Iedereen heeft tientallen spullen die gemaakt zijn van plastic. Het device waarop je dit verhaal leest bevat hoogstwaarschijnlijk ook plastic. Maar wat is het nou eigenlijk en hoe wordt het gemaakt?
Wat is het?
Plastic is een overkoepelende term voor kunststofmaterialen die we maken uit grondstoffen als aardolie, aardgas en planten. Het materiaal bestaat uit zogenaamde polymeren. Dat zijn lange reeksen van moleculen die bestaan uit steeds dezelfde bouwstenen. Je kunt ze zien als een ketting met allemaal dezelfde kralen. In de natuur komen polymeren voor in bijvoorbeeld hout, rubber, katoen en zelfs ons eigen DNA.
Aardolie
Het overgrote deel van ons plastic wordt echter gemaakt van aardolie. Met tien kilo aardolie kan je al 3000 plastic tasjes maken. Ruwe aardolie is een mengsel van allerlei koolwaterstoffen. In een raffinaderij wordt ruwe olie gezuiverd en gedestilleerd door het te verhitten. Daarbij komen op verschillende kookpunten verschillende stoffen vrij die opgevangen worden. Zo kun je dus van ruwe aardolie onder andere benzine, kerosine en de stof destilleren waarmee je plastic kan maken: Nafta. Dit spul gaat vervolgens in een zogeheten kraker en die breekt de nafta op in lichtere stoffen: de kleine bouwstenen voor het plastic. Deze stukjes kun je dus zien als een enkele kraal van een ketting en deze kralen heten monomeren. Door deze monomeren met een chemisch proces aan elkaar te schakelen krijg je langere ketens, de polymeren die dus de basis vormen voor wat wij plastic noemen.
Soorten plastic
Grofweg kan je plastics onderverdelen in drie groepen. De eerste bestaat uit thermoplasten, deze worden zacht als je ze verhit. Thermoplasten hebben als voordeel dat ze makkelijk van vorm te veranderen zijn en daardoor ook makkelijk recyclebaar zijn. Veel van onze gebruiksvoorwerpen, zoals plastic zakken, speelgoed, piepschuim en de welbekende PET-flessen, zijn van dit soort plastic gemaakt. Dit materiaal bestaat uit lange ketens die losjes aan elkaar plakken. Als deze ketens verwarmd worden, kunnen ze makkelijk langs elkaar bewegen, wat het stofje vormbaar maakt.
Thermoharders
Thermoharders zijn plastics die hun vorm houden, nadat het materiaal gevormd is, ook als het verhit wordt. Dit komt omdat de polymeren van de polymeren van deze plastics op veel plaatsen sterk met elkaar verbonden zijn. Deze zijn lastiger te maken dan thermoplasten. Bovendien verbranden thermoharders bij hoge temperaturen waardoor ze niet recyclebaar zijn.
Elastomeren
Tot slot zijn er ook nog de elastomeren. Deze zijn, zoals de naam al verklapt, elastisch. Van dit soort plastic worden onder andere schoonmaakhandschoenen gemaakt. Dit materiaal heeft op sommige plekken dwarsverbindingen tussen de ketens van moleculen. Hierdoor is het spul elastisch en kan je het uitrekken zonder dat het zijn originele vorm verliest.
Geschreven door: Maic Oudejans
Beeld: Nick Fewings, Unsplash
Bronnen: NPO Focus, Plastics Europe, British Plastics Foundation
