Ten dodo opgeschreven

Roelant Savery (1578 – 1639) is een van de bekendste schilders tijdens de Tachtigjarige Oorlog. Hij gaat in de leer bij zijn oudere broer Jaques, die overlijdt in 1603. Roelant vertrekt naar Praag om voor de keizer Rudolf II van het Heilige Roomse Rijk te werken. Daar ontpopt hij zich als een veelzijdige kunstenaar aan het hof van de keizer. Naast het schilderen van de dodo maakt Savery ook andere stillevens en bijzondere tekeningen.

In de warme maanden stuurt de keizer Savery op pad om op zoek te gaan naar nieuwe ideeën voor zijn volgend kunstwerk. Hij gaat bijvoorbeeld met zijn schetsboek in zijn hand naar Tirol om bos- en berglandschappen of de watervallen van de grootse Alpen te tekenen of naar verschillende dorpen in Bohemen om het alledaagse leven in kaart te brengen. Hij schildert boeren, ambachtslieden, schildknapen en Boheemse soldaten, eigenlijk iedereen die hij maar tegenkomt.

Rudolf II is een échte verzamelaar en heeft veel opgezette dieren, planten en andere snuisterijen in zijn collectie. Aan Savery de taak om deze verzameling uit te breiden met prachtige stillevens uit de natuur. Kort na 1600 wordt in de gezamenlijke Nederlanden het bloemstilleven een populair genre, mede dankzij de werken van Savery. Voor inspiratie richt hij zich op exotische bloemen uit de collectie van Rudolf II of uit zijn eigen achtertuin. Met evenveel detail geeft Savery kleine dieren weer in deze stillevens.

Savery maakt ook schilderijen van andere exotische beesten. Deze komen bijvoorbeeld uit de persoonlijke collectie van opgezette dieren van de keizer of uit andere prenten. De schildering van de dodo is misschien wel een van de belangrijkste werken van Savery. Toch is later gebleken dat het schilderij niet een één-op-één kopie is van de werkelijke dodo. Onderzoek wees uit dat de dodo in werkelijkheid slanker was. Waarschijnlijk is het werk van Savery gebaseerd op een vergelijkbaar opgezette versie van het dier met te veel vulsel uit de verzameling van de keizer. Het schilderij heeft ondanks de kleine onjuistheden nog lang gezorgd voor het beeld dat de mensheid heeft van deze loopvogel.

Benieuwd naar meer van Roelant Savery? Een voorproefje van de stillevens kun je alvast bekijken in Nu te Zien (AVROTROS). De tentoonstelling in het Mauritshuis in Den Haag bezoek je nog tot en met 20 mei 2024.