OVT
Luister
Over deze podcast
OVT is een podcast over de actualiteit van de geschiedenis. Met historische achtergronden bij het nieuws, recensies van boeken, films en tentoonstellingen, aandacht voor geschiedenis in de wetenschap en spraakmakende verhalende documentaires.Presentatie: Laura Stek.Abonneren op onze documentaires kan ook. Ga dan naar de podcast OVT
Categorie
Geschiedenis, Radio gemist
Afleveringen
- Nieuw
gisteren
Voetbal achter het IJzeren Gordijn en De redders van het scheepswrak
(01:15) In vier jaar is het personeelsbestand van Defensie met bijna 20 procent gegroeid. Vooral het aantal reservisten zit in de lift. Hoe verhouden de huidige reservisten zich tot hun historische voorgangers? Te gast is Tijmen Dokter, militair historicus en zelf reservist. (13:57) Het is misschien wel de bekendste gierigaard uit de literatuurgeschiedenis: de rijke Ebenezer Scrooge uit A Christmas Carol van Dickens, voor het eerst verschenen op 19 december 1843. Te gast is Daný van Dam, universitair docent Engelse literatuur aan de universiteit Leiden. (24:02) Deze week is de column van Micha Wertheim. (28:00) Zuidoost-Europa correspondent Frank Elbers over zijn nieuwe boek ‘Proletariaat aan de bal. Voetbal Achter het voormalige IJzeren Gordijn’. (41:22) Nadia Bouras recenseert twee boeken en tentoonstelling: ‘Perfecte slachtoffers’ - Mohammed el-Kurd (vert. Hanna Vandercammen) ‘Een moderne geschiedenis van de Arabische wereld’ - Roel Meijer ‘Mokum, de biografie van Joods Amsterdam’ - tentoonstelling in de Nieuwe Kerk Amsterdam (54:00) Uit een scheepswrak in de Waddenzee bij Texel haalden amateurduikers een 17de-eeuwse jurk bovenwater. De oranje gouden jurk was nog bijna volledig intact. Die vondst werd gedaan in het zogeheten Palmhoutwrak, een uitzonderlijk goed bewaard gebleven schip. Deze unieke ontdekking gaf het schip politieke aandacht dat heeft geleid tot meer geld voor opgravingen en onderzoek. Maritiem archeoloog Nicole Schouten en documentairemaker Arnold van Bruggen zijn te gast. (01:07:00) Op een dag hoorde Olga Majeau over een sprookjesachtig kasteel dat had toebehoord aan haar Hongaarse voorouders. Een kasteel boven op een berg, met twee torens en een toegangspoort. En in dat kasteel bevond zich de grootste schat: een immense Renaissance-collectie met werk van kunstenaars die in wereldmusea hangen: Correggio, Bernini, Tiepolo, Rafaël, Brueghel… Het kasteel is inmiddels een hotel, maar de kunstcollectie is verdwenen. Waarom is het kasteel niet meer in de familie? En wat is er met de kunstcollectie gebeurd? Valt er nog iets van terug te vinden? Olga’s zoektocht naar antwoorden blijkt al snel een heus true crime verhaal over internationaal kunstrecht, over duistere belangen, en over de perfide trekjes van de kunsthandel. Luister naar Zeg Paus, waar is m’n kunst? gemaakt door Olga Majeau en Stef Visjager voor AVROTROS en NPO Luister, en werd mede mogelijk gemaakt door het NPO-fonds. Alle zes afleveringen zijn ook te horen bij ons in OVT. Voor meer informatie, foto’s van kunst en kasteel en uitgebreide credits: https://www.avrotros.nl/zegpaus/ (https://www.avrotros.nl/zegpaus/) Meer info: https://www.vpro.nl/ovt/artikelen/ovt-21-december-2025 (https://www.vpro.nl/ovt/artikelen/ovt-21-december-2025 %20) (https://www.vpro.nl/ovt/artikelen/ovt-21-december-2025 %20)
zo 14 december
250 jaar Jane Austen en Calibri is te woke voor de Amerikaanse overheid
