Weet jij wat Kayfabe betekent?
Elke vrijdag ploft Alma Mathijsens nieuwsbrief vol kunst en cultuur op de digitale deurmat van onze abonnees. Voor wie, tot ons verdriet, nog niet is ingeschreven op deze wekelijkse parel, delen we haar overdenkingen ook hier. Zo blijf je toch op de hoogte van Alma’s kijk op alles wat er nú te zien, te beluisteren of te bezoeken is in het culturele landschap.
De laatste aflevering van Tegenlicht is afgelopen zondag uitgezonden. Het is jarenlang een programma geweest waardoor ik me slimmer heb gevoeld dan ik me voorhoud. Iedere keerwordt de kijker uitgedaagd. Ik houd ervan als ik zelf ook wat werk moet verrichten.
Aan het begin van de uitzending worden we toegesproken door een consultant in de vorm van Pierre Bokma. De toneelgroep De Verleiders heeft zich aangesloten, langzaam maar zeker nemen ze de documentaire over. Ze bezigen de gladgestreken woorden en onbegrijpelijke termen uit de corporate wereld, waarmee alle creativiteit en levenslust uit een mens wordt getrapt.
‘Waarom bestaat er eigenlijk zoiets als consultancy? Dat is om jullie van je zwaarste last in het leven te verlossen: ergens verantwoordelijkheid voor nemen,’ zegt Bokma alsof hij net is weggelopen van de Zuidas.
Feit en fictie wordt door elkaar gehusseld. We volgen verschillende generaties die zich zorgen maken over de wildgroei aan consultants die in de laatste jaren is ontstaan. Mariana Mazzucato is een econoom en schrijver. Ze stelt dat politici geen fouten meer durven te maken en bij de vleet adviesbureaus inhuren om zich te laten informeren. Het kost miljarden en levert meestal alleen maar vertraging op die de burger kan nekken. Denk bijvoorbeeld aan de toeslagenaffaire en de stikstofcrisis. Schrijver Simon van Teutem vertelt hoe hij tijdens zijn studie in Oxford door grote consultancyfirma’s gepaaid werd met luxe diners om uiteindelijk voor hen te komen werken. Zo wordt talent weggesluisd van NGO’s, overheden en de wetenschap naar het grote geld.
Het is om droevig van te worden, niet in de laatste plaats omdat het programma dat zulke kenteringen in de tijd aankaart van televisie verdwijnt. Gelukkig blijft Tegenlicht online nog wel korte documentaires maken. In de nieuwste aflevering vertelt journalist en schrijver Josephine Riesman over de invloed die showworstelwedstrijden hebben gehad op de retoriek van Trump. Om deze oranje baviaan te begrijpen zou iedereen de term Kayfabe moeten kennen, hierbij worden geënsceneerde gebeurtenissen voorgedaan als werkelijkheid.
‘En dan heb je twee keuzes. Eén: je wordt een soort QAnon-complotdenker […]. Of je doet wat de meerderheid doet, wat op termijn veel gevaarlijker is: Wat boeit het of het waar is? Ik laat het over me heenkomen.’
Soms vrees ik dat ik zelf ook deel wordt van de laatste groep. Alles is zo ontzettend vreemd geworden, realiteit en bizarriteit lopen de laatste tijd hand in hand. Ik betrap mezelf er wel eens op dat ik verander in een toeschouwer van het spektakel. Toch hoop ik dat het me lukt om mijn verstand en verzet te behouden. Al heeft met het einde van Tegenlicht het theater van de absurden nog weer een stukje land veroverd.
Alma Mathijsen
Zal nooit ergens aankomen zonder snacks, zelfs in het theater smokkelt ze chips mee. Leest boeken het liefst in een keer uit, bij voorkeur in bad met extreem veel schuim en een bord pasta. Schrijft in de tussentijd romans over alles wat haar hart doet breken.
Vond je dit leuk?
Op de hoogte blijven?
Schrijf je in voor de NPO Cultuur nieuwsbrief en ontvang iedere vrijdag mooie, inspirerende en interessante tips. Van kunst tot film en van muziek tot theater, zo hoef je niets meer te missen!