Ingezonden stuk Henk Hagoort in Volkskrant
Actueel zijn de komende bezuinigingen door de overheid. Hoe gaan we daar in Hilversum mee om? Laat vooraf gezegd zijn dat dat de verantwoordelijkheid van de Publieke Omroep zelf is. En dat is geen overbodige stellingname. Den Haag regelt jaarlijks al de financiering, keurt de plannen goed en benoemt tal van bestuurders en toezichthouders. In die context zullen wij pal moeten staan voor de onafhankelijkheid van de Publieke Omroep. We zullen niet toestaan dat de overheid ons in detail voorschrijft hoe en waarop we moeten bezuinigen. Voor je het weet zit Den Haag aan de (inhoudelijke) knoppen in Hilversum. Dat hoort niet in een gezonde democratie met een onafhankelijke publieke omroep.
De overheid kan overigens ook zelf een bijdrage aan de bezuinigingen leveren door het verminderen van de regeldruk. De regelgeving vanuit de landelijke en Europese overheid is gigantisch toegenomen. Een publieke omroep moet aan steeds meer wettelijke en ambtelijke verplichtingen voldoen. In Hilversum zijn daar tientallen mensen dagelijks mee bezig. Juist daarom is het bizar dat uitgerekend Haagse politici de laatste tijd het sentiment oproepen dat Hilversum is verworden tot een bureaucratie met een bestuurlijk 'waterhoofd'. Dat is cynisch en de wereld op zijn kop. Wij verwachten van een volgende kabinet concrete stappen om de regeldruk te verminderen.
We snappen dat we als Publieke Omroep ook zelf een redelijke bijdrage aan de bezuinigingen moeten leveren en dat zijn in dit tijdsgewricht forse bedragen. We ontkomen dus niet aan scherpe keuzes.
Het ingezette traject van fusies maakt het mogelijk om op het terrein van faciliteiten en ondersteunende diensten miljoenen te besparen. Wij zullen de financiële vergoeding voor overheadkosten daarop aanpassen. Omroepen die uiteindelijk niet (willen) fuseren, zullen het met dezelfde lage vergoeding moeten doen. Komen ze daar financieel niet mee uit, dan kan de betreffende omroep dat oplossen door een hogere bijdrage van de eigen leden te vragen. Wij willen niet voor onze rekening nemen dat hier potentiële bezuinigingen blijven liggen en de rekening wordt doorgeschoven naar de programmamakers. En natuurlijk zal bij een eenvoudiger bestel en minder regeldruk ook het bestuurlijk apparaat van de overkoepelende NPO zuiniger en effectiever worden ingericht.
In de tweede plaats zal het digitale aanbod worden ontsnipperd. De omroepen houden met elkaar tientallen digitale kanalen op radio en TV en vele honderden websites in de lucht. Dit gaat ten koste van kwaliteit en impact. Verdere verdunning is onmogelijk en onwenselijk. De Raad van Bestuur van de NPO heeft recent de wettelijke bevoegdheid gekregen om het aantal digitale kanalen en websites te bepalen. Zij zal die bevoegdheid gebruiken en het aantal tot minder dan de helft terugbrengen.
Nederland heeft op dit moment een van de goedkoopste publieke omroepen van heel Europa. Voor 10 cent per dag krijgt de Nederlander dagelijks een rijkdom aan programma's op radio en TV. Maar als in de zorg en de sociale zekerheid gesneden moet worden in het voorzieningenniveau, zal ook de Publieke Omroep bij bezuinigingen er niet aan ontkomen kritisch te kijken naar zijn programmapakket. In ons geval betekent dat: minder verschillende titels en selectiever worden rond amusement en sport. Wat we aan amusement blijven doen moet zich kwalitatief duidelijk onderscheiden. Iedereen voelt aan dat Boer Zoekt Vrouw meer publieke waarde heeft dan het opnieuw uit de kast halen van Wie van de Drie. Dat Koefnoen beter bij ons past dan Sterretje Gezocht. Dat Paul de Leeuw onderscheidender is dan Bananasplit. En zijn twee grote voetbalcontracten echt nodig? We zullen dat gesprek in alle eerlijkheid en openheid moeten gaan voeren. Ook al raakt dat aan de inhoudelijke autonomie van de omroepen. En ook al gaat dat af en toe ten koste van de kijkcijfers.
Ook verdergaande programmatische specialisatie en samenwerking is onvermijdelijk, zeker rond duurdere programmagenres. Omroepbrede gezamenlijke redacties voor o.a. kunst & cultuur, drama & film, documentaires en onderzoeksjournalistiek zijn noodzakelijk. Dat zal soms op gespannen voet staan met de gewenste pluriformiteit. Maar ook hier geldt: de kaasschaaf werkt niet wanneer we rond deze kwetsbare programmering de kwaliteit overeind willen houden.
Dit is wat de Publieke Omroep kan bijdragen aan redelijke bezuinigingen. We zijn dus bereid om kritisch naar onszelf te kijken en scherpe keuzes te maken. Tegelijkertijd is dat geen vrijbrief voor Den Haag om dan maar zulke hoge bezuinigingen op te leggen dat een groot aantal belangrijke programma's geschrapt moet worden en de publieke omroep marginaliseert.
Henk Hagoort