(01:39) Volgens de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, Marco Rubio, is het lettertype Calibri te divers en onprofessioneel, het ministerie stopt met het gebruik ervan. Wat vindt de ontwerper van Calibri daarvan? We vragen het aan hemzelf: letterontwerper Lucas de Groot. (09:07) De column van Nelleke Noordervliet. (12:20) 250 jaar geleden werd schrijfster Jane Austen geboren. Ze is bekend van haar realistische romans over de Engelse landadel in de 18e en 19e eeuw, zoals ’Pride and Prejudice’, ’Sense and Sensibility’ en ’Emma’. Te gast zijn hoofdredacteur van De Groene Amsterdammer Xandra Schutte, theatermaker Florian Myjer, en Monique Christiaan, president van de Jane Austen Society in Nederland. (52:24) Fresco Sam-Sin recenseert twee boeken en een website: ‘Suriname in Beeld’ - Carl Haarnack, Eveline Sint Nicolaas en Garrelt Verhoeven ‘In de ban van de jaarring’ - Valerie Trouet (vert. Fred Hendriks en Nicole Seegers) De website fivebooks.com (https://podcast.npo.nl/admin/feed/93/feeditem/fivebooks.com) (01:04:27) Op een dag hoorde Olga Majeau over een sprookjesachtig kasteel dat had toebehoord aan haar Hongaarse voorouders. Een kasteel boven op een berg, met twee torens en een toegangspoort. En in dat kasteel bevond zich de grootste schat: een immense Renaissance-collectie met werk van kunstenaars die in wereldmusea hangen: Correggio, Bernini, Tiepolo, Rafaël, Brueghel. Het kasteel is inmiddels een hotel, maar de kunstcollectie is verdwenen. Waarom is het kasteel niet meer in de familie? En wat is er met de kunstcollectie gebeurd? Valt er nog iets van terug te vinden? Olga’s zoektocht naar antwoorden blijkt al snel een heus true crime verhaal over internationaal kunstrecht, over duistere belangen, en over de perfide trekjes van de kunsthandel. Luister naar Zeg Paus, waar is m’n kunst? gemaakt door Olga Majeau en Stef Visjager voor AVROTROS en NPO Luister, en werd mede mogelijk gemaakt door het NPO-fonds. Alle zes afleveringen zijn ook te horen bij ons in OVT. Voor meer informatie, foto’s van kunst en kasteel en uitgebreide credits: https://www.avrotros.nl/zegpaus/ (https://www.avrotros.nl/zegpaus/) Meer info: https://www.vpro.nl/ovt/artikelen/ovt-14-december-2025 (https://www.vpro.nl/ovt/artikelen/ovt-14-december-2025)
zo 7 december
De actualiteit van George Orwell en de verhalen van Marine-vrouwen
(00:01:18) Deze week maakte de Europese Commissie bekend dat de EU gaat stoppen met het importeren van Russisch gas. Decennialang, hield het de Europese huizen warm en de industrie draaiende. Slavist en journalist Wendelmoet Boersema vertelt. (00:13:57) Deze week draait de nieuwe documentaire ‘Two Plus Two Is Five’ over het gedachtegoed van George Orwell in de bioscopen. Zijn waarschuwingen over het gevaar van autoritair denken, machtsmisbruik en de kwetsbaarheid van democratie klinken nog altijd ongemakkelijk herkenbaar. Journalist en filosoof Thomas Heij keek de film voor ons. (00:29:02) De column van Abdelkader Benali. (00:32:32) Neanderthalers deden aan kannibalisme. Door nieuw DNA-onderzoek weten we nu dat de slachtoffers vrouwen en kinderen waren. Archeoloog Gerrit Dusseldorp is te gast. (00:39:35) Wim Berkelaar recenseert twee boeken en een museum: - Het verdwijnen van de waarheid - Aart Aarsbergen - Wilhelmina Drucker: een vrouw in de oppositie - Marianne Braun - Nederlands Mijnmuseum in Heerlen (00:53:57) In het nieuwe boek ‘Zij durft’ vertellen 32 vrouwen die bij de marine zaten hun verhaal. Samensteller van het boek en marine-veteraan Amy van Son, is te gast samen met Riet Scheffers. (01:10:50) Op een dag hoorde Olga Majeau over een sprookjesachtig kasteel dat had toebehoord aan haar Hongaarse voorouders. Een kasteel boven op een berg, met twee torens en een toegangspoort. En in dat kasteel bevond zich de grootste schat: een immense Renaissance-collectie met werk van kunstenaars die in wereldmusea hangen: