Waarom je nóóit een kwetsbare video van iemand anders moet doorsturen
- Artikel
- 30 apr 2025
- 5 minuten leestijd
Een ongeluk, vechtpartij, seks in het openbaar of zelfs een verkrachting: door de opkomst van sociale media worden dit soort situaties steeds vaker gefilmd en gedeeld. Binnen no-time gaan zulke video’s het hele internet over. Maar besef goed: dit kan een enorme impact hebben op het slachtoffer. En in sommige gevallen, is het zelfs strafbaar voor jou.
Zodra er iets schokkends gebeurt, grijpen mensen naar hun telefoon om het vast te leggen. Vaak niet met de intentie om bewijs te verzamelen, maar om te lachen, belachelijk te maken of door te sturen. Misschien heb je zelf wel eens zo’n video gemaakt. Of misschien heb je weleens zo’n video gekregen en gedachteloos doorgestuurd naar je vrienden. Slachtofferhulp Nederland vindt dat dit moet stoppen. En dat is niet voor niks.
Drie keer slachtoffer
Volgens Roy Heerkens, woordvoerder van Slachtofferhulp, wordt iemand in zo’n video namelijk niet één, maar soms wel drie keer slachtoffer:
- Volgens de wet is iemand een slachtoffer wanneer iemand zich in een kwetsbare positie bevindt. Dit kan bijvoorbeeld zijn na een ongeluk, tijdens een mishandeling of bij seksueel geweld. In deze situaties is de persoon al slachtoffer van het incident zelf, en wordt dit vervolgens vastgelegd.
- Ze worden voor de tweede keer slachtoffer wanneer de beelden worden verspreid. Hun privacy wordt geschonden en veel mensen krijgen het te zien, terwijl daar nooit toestemming voor is gegeven. Ook al is iemand anoniem, het kan enorm kwetsend en vernederend zijn wanneer deze filmpjes rondgaan
- Na deze verspreiding zijn er allerlei mensen die er commentaar op hebben. Ze gaan erover speculeren, hun mening geven en dat gaat vaak gepaard met victim blaming. Waardoor ze voor een derde keer slachtoffer worden.
“Bijvoorbeeld bij het ongewenst delen van naaktbeelden leidt dit tot schaamte, schuldgevoel en machteloosheid”, vertelt Roy. “En dit kan zorgen voor vertrouwensproblematiek, post-traumatische stressstoornissen, angstproblematiek, depressie of suïcidale gedachten. Dat zijn echt heftige gevolgen voor de gezondheid. Dus die impact van zulke beelden is enorm groot.”
Boete of gevangenisstraf
Als het gaat om seksuele handelingen op beeld is het duidelijk: het filmen zonder toestemming van de persoon is strafbaar, ook als het in het openbaar gebeurt. Marthe Goudsmit Samaritter is internationaal expert op het gebied van misbruik met beeldmateriaal en vertelt: “Hiervoor kan je maximaal 2 jaar gevangenisstraf krijgen of een geldboete van maximaal 25.750 euro.”
Verspreiden is strafbaar
Het is ook strafbaar om beelden waarvan je weet (of redelijkerwijs zou moeten vermoeden) dat die beelden zonder toestemming zijn gemaakt, te verspreiden. “Hierbij is het de grootste uitdaging om te bewijzen dat degene die het doorstuurde wist dat het beeldmateriaal zonder toestemming was gemaakt. Als dit algemeen bekend is, maakt dat het véél waarschijnlijker dat het bewezen kan worden. Voor het verspreiden kan je dan maximaal 1 jaar gevangenisstraf krijgen, of een geldboete van maximaal 25.750 euro.”
Nieuw wetsvoorstel
Op dit moment is het (nog) niet áltijd strafbaar om beelden van slachtoffers te maken en te delen. Bijvoorbeeld bij een video waarop een slachtoffer te zien is na een ongeluk of mishandeling. Maar daar komt mogelijk verandering in. Slachtofferhulp is aan het lobbyen om de verspreiding van video’s van zulke kwetsbare situaties op sociale media ook strafbaar te stellen. In de Tweede Kamer ligt hiervoor inmiddels een wetsvoorstel.
Film voor bewijsmateriaal
Soms kan het wél nuttig zijn om een gebeurtenis te filmen, wanneer iemand bijvoorbeeld een misdrijf pleegt. Roy legt uit: “Als je daar bewijs van verzamelt door het te filmen en dat alléén met de politie deelt, in het kader van de opsporing, dan is dat natuurlijk een hele andere kwestie. Dan is dat ook niet strafbaar en helpt het juist ook om daders te pakken. Dat is uiteindelijk ook goed voor de slachtoffers. Maar ga zulke beelden niet verder delen.”
Verplaats je in het slachtoffer
Misschien heb je er in eerste instantie nooit het kwaad van ingezien als je zo’n video maakte of doorstuurde. “Op het moment dat je realiseert wat de impact daarvan kan zijn, dan stuur je dat soort beelden hopelijk niet door. Misschien zouden mensen zich meer in het slachtoffer moeten verplaatsen: wat nou als jij degene zou zijn, die op een kwetsbaar moment op dat soort beelden staat. En dat die vervolgens ongewenst worden doorgestuurd naar iedereen? Dat zou je ook niet willen. Ook al gebeurt iets wel vrijwillig in het openbaar: is dat dan een excuus om dat ongevraagd te delen en een ernstige inbreuk te maken op hun privacy? Wat ons betreft is antwoord altijd nee.”
Ben jij zelf slachtoffer en staan er dergelijke beelden van jou online? Wanneer het gaat om strafbare beelden, neem dan in ieder geval contact op met de politie. Je kan ook terecht bij organisaties zoals Slachtofferhulp Nederland of Helpwanted. Zij bieden professionele ondersteuning en kunnen je verder helpen.