Terug naar Brandpunt+
Deze voorstelling drukt ons met de neus op het koloniaal verleden in Azië
Zeven dansers geven zichzelf – en hun pijnlijke familiegeschiedenis – bloot in Asian Celebration. Ook redacteur Janet Lie, die normaal nooit naar dansvoorstellingen gaat, werd er emotioneel van.
Wat hebben een dochter van Vietnamese bootvluchtelingen, een in Suriname geboren Rotterdammer, en een Chinees-Indonesische die in de jaren zestig naar Nederland kwam met elkaar gemeen? Ze worstelen op hun eigen manier met een ingewikkelde familiegeschiedenis vol (gedwongen) migratie en kolonialisme. In een mix van Javaanse hofdans tot moderne hiphop, brengen ze heden en verleden samen in de show Asian Celebration van dansgezelschap Don’t Hit Mama.
Bij de voorpremière in het Amsterdamse Frascati Theater zit ik vanwege de coronamaatregelen alleen in het donker op een balkon. Vanuit mijn hoge stoel zie ik op de podiumvloer oude familiefoto’s geprint op grote doeken van vijf bij vijf meter. Later kom ik erachter dat de foto’s afkomstig zijn van de performers zélf. Opeens voel ik me een vreemdeling die is uitgenodigd op een intieme familiebijeenkomst.
En daar ligt meteen de kracht van de show: het voelt enorm persoonlijk. De voorstelling bevat echte verhalen van de dansers. We ontmoeten Nita Liem, die in de jaren zestig op vijfjarige leeftijd van Java naar Nederland verhuist. De in Parijs geboren Deydey Nguyen, wiens Vietnamese ouders als bootvluchtelingen naar Frankrijk kwamen, worstelt met de woede die in haar zit. Rajiv Bhagwanbali – geboren in Suriname en wiens voorouders uit India kwamen – onderzoekt de ‘onzichtbaarheid’ van Hindoestanen in Nederland. De Indische Sonja Bloem, wiens ouders lang geleden uit Indonesië vluchtten, neemt de leiding als ze Javaanse hofdans performen. Ook zien we de jonge hiphoptalenten Gi Au-Yeung (geboren in Zeeland en van Chinese afkomst) en Clinton Mansyur (die familiebagage draagt uit Sumatra en de Molukken).
Als een alwetende verteller stelt Bart Deuss ons voor aan elke danser en plaatst hij elk familieverhaal binnen de historische context van Nederlands-Indië, Suriname en de Franse kolonisatie van Vietnam. Hierdoor leren we niet alleen de dansers en hun familie kennen, maar ook de lelijke kanten van de wereldgeschiedenis.
Door de jaren heen stuitten Bart Deuss en Nita Liem – die samen Don’t Hit Mama oprichtten – op bijzondere familieverhalen van de dansers waarmee ze samenwerkten. “Voor mij zijn dansers niet alleen mensen die bewegen, maar bibliotheken,” vertelt Nita mij later aan de telefoon. “Vol verhalen en fysieke herinneringen."
Ze besloten een paar van deze verhalen om te zetten in de voorstelling, ook om de rijke diversiteit van Aziaten te laten zien. Aziaten zijn al meer dan honderd jaar in Nederland, maar toch weten veel mensen niet hoe ongelooflijk divers de gemeenschap is. “Het is die nuance,” vertelt Nita later aan mij aan de telefoon. “Gi en ik zijn allebei Chinees bijvoorbeeld. Maar ik ben een Peranakan Chinees en haar ouders komen uit China. Dat is heel anders.” Asian Celebration laat zien dat niet alle migrantenverhalen op dezelfde manier verlopen. Hét migrantenverhaal bestaat niet.
Bekijk hier de trailer van Asian Celebration:
Als iemand die weinig afweet van dans en theater, genoot ik meer van de voorstelling dan ik had verwacht. Dit heeft te maken met de mix van traditionele en moderne stijlen, de worden gerepresenteerd door dansers uit drie generaties (van twintigers tot een zestiger). Omdat er weinig dialoog is, focus ik me vooral op de emoties van de dansers – die vaak pijnlijk herkenbaar waren. Nita: "Als ik Deydey vraag om haar frustratie uit te drukken, dan zet ze dit gevoel direct neer met bewegingen uit haar eigen dansvocabulaire."
In een krachtige scène over microagressies zien we de performers een groepje feestgangers spelen. Deydey laat trots de (enorme) fotodoek van haar familie in Vietnam zien en vertelt over hen. Maar dan wordt ze tegen haar zin door de anderen in de foto gerold, Cleopatra-stijl. Ik begrijp eerst niet goed wat er gebeurt. Een paar mensen in het publiek moet lachen. Deydey smeekt de anderen haar te laten gaan, maar ze lachen haar uit en zeggen dat ze nu “eruit ziet als een loempia”. Ik kijk en krijg een steek in mijn maag. Ik krijg een flashback naar alle keren dat ik een stortvloed aan racistische “grapjes” kreeg als ik ook maar een klein beetje vertelde over mijn Chinese achtergrond. De feestgangers zien Deydey’s cultuur en gewoontes als een bron van vermaak – er wordt geen interesse getoond wie zij en haar familie zijn. Als ze van het podium lopen, rolt Deydey zichzelf uit en staart ze naar de verkreukelde gezichten van haar familie. Het publiek dat moest lachen is opeens muisstil.
Dit jaar bestaat Don’t Hit Mama – die werd opgericht om hiphoptheater in Nederland op de kaart te zetten – twintig jaar. Om dit te vieren is er naast de dansvoorstelling een foto-expositie: Family Portraits. Hierin zette beeldend kunstenaar Michiel Voet drie van de dansers – Nita, Rajiv en Sonja – op de foto met hun familie. Aan de hand van interviews met Bart wordt in elke foto gespeeld met de culturele context van elke familie. Nita: “Bij mijn familie hadden we het thema ‘achter glas’: het niet kunnen uiten van je emoties, alsof je achter glas leefde.” Er werden enorme kaasstolpen – die symbool staan voor Nederland – over het hoofd van haar ouders gelegd. Het verwijst naar afgesloten zijn van zowel de buitenwereld, als van elkaar.
Maar met Asian Celebration en Family Portrait worden de cultuurbarrières – en het taboe om over familiebagage te praten – beetje bij beetje afgebroken.
Foto: Michiel Voet
Asian Celebration is als alles goed gaat tot en met 30 januari 2021 te zien in theaters door het hele land. Bekijk hier de actuele speeltijden. Vanwege de coronamaatregelen zijn er beperkt aantal zitplekken.
De opening van foto-expositie Family Portraits is op 27 november 2020 van 15:00 tot 20:00 uur. Daarna is het tot en met 26 december te zien in Gallery WM in Amsterdam.