Correggio, Bernini, Tiepolo, Rafaël, Brueghel… Het kasteel is inmiddels een hotel, maar de kunstcollectie is verdwenen. Waarom is het kasteel niet meer in de familie? En wat is er met de kunstcollectie gebeurd? Valt er nog iets van terug te vinden? Olga’s zoektocht naar antwoorden blijkt al snel een heus true crime verhaal over internationaal kunstrecht, over duistere belangen, en over de perfide trekjes van de kunsthandel. Luister naar Zeg Paus, waar is m’n kunst? gemaakt door Olga Majeau en Stef Visjager voor AVROTROS en NPO Luister, werd mede mogelijk gemaakt door het NPO-fonds. Alle zes afleveringen zijn ook te horen bij ons in OVT. Voor meer informatie, foto’s van kunst en kasteel en uitgebreide credits: https://www.avrotros.nl/zegpaus/ (https://www.avrotros.nl/zegpaus/) Meer info: https://www.vpro.nl/ovt/artikelen/ovt-07-december-2025 (https://www.vpro.nl/ovt/artikelen/ovt-07-december-2025)
zo 30 november
De ontdekking van donkere materie en het ontstaan van het Cordon Sanitaire
(01:32) In het Europees Parlement blijkt samenwerken met radicaal-rechts niet langer een taboe. Daarmee komt een politiek principe onder druk te staan dat in delen van Europa decennialang vanzelfsprekend was: het zogenaamde cordon sanitaire. Journalist Tom Naegels is te gast (12:42) In de nieuwe documentaireserie ‘Iemand moet het doen’ zien we 50 jaar aan Nederlandse hiphopgeschiedenis. Te gast zijn Ivan Barbosa, die samen met Sacha Vermeulen de serie regisseerde, en hiphoppionier en breakdancer Jeffrey Roberts. (36:30) De column van Sana Valiulina. (40:30) Fresco Sam-Sin recenseert twee boeken en een tentoonstelling: * Ik en Rome. Alle brieven van Cicero - Vertaald door Jan Bloemendal, Daan den Hengst, Vincent Hunink, Jip Lemmens, John Nagelkerken, Ramon Selles en Rogier van der Wal, onder redactie van Piet Gerbrandy en Daan den Hengst * De kunst van het oorlogvoeren - Sunzi (vert. Mark Leenhouts) * Made in China - Tentoonstelling in het Wereldmuseum Amsterdam (55:15) In de nieuwe film Nuremberg volgen we de Amerikaanse psychiater Douglas Kelley. Hij zag er tijdens het proces op toe of de nazi’s toerekeningsvatbaar waren. Een van hen is de manipulatieve en gevaarlijke Hermann Göring. Historicus Andrea Huntjes keek de film voor ons en is te gast. (01:04:48) Een Japanse sterrenkundige denkt voor het eerst een spoor te hebben waargenomen van donkere materie. Bijna honderd jaar geleden durfden twee astronomen voor het eerst te zeggen dat er veel meer massa in het heelal moest zijn dan we konden zien. Wetenschapsjournalist Govert Schilling vertelt meer. (01:15:00) Op een dag hoorde Olga Majeau over een sprookjesachtig kasteel dat had toebehoord aan haar Hongaarse voorouders. Een kasteel boven op een berg, met twee torens en een toegangspoort. En in dat kasteel bevond zich de grootste schat: een immense Renaissance-collectie met werk van kunstenaars die in wereldmusea hangen: Correggio, Bernini, Tiepolo, Rafaël, Brueghel… Het kasteel is inmiddels een hotel, maar de kunstcollectie is verdwenen. Waarom is het kasteel niet meer in de familie? En wat is er met de kunstcollectie gebeurd? Valt er nog iets van terug te vinden? Olga’s zoektocht naar antwoorden blijkt al snel een heus true crime verhaal over internationaal kunstrecht, over duistere belangen, en over de perfide trekjes van de kunsthandel. Luister naar Zeg Paus, waar is m’n kunst? gemaakt door Olga Majeau en Stef Visjager voor AVROTROS en NPO Luister, werd mede mogelijk gemaakt door het NPO-fonds. Alle zes afleveringen zijn ook te horen bij ons in OVT. Voor meer informatie, foto’s van kunst en kasteel en uitgebreide credits: https://www.avrotros.nl/zegpaus/ (https://www.avrotros.nl/zegpaus/) Meer info: https://www.vpro.nl/ovt/artikelen/ovt-30-november-2025 (https://www.vpro.nl/ovt/artikelen/ovt-30-november-2025)
