Het filmhuis: niet alleen voor grijze koppen

Deze vragen houden de programmeurs van Filmhuis Alkmaar al langer bezig. Terwijl de zalen ’s avonds vol zitten met grijze koppen, lopen jongeren voorbij - op weg naar de naastgelegen mainstream bioscoop waar de blockbusters van het scherm afspatten. En daar moet verandering in komen, volgens hen. “In het filmhuis kan je zo veel verdieping ervaren.” Samen met jonge Alkmaarse (film)makers heeft het filmhuis De Avond is Jong bedacht.Dit is een filmavond om met leeftijdsgenoten naar parels van films te kijken, je te laten verrassen en daarna met elkaar na te praten 

En precies met die gedachte – om mezelf te laten verrassen – loop ik de deuren van het moderne filmhuis binnen. In de foyer zijn de jonge makers, die de avond cureren, al druk in de weer met de finishing touches van een presentatie en het opzetten van een  banner. Na een korte introductie duiken we gelijk op een van de belangrijkste vragen van de avond. Hoe kan het dat er geen jongeren afkomen op het Filmhuis in Alkmaar? 

Samen met zes andere jonge makers Nathalie Kamp, Zena-Rae, Maaike Koster, Mette van Blokland, Nathalie Kamp, Ranan van der Kolk en producer van het filmhuis Sylvie van Dijk kwam Rashel met het idee om een avond speciaal voor jongeren te organiseren.  

Elke editie van De Avond is Jong heeft zo z'n eigen thema. Sylvie vertelt me dat bij de film Queer (2024) de foyer vol stond met boeken van de Queer Boekenkast. Dit is een boekhandel in Alkmaar die alleen maar queer boeken verkoopt. Daarnaast werd er een praatje gehouden door SafeSpace, een stichting die zich inzet voor de LHBTIQ+ community in Alkmaar, die vertelde over de representatie van queers in de media en films en hoe dat beter zou kunnen. 

 Nog voordat de eerste scène begint, worden we getest op onze kennis over vrouwelijke regisseuren, dat is nou eenmaal het thema van de avond: wie maakte de razend populaire Barbie? Wat houdt de male gaze in, en wat is de Bechdel-test? De zaal is fanatiek, maar voelt tegelijkertijd warm en gemoedelijk. Er wordt gelachen, en we kletsen moeiteloos met onbekenden die een rij achter ons zitten. Hoewel het publiek niet geheel piepjong is, bestaat minstens de helft uit jongeren - volgens Rashel een winst op zich. De drie mensen met de meeste juiste antwoorden winnen een T-shirt met de vrouwelijke regisseur Greta Gerwig of Sofia Coppola erop en een poster van de film die we gaan zien. 

Dan begint September Says. 

De film toont scènes en beelden die, in mijn mening, alleen zo kunnen worden neergezet door een vrouwelijke regisseur. Het beeld van de moeder met een groot zichtbaar maandverband in haar kanten onderbroek, en een gezichtsmasker op, zijn ontzettend herkenbaar. Het is fijn om te zien dat vrouwenrollen in speelfilms niet altijd perfect zijn, want het blijft (helaas) nog steeds een norm dat dat wel zo is. 

Wanneer de film eindigt, blijft het even stil. Daarna klinken overal in de zaal stemmen: wanneer had jij het door? Sommigen zagen de bijzondere ontknoping al van mijlenver aankomen, anderen werden volledig meegesleept. Terwijl we langzaam naar de foyer bewegen, gaan de gesprekken door - over de film, over bepaalde scènes, over hoe de film ons liet voelen. Ik, nogal traag van begrip, zag de ontknoping pas op het moment zelf, waardoor ik een beetje verward raakte. Gelukkig kon ik gelijk toen de aftiteling was begonnen mijn vragen afvuren aan mijn buren, die het wel volledig begrepen. Het is precies wat De Avond is Jong wil bereiken: samen kijken en daarna blijven praten.

Ik ga graag in mijn eentje naar de film, maar ik had zo mijn bedenkingen. Ik kan namelijk zelf wel een leuke film uitkiezen en daarna in mijn eentje filosoferen over het verhaal, de acteurs en nog veel meer, maar ik moet het eerlijk toegeven: wat Filmhuis Alkmaar hier doet, is bijzonder. Het is meer dan een filmavond; het is een manier om mensen te verbinden terwijl je samen duikt in een stukje cultuur. En eigenlijk is dat precies waar kleine filmhuizen zo goed in zijn: ze maken van een bioscoopbezoek iets persoonlijks, iets waar je over doorpraat. Probeer het maar eens - bezoek een filmhuis in een kleinere stad. Die intimiteit en aandacht vind je nergens anders. 

Voor wie nog niet genoeg heeft gehad of juist voor de eerste keer naar de Avond is Jong wil gaan, zijn de volgende edities al aangekondigd. Op 17 april draait The Breakfast Club (1985), met voorafgaand een kennismakingsbingo en op 15 mei Whiplash (2014), waarbij ook een toepasselijke jazzband optreedt. 

Ben je geïnspireerd door het verhaal en wil je nu ook een film kijken die gemaakt is door een vrouwelijke regisseur? Op NPO Start staat Pink Moon (2022): een ontroerende en subtiel absurde film waarin een jonge vrouw geconfronteerd wordt met de onverwachte beslissing van haar vader om zijn leven te beëindigen - en zichzelf afvraagt hoe je iemand vasthoudt die niet vastgehouden wil worden. De film is geregisseerd door de Nederlandse Floor van der Meulen.