Waarom mannen zwijgen over seksuele intimidatie

“Ben je gay ofzo?”, “Wees blij dat je aandacht krijgt zeg!”. Dit soort opmerkingen krijgen mannen als ze een opdringerige vrouw afwijzen. Mannen worden vaker seksueel geïntimideerd dan we denken, maar treden er minder vaak mee naar buiten. Hoe komt dat eigenlijk? En waarom is het taboe op seksueel misbruik van mannen zo groot? We spraken erover met wetenschapper Linda Duits, gespecialiseerd op het gebied van gender en seksualiteit.

‘Mannen hebben altijd zin’
“Het zit zo diepgeworteld in onze cultuur dat mannen altijd maar zin moeten hebben. En omdat mannen dus altijd zoveel zin in seks hebben, maakt het ze toch ook niet uit met wie dat is? Dat zie je heel sterk bij zaken met leeftijdsverschil. Als een middelbare schoolleraar rommelt met een meisje van 15 is dat vreselijk en grote schande. Maar als een vrouwelijke docent van 40 iets met een jongen van 15 doet krijgt die jongen te horen dat hij het goed geregeld heeft. “Lucky you!”, dat zal datzelfde meisje niet te horen krijgen”, zegt Duits. 

‘Mannen kunnen geen slachtoffer zijn’
Naast het idee dat mannen altijd maar zin moeten hebben, is er ook nog een stereotype dat mannen eigenlijk geen slachtoffer kunnen zijn. “Die rol is voorbehouden aan vrouwen. Als een man door een mannelijke dader is misbruikt, dan kunnen we de man nog enigszins als slachtoffer zien. Maar als de man door een vrouwelijke dader seksueel is misbruikt, vinden we het heel moeilijk om de man als slachtoffer te zien. Vrouwen worden gezien als verzorgend en relatief onschuldig.” Terwijl uit een Amerikaans onderzoek blijkt dat mannen veel vaker worden misbruikt door vrouwen dan over het algemeen wordt aangenomen. Zo zou misbruik bij twee derde van de mannen door een vrouw zijn gepleegd. 

Dat een vrouw fysiek zwakker is dan mannen en mannen daarom geen slachtoffer kunnen worden is bullshit. “Bij de meeste verkrachtingsgevallen speelt fysieke overmeestering geen rol. Er wordt niet vaak iemand ineens besprongen door een enge verkrachter uit de bosjes. Het is vaker psychologische dwang”, volgens Duits. Denk eerder aan zaken als chantage, afpersing of sextortion: iemand chanteren en afpersen met pikante foto’s en filmpjes. Maar denk ook aan scheve machtsverhoudingen, zoals een docent of een baas die tegen je zin dingen bij je doet. Als je hier iets van zegt verlies je misschien je baan of wordt het doorvertelt aan anderen. Hier komt dus helemaal geen fysieke kracht aan te pas. Chanteren kan iedereen, daar hoef je niet sterk voor te zijn. 

‘Maar hij werd toch stijf?’
Een penis reageert vaak ook op ongewenste aanraking. Je kan zelfs klaarkomen door ongewenste aanraking. Op dat moment heb je niet altijd fysieke controle over je lichaam. Maar dit geldt ook voor vrouwen. Ook vrouwen kunnen fysiek nat worden wanneer ze seksueel misbruikt worden. Maar dat is minder opvallend en heeft zelfs de vrouw zelf minder snel door. “Een man die verkracht wordt door een vrouw wordt vaak gezien als fysiek onmogelijk. Dit is dus niet waar. Je lichaam kan reageren op gedwongen seksuele handelingen, zonder dat jij daar controle over hebt. Wanneer een piemel stijf wordt, betekent het dus niet automatisch dat een man wil neuken. En als hij klaarkomt tegen zijn wil, betekent dat niet dat het geen seksueel misbruik was.” 