zo 23 november
Srefidensi dey: 50 jaar onafhankelijkheid van Suriname
(01:43) Op 25 november is het vijftig jaar geleden dat Suriname onafhankelijk werd. We praten erover met Politicoloog en historicus Carl Haarnack, oud-directeur van het Bijlmerparktheater Ernestine Comvalius en Mercedes de Miranda. (14:45) De column van John Jansen van Galen. (31:15) Vaticaanse teruggave: gift of roofkunst? Te gast is roofkunstexpert Jos van Beurden. (41:36) Bart Funnekotter recenseert twee boeken en documentaire: Zij die gaan sterven - Harry Sidebottom (vert. Maaike Post) Abd - Justin Marazzi (vert. Brenda Mudde en Maarten van der Werf) Hitler's DNA. Blueprint of a dictator - Documentaire van Channel 4 (53:08) De Canon van Nederland verdwijnt uit het Openluchtmuseum. Museumdirecteur Amito Haarhuis vertelt meer. (01:03:31) OVT Doc: De Amerikaantjes. In 1945 worden in Limburg de eerste bevrijdingskinderen geboren. Een deel van hen is duidelijk herkenbaar als ‘Amerikaantjes’ – hun biologische vaders zijn Afro-Amerikaanse soldaten. In het witte katholieke Limburg zijn zij de eerste groep die er opgroeit met een afwijkende huidskleur. En dat was niet gemakkelijk. Laura Stek en Wies Bakker ontmoetten twee van deze kinderen en spraken met schrijfster Mieke Kirkels. Zij schreef het boek: Kinderen van zwarte bevrijders. Voor de documentaire praten we met NIOD-onderzoeker Kees Ribbens. We praten na met een van de ‘Amerikaantjes’ Trudy Habets. Meer info: https://www.vpro.nl/ovt/artikelen/ovt-23-november-2025 (https://www.vpro.nl/ovt/artikelen/ovt-23-november-2025)
zo 16 november
Het Zwanenmeer als Kremlins schrikbeeld en het loswikkelen van Toetanchamon
(01:44) Het loswikkelen van Toetanchamon (10:48) Een 18-jarige straatmuzikante uit Sint-Petersburg, Diana Loginova, werd deze week voor de derde keer opgepakt. Haar misdaad? Het zingen van nummers van Kremlin-kritische artiesten. Maar het is vooral één nummer dat de Russische autoriteiten niet kunnen verdragen: Swan Lake Cooperative van rapper Noize MC. De verwijzing naar Tsjaikovski’s Zwanenmeer ligt namelijk beladen. In de Sovjettijd stond dit stuk symbool voor politieke verandering. Waarom wekt dit stuk, ruim een eeuw na Tsjaikovski’s dood, angst op in het Kremlin? Rusland-kenner Sjeng Scheijen is te gast en legt het uit. (23:38) De column van Micha Wertheim. (27:58) Duitsland en de militaire dienst. (39:40) Tweede Wereldoorlog-vluchtelingen in het Caribisch gebied weer achter prikkeldraad. (53:10) Vrouwen in de sumo-ring (1:01:33) Sanne Frequin tipt twee tentoonstellingen en een historisch boek: * Bourgondiërs in Limburg - Tentoonstelling Limburgs Museum * Al het moois in de wereld - Patrick Bringley (vert. Annemie de Vries) * Willem de Rooij - Valkenburg - Tentoonstelling Centraal museum Utrecht (1:12:20) In Wij waren allemaal kweekjes gaat journalist en presentator Nicole Terborg op zoek naar de onvertelde geschiedenis van ‘kweekjes’: kinderen die opgroeien bij andere familieleden of pleegouders. Na haar serie Kweekje, mi kwekipikin (OVT en Prospektor, 2023) ontdekt ze dat haar persoonlijke verhaal een collectieve ervaring blootlegt. In openhartige gesprekken met vijf kweekjes van verschillende generaties ontvouwt zich een gedeeld verleden van zorg, verlies en veerkracht, en een nieuw besef van herkenning en gemeenschap. Meer info: https://www.vpro.nl/ovt/artikelen/ovt-16-november-2025 (https://www.vpro.nl/ovt/artikelen/ovt-16-november-2025)
zo 9 november
De mislukking van de klimaattop van 1989 en wat aten we in 1514?
