Dansen in de storm
De strakke, minimalistische choreografieen van Krisztina de Châtel zijn al meer dan vier decennia niet meer weg te denken uit de Nederlandse danswereld. Geen franje, geen overbodige emoties - bij De Châtel draait het om de essentie van beweging, ruimte en kracht. Maar wie is deze pionier, en waarom is haar werk nog steeds zo relevant?
Van Boedapest naar Nederland
Krisztina de Châtel werd in 1943 geboren in Boedapest, Hongarije, en kwam eind jaren ’60 naar Nederland, nadat ze een dansopleiding afrondde in Duitsland. Hier sloot ze zich als danser en als choreograaf aan bij de experimentele dansscene, die in die tijd volop in beweging was. Maar De Châtel wilde meer. Haar visie was radicaal: dans moest terug naar de kern, zonder poespas. In 1976 richtte ze haar eigen gezelschap (Dansgroep Krisztina de Châtel) op, waar ze haar herkenbare stijl verder ontwikkelde. Een stijl die draait om pure beweging en de relatie tussen dansers en ruimte.
Haar werk is nooit sierlijk of verhalend, maar altijd fysiek en intens. Het gaat niet om wat dansers voelen, maar om wat ze doen. En dat maakt haar choreografieën tijdloos en herkenbaar.
Typhoon (1986): Een iconische voorstelling keert terug
Een van haar meest beroemde werken, Typhoon, wordt in momenteel in het hele land opnieuw opgevoerd door het Arnhemse dansgezelschap Introdans. In deze voorstellinguit 1986 zie je duidelijk de strijd tussen mens en natuur tastbaar, begeleid door de hypnotiserende pianoklanken van de iconische Canto Ostinato van de Nederlandse componist Simeon ten Holt. Het begint rustig, met dansers die zich gestructureerd voortbewegen. Maar dan komen de windmachines op gang en vechten de dansers letterlijk tegen de natuurkracht.
Voor de originele productie werkte De Châtel samen met beeldend kunstenaar Peter Vermeulen, die drie windmachines ontwierp die variëren in kracht. Hierdoor wordt de onzichtbare kracht van de wind plotseling heel concreet. De dansers voeren een fysieke strijd om overeind te blijven, wat zorgt voor een indrukwekkend en intens spektakel.
Maar ik hoor je denken:. Waarom is Typhoon, een stuk dat bijna 40 jaar oud is, nog steeds relevant? Het antwoord ligt in de tijdloosheid van de thema’s die Krisztina de Châtel aansnijdt. De strijd tussen mens en natuur, het zoeken naar balans in chaos, het vechten tegen onzichtbare krachten - het zijn onderwerpen die vandaag net zo actueel zijn als in de jaren ’80. Sterker nog, in een wereld die steeds meer wordt geconfronteerd met klimaatverandering, sociale onrust en onzekerheden, voelt Typhoon misschien wel urgenter dan ooit. De Châtel’s choreografie is niet alleen een visueel spektakel, maar ook een krachtige metafoor voor onze eigen strijd om overeind te blijven in een snel veranderende wereld.
Van 28 februari t/m 10 mei 2025 is Typhoon in theaters door heel Nederland te zien.
Meer ontdekken over Krisztina de Châtel?
Wil je dieper duiken in het leven en werk van deze bijzondere choreografe? Kijk dan naar de documentaire Close Up: Een uitzinnige beheersing - Leven en dans van Krisztina de Châtel (AVRO-TROS). Deze film geeft een uniek inkijkje in haar benadering van dans en de impact die ze heeft gehad op de Nederlandse podiumkunsten.
Remi Kerkhoven
Is onmogelijk aan te treffen zonder een boek op zak, muziek op haar oren (als er maar enige vorm van groove in zit) of filosoferend over de talloze films die ze in kleine filmhuizen heeft gezien. Het liefst op de hoogte van alle nieuwtjes in het culturele landschap, zodat ze kan opscheppen.
Vond je dit leuk?
Op de hoogte blijven?
Schrijf je in voor de NPO Cultuur nieuwsbrief en ontvang iedere vrijdag mooie, inspirerende en interessante tips. Van kunst tot film en van muziek tot theater, zo hoef je niets meer te missen!