Watervergiftiging door XTC: wat is het en hoe kan je het voorkomen?

Watervergiftiging, of eigenlijk ‘waterintoxicatie’, kan optreden wanneer je grote hoeveelheden water drinkt tijdens het gebruik van XTC, terwijl je lichaam dit niet kwijt kan. Dat kan grote gevolgen hebben. Maar wat is er precies gevaarlijk aan en nog belangrijker: hoe voorkom je het? We vroegen het spoedeisende hulp arts Maro Sandel.

In het BNNVARA-programma ‘Van de Wereld’ worden nabestaanden geïnterviewd van jongeren die het leven lieten waarbij drugs in het spel waren. In de eerste aflevering krijg je een kijkje in het leven van Isa, die op 18-jarige leeftijd overleed aan het gevolg van een watervergiftiging door XTC. 

Wat is een watervergiftiging precies?
“Waterintoxicatie door drugs komt voor zover we weten alleen voor na gebruik van XTC. Dit komt doordat XTC in de basis een nét wat andere structuur heeft dan andere amfetamine-achtige drugs. In die zin is het dus een unieke drug. In ons brein worden allerlei hormonen aangemaakt om het lijf in balans te houden. XTC zorgt ervoor dat het antidiuretisch hormoon (ADH) meer wordt aangemaakt. Dat hormoon zorgt er onder andere voor dat je minder moet plassen en regelt eigenlijk het waterhuishouden van je lichaam. Op het moment dat dit gestimuleerd wordt, ga je water vasthouden. Dat is op zichzelf vaak niet genoeg voor een waterintoxicatie, maar het draagt wel bij aan een dysbalans. Door XTC ga je vaak dansen, heb je het warm en krijg je een dorstig gevoel. Gebruikers kunnen hierdoor excessief gaan drinken, bewust of onbewust. De concentratie van je zoutgehalte raakt uit balans. Dat terwijl je lichaam heel strak vasthoudt aan bepaalde concentraties van zouten en mineralen. Je verliest geen zout, maar het verdunt. Daardoor kunnen je organen in de problemen komen.”

Welke organen raken daardoor in de problemen?
“Met name je hersenen. Dat is klinisch gezien ook het eerste wat je ervan merkt. Je hersenen zijn heel goed afgeschermd van je bloedstroom omdat ze zo vitaal zijn. Nu krijg je plotseling een concentratieverschil tussen je hersenen en het bloed dat er langs stroomt. Je lichaam gaat vocht richting de hersenen sturen om te kijken of het concentratieprobleem kan worden opgelost. Daar ontstaat dan een vochtophoping die er niet hoort, een zogeheten oedeem. In je hersenpan is daar geen ruimte voor, waardoor er druk ontstaat. Daardoor falen de functies van je hersenen.” 

Welke klachten horen daarbij?
“Dat kan duiden op vage, aspecifieke klachten als: niet lekker zijn, hoofdpijn, misselijkheid of braken. Als die druk verder oploopt, vallen er steeds meer functies uit en kan ook je bewustzijn op een gegeven moment wegvallen. Dat kan uiteenlopen van je slaperig voelen tot een coma. Je hersenen kunnen uiteindelijk ‘kortsluiting’ krijgen, waardoor je lichaam kan schokken. Als dit uiteindelijk niet wordt opgelost, klemmen je hersenen als het ware af. Daaraan kan je uiteindelijk overlijden.” 

Kan je een watervergiftiging voelen aankomen?
“Dat is een lastige vraag. Je gebruikt drugs, waardoor je je over het algemeen juist goed voelt. In de roes van het dansen of überhaupt ergens zijn, ben je waarschijnlijk minder bezig met de eerste klachten. XTC wordt ook vaak gecombineerd met andere drugs, waaronder alcohol. Hierdoor kan je inschatting verdwijnen waardoor je minder in de gaten hebt wat je allemaal tot je neemt. Het is vooral heel belangrijk dat je niet te veel water drinkt. Het is moeilijk om te zeggen hoeveel water te veel is, maar wij adviseren om niet meer dan één drankje per uur te drinken.”

Zijn er bepaalde trucjes die ervoor zorgen dat je wél kan plassen?
“Nee, die zijn er niet. Het antidiuretisch hormoon heeft invloed op de functie van je nieren. Daar heb jij geen invloed op. Het gebeurt inwendig. Het enige wat voor jou te regelen valt, is het beperken van de hoeveelheid water die je inneemt. Het eten of drinken van zoutrijke dingen helpt ook niet: sommige mensen denken dat het belangrijk is om zout binnen te krijgen. Maar de verstoorde concentratie alleen verhelpen met eten of drinken is niet slim. Dat zorgt er aan de ene kant namelijk voor dat mensen minder snel hulp zoeken in een behoorlijk risicovolle situatie. Anderzijds is daar ook nooit wetenschappelijk onderzoek naar gedaan.” 

Hoe vaak komt watervergiftiging voor?
“Het mechanisme snappen we goed, maar er zijn alsnog een aantal vraagtekens. Bijvoorbeeld waarom de een er vatbaarder voor is dan de ander. Ook zien we dat vrouwen in de praktijk vaker slachtoffer zijn van acute watervergiftiging dan mannen. Waarom dat zo is, weten we nog niet precies. Het kan te maken hebben met lichaamsgewicht of hormonen. Daar wordt nog onderzoek naar gedaan. Als we kijken naar het aantal XTC-gebruikers tegenover het aantal mensen dat overlijdt aan waterintoxicatie, kunnen we stellen dat het niet vaak voorkomt. Maar dat maakt het niet minder ernstig.”

Wanneer moet iemand aan de bel trekken?
“Eigenlijk al op het moment dat iemand drugs gebruikt en klachten ervaart die kunnen duiden op waterintoxicatie. Een simpele hoofdpijn is soms dus al genoeg. Het is in zo’n geval belangrijk dat je kan steunen op je vrienden én dat je even langs de EHBO gaat. Het is namelijk niet ingewikkeld om te kijken of er sprake is van een watervergiftiging. Daar zijn de medici op geschoold, zowel op festivals als in ziekenhuizen. Als iemand wordt doorverwezen naar het ziekenhuis, wordt daar gecontroleerd de zout -en waterhuishouding gecorrigeerd. Hiermee kunnen verdere complicaties worden voorkomen.”

Ben jij van plan ooit drugs te gebruiken of heb je het al weleens gedaan? Wees je bewust van de gevaren en lees je goed in. Je kan altijd terecht bij Jellinek voor meer informatie over bepaalde drugs. 

‘Van de Wereld’ is de komende vier weken elke woensdag om 21:20 te zien op NPO3. Benieuwd naar het verhaal van Isa en haar nabestaanden? Bekijk de eerste aflevering via deze link. 

• Deel