(01:47)Al meer dan dertig jaar praten politici over klimaatverandering. De eerste keer was in 1989 in Noordwijk. Er was hoop dat er daar bindende afspraken konden worden gemaakt over het terugdringen van de CO2-uitstoot. Voormalig milieuminister Ed Nijpels vertelt over toen en de lessen die we daaruit kunnen trekken. (12:55) Frank Westerman vertelt over zijn nieuwe boek Hotel De Wereld. (29:30) In 'Een notabel kookboekje uit 1514' hertaalt diëtist en Neerlandicus Marleen Willebrands het kookboek 'Een notabel boecxken van cokeryen' uit 1514 en heeft ze ook een dertigtal recepten omgeschreven naar de moderne keuken. Hoe smaakte 1514 en was de Nederlandse keuken toen ook al saai en smakeloos? (39:02) Nadia Bouras tipt drie historische IDFA-films: Cover-Up - Laura Poitras en Mark Obenhaus How to Build a Library - Maia Lekow en Christopher King Mohammed & Paul - Nordin Lasfar (55:32) De column van Abdelkader Benali. (58:37) In het najaar van 2016 begon een massaal protest in het Standing Rock-reservaat van de inheemse Sioux, in Noord-Dakota in de Verenigde Staten. Gesteund door duizenden activisten van over de hele wereld, protesteerden ze tegen de aanleg van de Dakota Access-oliepijpleiding. Die pijpleiding zou dwars door heilige inheemse grond lopen - en dat is in strijd met een negentiende eeuws verdrag. De pijpleiding kwam er toch en de activisten van destijds kregen dit jaar nog een flinke trap na: het bedrijf achter de Dakota Pijpleiding heeft Greenpeace aangeklaagd voor hun rol in het protest. Deze week was er een uitspraak in die zaak. In 2017 maakt programmamaker Laura Stek de documentaire Standing Rock over deze zaak én over de mensen die de strijd tegen de pijpleiding voerden. We herhalen de documentaire en gaan daarna in gesprek met Daniel Simons, de advocaat van Greenpeace. https://www.vpro.nl/ovt/artikelen/ovt-doc-standing-rock (https://www.vpro.nl/ovt/artikelen/ovt-doc-standing-rock) Meer info: https://www.vpro.nl/ovt/artikelen/ovt-9-november-2025 (https://www.vpro.nl/ovt/artikelen/ovt-9-november-2025)
zo 2 november
Kabinetsformatie, Oekraïne bevecht drones met 50 jaar oude vliegtuigen, Recensies van Wim Berkelaar, Een jaar aan Servische protesten tegen corruptie, De column van Nelleke Noordervliet, OVT Doc ‘De Pensaos. De Mythe van een....
(00:00:58) D66 heeft de verkiezingen gewonnen en gaat de verkenner leveren. In Den Haag wordt nu met een vertrouwd ritueel gezocht naar een nieuw kabinet. Parlementair historicus Alexander van Kessel en politiek verslaggever Floor Bremer zijn te gast om te vertellen wat we in ons huidige versplinterde politieke landschap kunnen leren van eerdere kabinetsformaties. (00:22:41) Oekraïne verzet zich met 50-jaar oude Yak-52 vliegtuigen en technieken die we kennen uit de Eerste Wereldoorlog tegen Russische drone aanvallen. Jaap Scholten, schrijver en medeoprichter van de stichting Protect Ukraine, helpt de Oekraïners aan die vliegtuigen. (00:39:50) Deze week is de beurt aan Wim Berkelaar voor historische tips. Hij bespreekt twee historische boeken: De Jood Suss van Lion Feuchtwanger en Mannetje van de krant van Jan Blokker jr. en hij bespreekt de podcastreeks De Stilte van Sobibor. (00:52:33) Gister was in Servië één van de grootste demonstraties van de afgelopen decennia. De boodschap van de Serviërs is duidelijk: ze zijn klaar met het corrupte regime van Aleksandar Vučić. Het doet denken aan de protesten waardoor Slobodan Milošević werd afgezet. Balkankenner Geert Luteijn vertelt. (01:07:05) Deze week is de column van Nelleke Noordervliet. (01:11:29) OVT-doc: Kaapverdië is dit jaar 50 jaar onafhankelijk. In Rotterdam wonen tussen de 20 en 30 duizend Kaapverdianen, maar toch hoor je weinig over deze migrant. De migratie hebben behoorlijke sporen achtergelaten. Toch voelen velen zich hier thuis voelen, mede door de ‘pensão’s’, de pensions, waar ze kwamen te wonen. Programmamaker: Jan Maarten Deurvorst
zo 26 oktober
De verkiezingscampagne op TV, Trump in Venezuela: de Monroe-doctrine, Livemuziek: Roufaida zingt ‘Ken Ness’, Thuis in de 17de eeuw, De Politieke Tijdmachine, Wie wint de Libris Geschiedenis Prijs?, De uitreiking van de Libris...
