Zo kan jij een slachtoffer van queergeweld helpen zonder zelf in gevaar te komen

Jerrald Justin is CEO van The Diverse Agency en medeoprichter van RITA (Report it Always), een organisatie die is opgezet om meldingen van geweld en discriminatie tegen de queer gemeenschap te verzamelen. “We merkten dat het vaak gebeurde, maar dat er nauwelijks meldingen werden gemaakt. Zonder data is het makkelijk om te zeggen ‘het gebeurt nauwelijks’ of ‘het is incidenteel’. Maar nu kunnen we aantonen dat geweld en discriminatie tegen de queer community structureel zijn.”

Helpen zonder cape

Een situatie waarbij iemand wordt lastiggevallen omdat die queer is, gebeurt dus nog steeds. En het kan zomaar in jouw buurt of zelfs recht voor je neus plaatsvinden. Een koppel kan bijvoorbeeld homofobe opmerkingen krijgen terwijl ze hand in hand lopen. Mensen kunnen scheve blikken krijgen door de manier waarop ze eruitzien of omdat ze simpelweg bestaan. Als je hierbij in de buurt bent, voel je je misschien machteloos. Maar als getuige kan je wél iets betekenen. En nee, je hoeft echt geen superheld te spelen of jezelf in gevaar te brengen. Maar volgens Jerrald zijn er wel manieren waarop je tóch een belangrijke rol kan spelen in zo’n situatie.

Niet wegkijken

Bij elke vorm van geweld of discriminatie is het slachtoffer waarschijnlijk in angst en in paniek, en dat is volkomen begrijpelijk. Juist daarom is het zo belangrijk dat je als omstander laat merken dat je er bent. “Veel mensen zeggen op zo’n moment niets of denken: ik loop gewoon door, het is toch al gebeurd. Maar het is zó belangrijk om dat níét te doen,” zegt Jerrald. “Veel slachtoffers vragen zich achteraf af: heb ik iets verkeerd gedaan? Was het mijn schuld? Heb ik het uitgelokt? Terwijl dat natuurlijk totaal niet aan de orde is. Door te laten zien dat je iemand steunt en duidelijk maakt dat wat er net gebeurde, niet oké is, geef je die persoon iets heel belangrijks terug: het gevoel dat ze er niet alleen voor staan.”

Melden is belangrijk

Niet alleen slachtoffers, ook omstanders kunnen een melding maken bij RITA. Geef door wat je zag, waar het gebeurde en wanneer. Dat kan bijvoorbeeld al gaan om een opmerking als 'homo' of dat iemand op een andere manier uitgescholden, beledigd of geintimideerd wordt. Het kost maar een paar minuten van je tijd. Maar het is wel heel belangrijk voor organisaties als RITA om deze informatie te hebben. “Voor uitschelden of intimidatie gaan mensen niet snel naar de politie. RITA is er ook voor situaties waarin je denkt: er is misschien geen fysiek geweld, maar iemand doet iets waardoor ik of iemand anders zich onveilig voelt. Meld het dan. Anders weten we het simpelweg niet. Met die informatie kunnen we patronen herkennen, bijvoorbeeld dat het vaker op een bepaalde plek gebeurt. Zo kunnen we gerichter actie ondernemen en samen zorgen voor een veiligere samenleving.”

Hulp inschakelen

Is er sprake van (fysiek) geweld? Dan moet je altijd de politie of de ambulance bellen. “Dat zijn instanties die hiervoor zijn. Roze in Blauw is bijvoorbeeld het netwerk van de politie voor de lhbtiqa+-gemeenschap. Ze bieden ondersteuning bij discriminatie, geweld of intimidatie. Het meest menselijke is om voor de persoon in kwestie te zorgen, want die heeft je nodig. En wacht bij het slachtoffer, tot er hulp is van deze instanties.”

Sommige mensen durven tijdens zo’n situatie in te grijpen. “Als je de situatie goed kan inschatten, zou het natuurlijk mooi zijn als je helpt om de situatie te sussen. Want je wilt natuurlijk geen olie op het vuur gooien. Maar je moet niet voor eigen rechter gaan spelen. En zelf ingrijpen, kan ook erg gevaarlijk zijn. Dus dat is zeker niet altijd handig. En het is natuurlijk begrijpelijk dat je bang bent om dat te doen. Maar ook dan kan je iets betekenen. Je kan bijvoorbeeld de situatie vastleggen door (onopvallend of van een afstandje) te filmen, wat later kan worden gebruikt als bewijs tegen de dader. Want in dit soort gevallen is het ook belangrijk dat het slachtoffer daarna aangifte doet.”

Meer respect, minder geweld

Wat natuurlijk het allerbelangrijkste is: dat geweld en discriminatie tegen de queer gemeenschap niet meer gebeurt. Volgens Jerrald zou het een hele hoop oplossen als we gewoon respect voor elkaar hebben, wat nu soms ver te zoeken is. "Misschien snap je sommige dingen nog niet en kan je ze nog niet begrijpen. Dat is logisch. Je hoeft niet alles te snappen, en iedereen kan leren. Als je het niet eens bent met iemand, is dat ook prima. We hoeven niet allemaal hetzelfde te denken. Maar iedereen moet zich wel veilig kunnen voelen, en weten dat niemand hen kwaad zal doen. En dat is nu niet het geval. Iedereen moet kunnen zijn wie ze zijn, op een veilige manier."

Ben jij slachtoffer of getuige (geweest) van discriminatie of geweld tegen de lhbtiqa+-gemeenschap? Meld het hier.