Terugblik Festival van de Toekomst: Dag 2

Door het steeds gepersonaliseerdere medialandschap is er steeds meer aandacht voor persoonlijke bubbels. Wat vormt zo'n bubbel, hoe doorbreek je deze en bereik je werkelijk iedereen? Tijdens de keynote op dag 2 van het Festival van de Toekomst deelden sprekers hun inzichten over bubbels.

Hoe denkt Nederland in een veranderende wereld?

Deze vraag bepaalde de presentatie van Sjoerd van Heck en Patricia Verhoelst van Ipsos I&O. Met de wereldwijde Global Trends-studie toonden zij hoe Nederlanders kijken naar globalisering, migratie, technologie en individualisering – en hoe deze percepties veranderen. Hun bevindingen? Terwijl sommige landen positiever denken over globalisering, twijfelt Nederland steeds meer. Ook beoordelen Nederlanders migratie kritischer. Tegelijkertijd verandert de focus: geopolitieke spanningen zorgen ervoor dat mensen vaker kiezen voor persoonlijk geluk en directe levenskwaliteit, zolang dit nog mogelijk is.

Het medialandschap transformeert drastisch. Jongeren keren traditionele media de rug toe en halen informatie hoofdzakelijk uit sociale media. Algoritmes sturen hen naar gepersonaliseerde bubbels. Desondanks zoeken mensen nog steeds naar feitelijke juistheid. Ipsos waarschuwt voor formats zoals de VoxPop, die polariseren door alleen voor- en tegenstanders te tonen. Media kunnen bijdragen aan nuance en begrip door meer stemmen te laten horen, in plaats van verdeeldheid te zaaien.

Technologie wekt groeiende bezorgdheid op. AI inspireert optimisme, maar roept ook ethische vragen en twijfels over betrouwbaarheid op. Nepnieuws en deepfakes ondermijnen het vertrouwen in media, maar mensen waarderen nog steeds platforms die maatschappelijke verantwoordelijkheid tonen. Sommige consumenten laten dit zelfs meewegen bij het kiezen van een streamingdienst.

Nederlanders ervaren toenemende onzekerheid in een veranderende wereld. Ze zoeken houvast: persoonlijke herkenning in media en duidelijke ethische grenzen rond technologie.

Het Volksportret: een tool om uit je bubbel te stappen

Vervolgens gaf Jens Hellwaard een live demo van Het Volksportret. Hiermee creëerde hij een tool die voor marktonderzoek gebruikt kan worden om uit je persoonlijke bubbel te stappen. Door zich af te vragen hoe Nederland eruitziet als het uit 100 personen zou bestaan, heeft hij een tool ontworpen waarin 100 communities aanwezig zijn die Nederland rijk is. Marktonderzoekers kunnen deze tool gebruiken om verschillende waarden, gedrag en belevingen te ontdekken buiten het eigen referentiekader.

De tool maakt het mogelijk om in elke fase te sparren met de doelgroep en ideeën direct te testen met AI. Ook testen zij continu of de resultaten overeenkomen met de realiteit binnen de communities. Zo wordt marktonderzoek een doorlopend onderdeel van het proces – en geen eenmalig startpunt. Een inspirerende manier om campagnes inclusiever en effectiever te maken.

Uit je bubbel stappen: praktische tips

De keynote sloot af met Ruben Nieuwenhuis die verder inging op hoe een persoonlijke bubbel werkt en op welke manieren je hier zelf uit kunt stappen. Met het Bubbel Canvas liet hij zien hoe we vaak leven in een overtuigingsmachine vol echokamers en groepsdenken.

Om écht in gesprek te gaan, kregen aanwezigen acht concrete tips om uit hun bubbel te stappen. Van glimlachen (je brein kiest nieuwsgierigheid boven verdediging), tot erkenning geven, morele verschillen herkennen en je groep bewust vergroten. Moeilijke gesprekken kun je beter voeren met emotionele flexibiliteit en respect voor verschillen van mening.

Volgens Nieuwenhuis kan het activeren van kritisch denken in Nederland veel betekenen om je bubbel te doorbreken. Gebruik het niet om gelijk te krijgen, maar om elkaar beter te begrijpen. Want complexiteit maakt nieuwsgierig.

Sessies

Na de keynote volgden deelnemers verschillende sessies binnen vijf trajecten: Media voor iedereen, AI in media, Media die verbinden, Makers in de toekomst en Generatie nu & next.

Media voor iedereen

Dit traject bouwde voort op de keynote en dook dieper in inclusiviteit en het herkennen van alle stemmen binnen de samenleving. Tijdens de uit-je-bubble-battle gingen deelnemers zelf bubbels te lijf en leerden ze Nederlanders nog beter te bereiken en vertegenwoordigen. Vervolgens belichtte een talk over het vrouwelijk perspectief waarom dit onderwerp aandacht verdient en waarom de man-vrouwverdeling op hoge posities in het bedrijfsleven relevant is voor de toekomst. Tot slot gaf de NTR een workshop over inclusief design om content voor iedereen toegankelijk te maken – inclusief mensen met een beperking.

