Niet (te) Betalen: gratis jazz
Cultuur hoeft niet duur te zijn. Sterker nog, soms kost het je helemaal niets! Maar waar moet je zijn voor de échte gratis culturele parels? Waar zie. En hoor je dingen die niet alleen niks kosten, maar ook absoluut de moeite waard zijn? Ik zoek het voor je uit!
Wat?
Een heerlijke jazz-avond, gespeeld door veelbelovende studenten van de jazz opleiding van het Conservatorium van Amsterdam.
Waar?
Het Bimhuis in Amsterdam is al vanaf 1974 een baanbrekend podium voor jazz-muzikanten uit binnen- en buitenland.
Wanneer?
Elke dinsdagavond vanaf 21.30 uur organiseert het Bimhuis een gratis jam. Aan het einde van het seizoen (mei/juni) worden de avonden New Dutch Jazz - Rough Diamonds genoemd. Je kunt er bands zien die op het punt staan af te studeren. Wanneer het seizoen eindigt – na 24 juni – is er een korte zomerstop, maar niet getreurd! Vanaf 2 september is er weer elke dinsdagavond een toegankelijke sessie.
Echt gratis?
Ja! Je hoeft niks te betalen en kan rustig gaan zitten op één van de 250 rode stoelen in de zaal. Als er geen plek is om te zitten, zijn er nog 125 staanplaatsen.
Wat kan je verwachten?
Terwijl de zon zich maar niet laat kennen en het ook om negen uur ’s avonds nog volop licht is - jasje overbodig, sfeer optimaal - loop ik juist naar binnen. Het Bimhuis in, om precies te zijn. Een van m’n lievelingsplekken in het land. Buiten wordt nog genoten van de laatste zonnestralen, maar binnen wacht iets wat ik nog nét wat liever heb: een avond vol verrassende jazzmuziek van jonge Conservatorium studenten.
Binnen oogt het Bimhuis bijna verlaten. De kassa is onbemand, de hal stil en er zijn amper jassen in de garderobe. Je zou haast denken dat er niks te doen is vanavond. In de lift raak ik aan de praat met een man die zegt dat hij nog nooit op deze locatie van het Bimhuis is geweest (ook al zitten ze hier al zeker 20 jaar). Vroeger kwam hij vaak, toen het nog op de Oudeschans zat. En nu is hij toch maar weer eens gekomen, benieuwd naar wat de nieuwe generatie te bieden heeft.
Boven, in het café met uitzicht op het IJ, blijkt die nieuwe generatie al neergestreken. Jonge, hippe gasten met instrumenten op hun rug - al kun je alleen maar raden welk precies - lange haren, opvallende piercings, iedereen overduidelijk op hun plek. Tussen hen in zit ook de man uit de lift, en nog meer mensen: vaders met zoons, oude jazzliefhebbers en nieuwsgierige types met een open blik. De bar loopt langzaam leeg, want de show gaat beginnen.
Terwijl de meeste mensen zich al een beetje hebben genesteld in de roodleren stoelen in de zaal, komt Jasper Blom het podium op. De prijswinnende tenorsaxofonist en docent aan het Conservatorium vertelt dat de Rough Diamonds avond, die hij helpt te organiseren, gaat beginnen. “De band die nu opkomt, is een band die je hier en nu voor de laatste keer gratis kan bekijken. Deze gasten worden namelijk groot.”
De aftrap is voor Usoku, een band met zes leden uit alle windstreken komen: van Kazachstan tot Zuid-Afrika, van Italië tot Mexico. De Frans-Tunesische bandleider en trombonist William Becuwe, verschijnt met een teddy vissershoedje op het podium. De rest van de band neemt kalm hun plek in, met een vanzelfsprekendheid die doet vermoeden dat ze al jaren samenspelen, ook al is de formatie pas begonnen in 2023. Het publiek zit er klaar voor, wanneer de eerste klanken van Usoku klinken. De muziek is onmiskenbaar jazz: het heeft een groove, maar klinkt soms toch niet helemaal lekker voor het ongetrainde oor. Het blijkt alsnog toegankelijk.
Vrienden en medestudenten laten zich horen met enthousiaste “Ai’s” en joelen wanneer het even mag. En zelfs de oudere jazzliefhebbers, de kenners, doen vrolijk mee: met een voettikje op de maat – het meeste wat je van hen kan krijgen - geven ze hun stille goedkeuring.
Ondanks dat de hele band de sterren van de hemel speelt, springt er voor mij één iemand uit: de Nederlandse bassist Justin Maas. Groovy tot op het bot, met een spel dat doet denken aan niemand minder dan de basjazzleggende Jaco Pastorius. Waar anderen misschien netjes het baslijntje op hun bladmuziek zouden volgen, knalt hij er af en toe een onverwachte riff in die zó goed is dat je alleen maar kunt glimlachen. Het nummer Trip - het enige stuk waar hij ook aan mee heeft geschreven - is wat mij betreft het hoogtepunt van de avond.
Wanneer Usoku hun laatste noot speelt, veert de zaal op. Mensen schreeuwen, fluiten, klappen. Ik loop even naar de bar om op adem te komen (en een niet gratis drankje te halen) en kijk uit over het IJ, dat inmiddels is veranderd in een donkere vlakte vol lichtjes. De dag is echt voorbij, maar binnen is de avond nog lang niet klaar.
In de zaal speelt inmiddels het Tzara the Machine Large Ensemble. Het is nóg voller dan bij de vorige band. Hoewel hun muziek niet helemaal mijn smaak is - je ziet maar weer hoe breed jazz eigenlijk is - kan ik mijn ogen niet afhouden van de zangeres, Carolina Gemell. Haar stem is zo betoverend dat het eigenlijk niet meer uitmaakt wat de muzikanten om haar heen doen; alles voelt kloppend.
Wat ik mooi vind aan zo’n avond als deze, is dat alles mag. Je hoeft niks, je volgt gewoon je oren, of je gevoel. De een blijft tot het laatste akkoord, de ander duikt na één set alweer de avond of hun bed in. Niemand die raar opkijkt als je plots vertrekt. Terwijl ik mijn glas leegdrink en nog één keer de zaal in gluur, besef ik: als dit de toekomst van jazz is, dan zit het wel goed.
Remi Kerkhoven
Is onmogelijk aan te treffen zonder een boek op zak, muziek op haar oren (als er maar enige vorm van groove in zit) of filosoferend over de talloze films die ze in kleine filmhuizen heeft gezien. Het liefst op de hoogte van alle nieuwtjes in het culturele landschap, zodat ze kan opscheppen.
Vond je dit leuk?
Op de hoogte blijven?
Schrijf je in voor de NPO Cultuur nieuwsbrief en ontvang iedere vrijdag mooie, inspirerende en interessante tips. Van kunst tot film en van muziek tot theater, zo hoef je niets meer te missen!