(02:12) In aanloop naar de verkiezingen zijn er eindeloos veel debatten, televisiespotjes en interviews met lijsttrekkers. Maar wie in de jaren ’50, ’60 en ’70 in campagnetijd televisie keek, zag iets heel anders. Hoe is televisie in campagnetijd veranderd en wat zegt dat over hoe politici én omroepen naar de burger kijken en keken? We vragen het aan politiek historicus Solange Ploeg. (18:58) In Venezuela wordt gevreesd voor een Amerikaanse inval – maar komt die er ook? En betekent dit dat we teruggaan naar de ‘Monroe-doctrine’, de tijd waarin de Verenigde Staten zich naar believen mengden in Zuid-Amerika? Patricio Silva, emeritus-hoogleraar geschiedenis van Latijns Amerika, vertelt. (30:36) Zangeres Roufaida speelt het nummer ‘Ken Ness’ van haar debuutalbum Coming Up For Air. (35:28) In de nieuwe tentoonstelling ‘Thuis in de 17de eeuw’ in het Rijksmuseum wandel je van zonsopkomst tot zonsondergang door het dagelijks leven van toen. Theatermaker en vormgever Steef de Jong ontwierp het decor: vitrines omgetoverd tot kartonnen kamers, kijkdozen waarin je zelf even een 17de-eeuwer wordt en replica’s van poppenhuizen. Wat vertelt dit over hoe mensen toen leefden? Steef is te gast en legt het uit. (44:22) Op 29 oktober zijn de verkiezingen. In de ‘Politieke Tijdmachine’ vragen we iedere week aan een andere gast: welke politicus uit het verleden verdient juist nu onze aandacht? Deze week vragen we dat aan politiek historicus Carla Hoetink. Haar keuze: Els Borst. (53:12) Wie wint de Libris Geschiedenis Prijs 2025, en schreef daarmee het beste historische publieksboek? De kanshebbers zijn: Arianne Baggerman - De storm die wij vooruitgang noemen Janna Coomans – Dievenland Erik de Lange - De laatste dagen van Barbarije Maarten van Riel - Het verdriet van Tilburg Stephan Steinmetz - De tien van Den Haag We praten met de genomineerde auteurs en onze afgevaardigde in de jury, schrijver Abdelkader Benali vertelt waarom deze boeken genomineerd zijn. En er is livemuziek van Roufaida. Zij zingt ‘Silver Linings’ en ‘Splendor’ van haar debuutalbum Coming Up For Air. (01:40:49) Juryvoorzitter Ronald van Raak maakt bekend wie de winnaar is van de Libris Geschiedenis Prijs 2025? Meer info: https://www.vpro.nl/ovt/artikelen/ovt-26-oktober-2025 (https://www.vpro.nl/ovt/artikelen/ovt-26-oktober-2025)
zo 19 oktober
Bij de herder in het Dwingelderveld, Trump wil leger inzetten middels negentiende-eeuwse wet, ‘Oerprovincie’ Drenthe, De column van John Jansen van Galen, De Politieke Tijdmachine, Recensies van Nadia Bouras, Vuurgeschiedenis...
(01:55) Als iemand Nationaal Park Dwingelderveld kent dan is het herder Johan Coeling. Al 38 jaar leidt hij een kudde Drentse heideschapen door het gebied. We spreken hem en zijn schapen in schaapskooi Achter ‘t Zaand van Natuurmonumenten. (05:45) De Amerikaanse president Donald Trump herhaalde afgelopen week dat hij de ‘Insurrection Act’ uit 1807 nieuw leven wil inblazen. Die wet geeft de president tijdens een noodtoestand de mogelijkheid om het leger binnenlands in te zetten. Wat is de consequentie daarvan? Te gast is Amerikanist Hanne Nijtmans. (17:57) De ‘Oerprovincie’, zo profileert Drenthe zich, want in de provincie voel je de “kracht van oer” tussen de bomen, grafheuvels en megalieten. Maar klopt dat beeld wel, en hoe is Drenthe op deze manier bekend komen te staan? Landschapshistoricus en ‘mister Drenthe’ Theo Spek is te gast. (28:50) Deze week is de column van John Jansen van Galen. (33:47) Op 29 oktober zijn de verkiezingen. In de ‘Politieke Tijdmachine’ vragen we iedere week aan een andere gast: welke politicus uit het verleden verdient juist nu onze aandacht? Deze week vragen we dat aan politiek journalist Coen van de Ven. Zijn keuze: Joop den Uyl. (42:28) Nadia Bouras bespreekt twee historische boeken en een documentaireserie: * Onwaardig – Lea Ypi (vert. Luud Dorresteijn) * Fortuyn: On-Hollands – documentaireserie van KRO-NCRV (54:29) Als iemand Nationaal Park Dwingelderveld kent dan is het herder Johan Coeling. Al 38 jaar leidt hij een kudde Drentse heideschapen door het gebied. Wat is er zo bijzonder aan die schapen, en wat maakt ze immaterieel Drents erfgoed? We spreken hem en zijn schapen in schaapskooi Achter ‘t Zaand van Natuurmonumenten. (57:52) Dit jaar was er een record aan natuurbranden in Europa, vooral in Portugal en Spanje is de impact groot. Cathelijne Stoof is te gast en roept op om onze vuurgeschiedenis niet te vergeten. Boswachter Tineke Bouwmeester is te gast en vertelt hoe er door de jaren heen op het Dwingelderveld met vuur werd omgegaan. (01:07:51) Auschwitz Kamparts Josef Mengele wist tot zijn dood uit handen van justitie te blijven. In de nieuwe film ‘Das Verschwinden des Josef Mengele’ roept de regisseur Kirill Serebrennikov hem alsnog ter verantwoording. Maar wat gebeurt er als fictie zich met dit verleden mengt? Nazi-expert Wim