AI in media

Het traject startte met een sessie over AI in marketing, waar bezoekers – net als bij Het Volksportret – ontdekten hoe AI het gedrag van een doelgroep voorspelt. Daarnaast bespraken ze het nut van generatieve AI in creatieve processen voor marketeers. Aansluitend maakten aanwezigen kennis met de Wie-Wat-Waar-Machine van de EO, een tool die AI-artikelen analyseert en redacties realtime inzicht geeft in wat het publiek bezighoudt. Deze toekomsttool biedt redacties de mogelijkheid datagedreven te werken.

Bovendien leerden professionals hun eigen AI-assistent te bouwen. Na uitgebreide instructies gingen ze aan de slag met hun zelfgebouwde tool. De publieke omroep maakt inmiddels gebruik van meerdere AI-tools voor online moderatie. De sessie AI Moderatie introduceerde deze innovatie: het automatisch filteren van schadelijke reacties bespaart tijd voor journalisten en moderatoren. Dit creëert niet alleen een veiligere werkomgeving, maar ook meer ruimte voor betekenisvolle interactie met het publiek.

Media die verbinden

Dit programmaonderdeel hielp journalisten om naar de toekomst van communities te kijken. De eerste sessie behandelde een AI-assistent van de EO waarmee onderzoekers inzicht krijgen in omroepgemeenschappen. Hierdoor krijgen onderzoekers antwoord op vragen waarvoor ze normaal het veld in moeten. Daarnaast ontdekten bezoekers Spot On, een online platform over alles wat jonge bi-culturele vrouwen bezighoudt. Deze case toonde hoe specifieke doelgroepen worden bereikt en betrokken op een platform.

In een andere sessie stond de toekomst van zulke communities en de rol van de publieke omroep centraal bij het bereiken van de juiste impact. Communities hebben immers verbindende kracht – hier kan de toekomst beter op inzetten om ze te vormen en onderhouden. Het betrekken van publiek vormt één van die manieren. Bij Burgerparticipatie in de journalistiek nam de SVDJ deelnemers daarom mee in de zoektocht naar manieren om publiek een grotere rol te geven op de redactie en het vertrouwen te versterken – een belangrijke trend uit de ochtendkeynote. Inspirerende cases toonden wat professionals in de praktijk kunnen toepassen.

Makers van de toekomst

Deze track bood aanwezigen nieuwe manieren van verhalen vertellen. Zo gaf neurografisch tekenen deelnemers zonder tekentalent een wetenschappelijk onderbouwde, transformerende tekenmethode. Dit bracht hen in een innovatieve mindset die verschillende nieuwe invalshoeken opleverde. Digital storytelling liet bezoekers vervolgens een andere toekomst bedenken door vooraf een probleem centraal te stellen en met AI een nieuwe, originele manier van verhalen vertellen uit te vinden.

Generatie now & next

Het laatste traject richtte zich op het bereiken en begrijpen van toekomstige generaties. GenZ kwam eerst aan bod – professionals werkten aan een nieuw communicatieconcept om deze doelgroep te bereiken. Nieuwe en recente inzichten vormden daarbij de basis voor het creëren van het juiste concept. De volgende sessie behandelde generatie Alpha, die opgroeit met AI als normaal onderdeel van het leven. Aanwezigen leerden van deze nieuwe generatie en ontdekten hoe het onderwijs er voor hen uitziet.

De sessie What's Next focuste vervolgens op de toekomst van mediagedrag. Data maakte het mogelijk te voorspellen hoe tijdsbesteding er over tien jaar uitziet. De Manosfeer vormde het laatste onderwerp – bezoekers leerden over media-invloed op de maatschappij. Binnen dit actuele thema ontdekten makers de relevantie van zulke onderwerpen en hoe nieuwe verhalen het licht kunnen zien.

Afsluiting

Het Festival van de Toekomst sloot af met Human Bingo, waar deelnemers het tegen elkaar opnamen tijdens deze interactieve sessie. Aanwezigen wonnen prijzen door te praten over innovatieve dilemma's en te ontdekken welke skills zij nog moeten bijschaven in de toekomst. Deze sessie gaf naast deelnemers ook workshopleiders de mogelijkheid om met elkaar te netwerken.

Net als in de keynote stond de middag in het teken van uit je bubbel treden en nieuwe perspectieven ontdekken. Alle sessies droegen bij aan het doorbreken van traditionele denkpatronen en het verkennen van onbekend terrein. Of het nu ging om het begrijpen van nieuwe generaties, het omarmen van AI-innovaties, het bouwen van inclusieve communities, het ontwikkelen van creatieve verhaalvormen, of het bereiken van ondervertegenwoordigde groepen - elke workshop daagde professionals uit om hun eigen bubbel te verlaten en de mediasector vanuit een frisse blik te benaderen. Zo kwam het Festival van de Toekomst 2025 ten einde – twee dagen vol inzichten, nieuwe perspectieven en de moed om buiten de eigen bubbel te treden