‘Mannen zijn jagers en vrouwen kwetsbaar’
We kennen het allemaal wel: vrouwen die hard to get spelen en mannen op zich laten jagen. De man moet maar zijn best doen, voor haar strijden. Dat draagt allemaal bij aan het (biologische) idee dat mannen een hogere seksdrive hebben dan vrouwen. “Wat wel grappig is, is dat dat idee pas zo’n tweehonderd jaar bestaat”, merkt Linda Duits op. “Daarvoor werden vrouwen juist gezien als lustigen. Ze moesten in toom gehouden worden. Want zij waren de gevaarlijke verleidsters. Pas rond 1800 is dit beeld verschoven en werden mannen gezien als lustig en vrouwen als seksueel passief. Vrouwen moesten kuis en zedig zijn en zich beschermen tegen mannen. Hier valt niet gelijk één reden voor te noemen, maar is een gevolg van alle maatschappelijke en culturele ontwikkelingen in die tijd. Denk aan de opkomst van de middenklasse, de urbanisatie, vrouwen moesten thuisblijven en mannen gingen naar de fabriek. Er ontstond een manier van denken waarin mannen en vrouwen als tegengesteld werden gezien. Mannen waren sterk en machtig, vrouwen kwetsbaar en onderdanig. En juist deze manier van denken staat aan de voet van alle problemen waar deze genderpatronen voor zorgen.” 

‘Stel je niet aan man, ze is toch lekker’
Maar mannen doen dit elkaar ook aan. Vooral heteromannen jutten elkaar op en moedigen elkaar aan dat het allemaal maar moet kunnen. ‘Stel je niet aan man, ze is toch lekker En ze heeft dikke tieten!’ Volgens Linda Duits maakt dat het extra sneu. “Je kan er niet altijd mee bij je vrienden terecht, als je erover wil praten. Wat het nog meer in de taboesfeer stopt en de gedachte dat de man geen slachtoffer kan zijn nog meer bevestigt.” Die heteroseksuele mannencultuur waarin jongens elkaar opjutten stuurt ook naar opvattingen als ‘je moet porno kijken, je moet dit lekker vinden, je moet al zo ver zijn’. Dit is allemaal onderdeel van het seksueel opgroeien van jongens en heeft een enorme invloed op onze hele maatschappij. 

‘Dat wordt later een echte casanova’
Waar moeten we beginnen om dit te veranderen? Volgens Linda al in de wieg. “Daar begint het al. Dan hangt er iemand boven de kinderwagen waar een klein jongetje in ligt en zegt vervolgens: ‘Pas maar op hoor, dat wordt later een echte casanova!’. En dat soort genderpatronen zijn altijd aanwezig. Denk aan opvoeding en seksuele voorlichting. Meisjes worden gewaarschuwd voor enge mannen en gezegd dat ze nooit in hun eentje naar huis mogen gaan. Hen wordt vanaf het begin af aan geleerd dat ze bewakers van hun eigen seksualiteit zijn. Meisjes moeten grenzen aangeven, nee durven zeggen en niets doen waar ze niet klaar voor zijn. Hoe anders is dat bij jongens. Daar bestaat het idee van ‘neem je tijd’ en ‘je hoeft niet alles te willen’ helemaal niet. En dat is best kwalijk.” 

Dus…
Al deze misvattingen dragen bij aan het stigma dat op mannelijke slachtoffers zit. We weten ook niet goed hoeveel mannelijke slachtoffers er precies zijn, omdat mannen veel minder vaak aangifte doen dan vrouwen. Om dit te doorbreken moeten we inzien dat vrouwen ook daders kunnen zijn, niet alleen vrouwen. Net als dat slachtofferschap niet alleen vrouwen overkomt. Voed jongens ook op met de gedachte dat zij net zo goed hun grenzen moeten aangeven. Niets tegen hun zin in moeten doen. En ‘nee’ mogen zeggen. En zeg er iets van als je getuige bent van iets dat niet kan. Dus ook als je een chick met haar zatte kop haar handen in het kruis van een jongen ziet duwen. Seksueel misbruik is nooit oké.

Heb jij een nare seksuele ervaring meegemaakt en wil je erover praten? Dan kan je bellen met Centrum Seksueel geweld (0800-0188) voor professionele hulp!

• Deel