Berkelaar bekeek de film voor ons en is te gast. (01:19:41) In 1951 stappen twee Amerikaanse antropologen uit de bus in Drenthe. Maandenlang bestuderen de twee het dorpsleven in Anderen. Maar terwijl het echtpaar onschuldig veldwerk doet, kijkt de CIA over hun schouders mee. Schrijver en journalist Emiel Hakkenes schreef er het boek ‘Anderen. Een Drents dorp, de Koude Oorlog en de lange arm van de CIA’ over en is te gast. (01:33:30) Bioloog en schrijver Midas Dekkers weet als geen ander wat de charme is van een rariteitenkabinet. In het Drents Museum staan een paar van zijn gekoesterde objecten tentoongesteld in ‘Microkosmos – De wereld in een Wunderkammer’. Wat drijft mensen om vreemde objecten te bewaren? En wat zegt die verzamelwoede over de wetenschap en over onszelf? Midas Dekkers is te gast. Meer info: https://www.vpro.nl/ovt/artikelen/ovt-19-oktober-2025 (https://www.vpro.nl/ovt/artikelen/ovt-19-oktober-2025)
zo 12 oktober
Bij het iconische zendgebouw van Radio Kootwijk, De Nobelprijs voor de Vrede en Bertha von Suttner, De geschiedenis van Radio Kootwijk, De Politieke Tijdmachine, Merkel’s omstreden Rusland politiek, Gevecht tegen het zand, Da...
(02:02) Noem het de ‘kathedraal’, de ‘sfinx’, of de officiële naam ‘Gebouw A’: het gebouw waar Radio Kootwijk beroemd om is. Het 48 meter hoge, uit gewapend beton opgetrokken zendgebouw, ontworpen door Julius Luthmann is een iconisch bouwwerk, te midden van de zandverstuiving. Met rondleider Marc bekijken we het gebouw. (05:29) De nobelprijs voor de Vrede 2025 is toegekend aan María Corina Machado, de Venezolaanse oppositieleider die jarenlang streed voor de democratie. Het doet denken aan de Oostenrijkse Bertha von Suttner. De pacifiste kreeg in 1905 als eerste vrouw de Nobelprijs voor de Vrede. Ingrid Rollema, Bertha von Suttner-kenner, is te gast. (14:35) Het ligt middenin het ruige zand van de Veluwe: een megalomaan Art Deco bouwwerk, het voormalig zendstation Radio Kootwijk. Het werd in 1923 aangelegd voor communicatie met de Nederlandse koloniën. Te gast zijn technicus Jan Willem Udo en zijn vrouw Leona Udo van der Sloot, beide inwoners van het gelijknamige dorp Radio Kootwijk. Daarnaast is ook historicus Frederik Erens te gast, over het belang van de verbinding tussen Nederland en Nederlands-Indië. (30:45) Op 29 oktober zijn de verkiezingen. In de ‘Politieke Tijdmachine’ vragen we iedere week aan een andere gast: welke politicus uit het verleden verdient juist nu onze aandacht? Deze week vragen we dat aan Simon van Teutem. Zijn keuze: Pieter Cort van der Linden, de liberale premier van Nederland tijdens de Eerste Wereldoorlog. (39:00) Voormalig bondskanselier Angela Merkel deed afgelopen week gepeperde uitspraken in een interview met een Hongaars online-platform. Ze leek de verantwoordelijkheid voor de Russische invasie van Oekraïne deels bij Polen en de Baltische staten te leggen. Passen haar uitspraken in een langere geschiedenis van Duitse Rusland-politiek? Te gast is Hanco Jürgens, historicus verbonden aan het Duitsland Instituut. (53:43) Radio Kootwijk is gelegen in de grootste zandverstuiving van Europa: het Kootwijkerzand. Maar deze zandverstuiving, die nu gezien wordt als een wondertje van de natuur, is het gevolg van een grote milieuramp. Honderden jaren vochten Nederlanders hier niet tegen het water, maar tegen het zand. Historisch geograaf Jan Neefjes is te gast. (01:04:04) In het roerige Berlijn van de jaren twintig ging Die Dreigroschenoper in première – een satirisch stuk met straatliedjes en scherpe humor tegen de achtergrond van het opkomend nazisme. Bijna een eeuw later verkent zanger en performer Sven Ratzke die wereld opnieuw in de voorstelling Dans op de Vulkaan. Wat vertelt de Driestuiversopera over het Berlijn van toen? Sven zelf is te gast. (01:18:10) Deze week is de column van Micha Wertheim. (01:22:28) Ze werd geboren in slavernij, maar zou haar leven eindigen als vrije vrouw in het hart van Paramaribo: Paulina (1768-1861). Ze groeide uit tot eigenares van een groot huis met totslaafgemaakten. Haar zoon werd plantagedirecteur. Ellen Neslo reconstrueert in De schat van de vrijheid het leven van haar voorouder Paulina. Ze laat zien hoe afhankelijkheid en ambitie met elkaar verstrengeld waren in een complexe koloniale samenleving. Neslo is te gast. (01:33:10) Sanne Frequin bespreekt drie historische boeken: De instrumentalist – Harriet Constable (vert. Aarti Rampadarath) Sloppy Science – Stan van Pelt De kronieken van de dood – Isabel Casteels Meer info: https://www.vpro.nl/ovt/artikelen/ovt-12-oktober-2025 (https://www.vpro.nl/ovt/artikelen/ovt-12-oktober-2025)
zo 5 oktober
Clusius-tuin in de Hortus, Een ‘vredesplan’ voor Palestina en Israël, Politieke Tijdmachine, Hoe de Hortus het venster van Japan werd, Ieren boos op de serie House of Guinness, De kassen van de Hortus in Leiden, Het verborgen...
