“Alleen een volk dat haar verleden kent, kan werken aan de toekomst”
Op school leerde ik over Willem van Oranje, de Beeldenstorm en de Gouden Eeuw, maar over de slavernijgeschiedenis waar Nederland eeuwenlang een sleutelrol in speelde? Nauwelijks iets. Keti Koti, de jaarlijkse herdenking van de afschaffing van de slavernij op 1 juli, kwam niet voor in mijn geschiedenisboeken. Terwijl het een verhaal is dat verteld móét worden.
In Keti Koti in Concert (BNNVARA) gebeurt precies dat. In een uitverkocht Carré nemen zangeres Edsilia Rombley en journalist Natasja Gibbs het publiek mee in een avond vol muziek, herinnering en erkenning. Terwijl de 14-koppige HAYP-band speelt en het ZO! Gospel Choir zingt, klinken nummers van onder anderen Trijntje Oosterhuis en Kenny B – veelal geschreven door Glen Faria. Tussen de muzikale momenten door interviewt Gibbs gasten als Humberto Tan, Remy Bonjasky en Simone Weimans over hun persoonlijke band met het slavernijverleden. “Alleen een volk dat haar verleden kent, kan werken aan de toekomst,” zegt Gibbs aan het begin van de avond. En daar ben ik het helemaal mee eens.
In hetzelfde jaar waarin dit concert werd uitgezonden – 2023 – sprak koning Willem-Alexander in het Oosterpark de historische woorden: “Vandaag bied ik namens de Nederlandse regering excuses aan.” Voor het eerst bood een staatshoofd excuses aan voor het slavernijverleden. Een moment dat de geschiedenisboeken wél zal halen.
Rondom die toespraak hing iets in de lucht. Iedereen had er een mening over. Voor de één voelde het als mosterd na de maaltijd: “Wij waren daar toch niet bij?” Voor de ander juist als een broodnodige stap: “Als de koning zijn excuses aanbiedt, kunnen we misschien eindelijk een beetje rust vinden.”
Ook deze tegenstellingen klinken door in het Koninklijk Theater Carré. Op een scherm zien we Katja Schuurman door Vlissingen lopen – ooit een knooppunt in de trans-Atlantische slavenhandel. Hier werden besluiten genomen, bevelen uitgeroepen en schepen gebouwd. Dezelfde schepen waarop duizenden mensen in ketens werden weggevoerd, op pad naar een leven vol gruweldaden en martelingen.
Katja spreekt met gemeenteraadsleden: de ene voor een publiekelijk excuses, de andere juist fel tegen. Ook Katja geeft toe dat het een moeilijk discussie is: “Ik snap beide kanten.” Juist die ruimte voor twijfel zorgt voor een toegankelijk en open gesprek.
Ondertussen wordt er gedanst, gezongen en theater gespeeld. En dan is daar Jeangu Macrooy. Zijn nummer Gold is misschien wel het meest soulvolle moment van de avond. Met diepe de bluesy sound – geboren op de plantages, uit pijn en overleving – brengt hij je even terug naar die tijd. Geen geschiedenisles, maar een gevoel. Daarna kan je jezelf niet meer wijsmaken dat dit onderdeel van onze geschiedenis, niet meer doorwerkt in het heden.
Remi Kerkhoven
Is onmogelijk aan te treffen zonder een boek op zak, muziek op haar oren (als er maar enige vorm van groove in zit) of filosoferend over de talloze films die ze in kleine filmhuizen heeft gezien. Het liefst op de hoogte van alle nieuwtjes in het culturele landschap, zodat ze kan opscheppen.
Vond je dit leuk?
Op de hoogte blijven?
Schrijf je in voor de NPO Cultuur nieuwsbrief en ontvang iedere vrijdag mooie, inspirerende en interessante tips. Van kunst tot film en van muziek tot theater, zo hoef je niets meer te missen!