reageert je hart? Krijgen je longen genoeg zuurstof binnen? Werken je hersenen nog optimaal? Wanneer we problemen zien, kunnen we daarop anticiperen. Bijvoorbeeld door wat zuurstof toe te dienen of iemand te ontbloten en koelen. Allemaal om ervoor te zorgen dat je lichaam in balans blijft. Iets specifieks tegen de pil doen we niet: die zit al in je bloed. Maar de symptomen kunnen we wel in toom houden zodat het niet levensbedreigend wordt.”

Hoe vaak komt het voor? 
“Dat kunnen we eigenlijk niet zeggen omdat het überhaupt lastig is om erachter te komen of iemand een verkeerde pil heeft genomen. Er zijn zoveel factoren die ervoor kunnen zorgen dat iemand niet lekker gaat. Bovendien is aan de hand van ernstige complicaties zoals oververhitting of watervergiftiging niet altijd af te lezen of het om een ‘foute’ pil ging. Dat komt dan weliswaar door de drugs, maar het gaat uiteindelijk allemaal om de manier waarop jouw lichaam hierop reageert. Elke pil kan fout zijn, dus we raden altijd aan om je pillen eerst te testen. Dat werd in de jaren negentig regelmatig gedaan op festivallocaties zelf, maar mede uit politieke overwegingen is dat op een gegeven vrij drastisch afschaft. Dat vind ik erg jammer: alle pogingen om de schade van drugs te beperken, zijn belangrijk. Je verkoopt of promoot het niet, je zorgt er alleen voor dat het zo min mogelijk schade oplevert. Vanuit mijn rol als dokter juich ik dat vooral toe. Tegenwoordig kan je je pil ook opsturen naar testservices via de post. Dat vind ik dan weer wel fantastisch, maar wat mij betreft mag het testen en voorlichten op feesten zelf nieuw leven ingeblazen worden.” 

Ben jij van plan ooit drugs te gebruiken of heb je het al weleens gedaan? Wees je bewust van de gevaren en lees je goed in. Je kan altijd terecht bij Jellinek voor meer informatie over bepaalde drugs. Wil jij meer informatie over het laten testen van je drugs? Klik dan hier. 

‘Van de Wereld’ is de komende vier weken elke woensdag om 21:20 te zien op NPO3. Benieuwd naar het verhaal van Jovi en zijn nabestaanden? Bekijk de derde aflevering via deze link. 

• Deel