(02:17) Hoe begon de Hortus Botanicus in Leiden eigenlijk, en wat is er te zien? Prefect Barbara Gravendeel vertelt, vanuit de Clusius-tuin. (05:37) De Amerikaanse president Donald Trump presenteerde een nieuw vredesplan voor Israël en Palestina. Maar critici zien vooral een vaag plan dat opnieuw door grootmachten wordt opgelegd. Expert internationale betrekkingen en voormalig diplomaat Midden-Oosten Petra Stienen herkent het patroon en is te gast. (17:26) Op 29 oktober zijn de verkiezingen. In de ‘Politieke Tijdmachine’ vragen we iedere week aan een andere gast: welke politicus uit het verleden verdient juist nu onze aandacht? Deze week vragen we dat aan Henk te Velde. Zijn keuze: Marga Klompé, die in 1956 de eerste vrouwelijke minister van Nederland werd. (25:02) In de Hortus Botanicus Leiden groeiden de allereerste Japanse planten in Europa. En dat kwam voornamelijk door één man: arts, avonturier en botanicus Philipp Franz von Siebold. Wie was hij? En wat bracht hij teweeg in zowel Japan als in Leiden? Te gast zijn hortulana Carla Teune en bekroond schrijfster Annejet van der Zijl. (43:42) Het is een van dé iconen van Ierland: Guinness. Over de geschiedenis van de dynastie achter dat merk, gaat de nieuwe Netflix-serie House of Guinness. In Britse kranten lezen we lovende recensies. Maar de Ieren zelf zijn niet zo blij. Waarom? Ierland-historicus Joost Augusteijn vertelt. (54:07) De hortus was de plek waar planten en zaden, die in alle uithoeken van de wereld gevonden werden, onderzocht en gekweekt werden. En daar zijn de kassen essentieel voor. Prefect Barbara Gravendeel vertelt. (57:15) Eeuwenlang werden in de Hortus in Leiden de planten en zaden vanuit alle uithoeken van de wereld verzameld. Maar achter die koloniale plantenjacht schuilde een verborgen werkelijkheid: het werk van talloze lokale plantenkenners in Indonesië. Historicus Fenneke Sysling onderzoekt de vergeten arbeid in het project Who did all the work? The hidden labour of colonial science en vertelt ons meer over de mensen achter de Europese botanici. (01:06:28) Stel je voor: je vader koopt in 1944 een boom in Palestina. Maar die boom blijkt onderdeel van een veel groter plan: bossen die niet alleen het land vergroenen, maar ook Palestijnen verdreven die er woonden? In de podcast Het Beloofde Bos gaat fotograaf Rachel Corner samen met podcastmaker Mandula van den Berg op zoek die ene boom die haar vader plantte. Rachel is te gast. (01:21:33) De Titanic blijft nog altijd tot de verbeelding spreken. Ook de kleding van de reizigers zit vol verhalen. De originele kostuums uit de film van 1997 zijn te zien in de tentoonstelling Titanic & Fashion van het kunstmuseum Den Haag. Kunsthistoricus en curator van de tentoonstelling Madelief Hohé is te gast. (01:32:05) Deze week komen de historische tips van Bart Funnekotter. Hij bespreekt twee historische boeken en een tentoonstelling: Infiltranten - Shaun Walker, De Hanze - Dick Harrison en The Grand Tour bestemming Italië - tentoonstelling Mauritshuis.