“Ik leerde dat op wat voor een type je valt maakbaar is”

Drie lessen die filmmaker Willem Timmers leerde van het maken van de documentaire ‘Pete en de Bananen’, over daten als Oost-Aziatische Nederlander. "Stel dat we voornamelijk porno keken met niet-witte mensen – was onze voorkeur voor een partner dan niet anders geweest?"

De drie afleveringen van Pete en de bananen zijn te zien bij VPRO Dorst, en op 12 juli wordt de serie integraal op NPO3 om 23:22u uitgezonden op de NPO themadag tegen racisme.

Onze eigen chef tekst Pete Wu slingerde op 8 juni de eerste aflevering van de driedelige serie die hij maakte met Willem Timmers voor VPRO Dorst de wereld in. In Pete en de bananen onderzoeken Pete en Willem het liefdesleven en de identiteit van jonge Nederlanders van Oost-Aziatische komaf.

Pete schreef eerder al het boek De bananengeneratie over jonge Chinese Nederlanders en Willem maakte eerder al films over liefde: met Lize Korpershoek schoot hij Mijn seks is stuk (VPRO), met Tofik Dibi maakte hij een film over uitsluiten en aantrekking in de Nederlandse gayscene, Acting Straight (VPRO).

Omdat we Pete al genoeg zien en spreken, wilden we mede-maker Willem eens aan het woord laten over de serie. Dit zijn de drie zaken die Willem van het maakproces leerde.

1. Inhoudelijk: je verlangen is maakbaar

“Ik ken Pete al sinds 2016, dus de thematiek van de positie van jonge Chinese Nederlanders in de Chinees-Nederlandse gemeenschap kende ik al vrij goed, zeker ook door zijn boek erover. Ik heb inhoudelijk gezien gek genoeg vooral iets nieuws geleerd over de liefde, en dan met hoe maakbaar je voorkeur in de liefde is. ” 

“In de derde aflevering gaat Pete met een andere Chinese Nederlander op date. Ze bespreken dan de maakbaarheid van je voorkeur - zowel de jongen als Pete zelf zijn nooit op date geweest met een Chinese Nederlander. Ze komen er dan achter dat ze allebei dat ingebakken idee hebben dat ze ‘op een type’ vallen.” 

"Stel dat we voornamelijk porno keken met niet-witte mensen – was onze voorkeur voor wat voor partners we kiezen dan niet heel anders geweest?"

“Dit ‘vallen op een type’ is een onderwerp waar ik al over nadenk sinds ik Acting Straight maakte, over de vraag waarom mensen binnen de gay scene soms op ‘mannelijkere’ mannen vallen, en anderen weer op ‘vrouwelijke’ mannen. In die film ging het specifiek over de vraag waar dat verlangen vandaan komt. Hetzelfde vraagstuk kwam hier ook weer aan bod, maar dan keken we naar iemands etnische achtergrond, hoe iemand eruit ziet, wat je huidskleur is. Wat ik van het maken van deze serie geleerd heb is dat dat verlangen inderdaad ontzettend maakbaar is.” 

“Pete ‘als personage’ komt in de serie ook tot dat inzicht: we worden de hele tijd blootgesteld aan een westers schoonheidsideaal, maar stel dat we voornamelijk porno keken met niet-witte mensen, stel dat we in media veel vaker mensen met een andere achtergrond en huidskleur zagen – was onze voorkeur voor wat voor partners we kiezen dan niet heel anders geweest? Iemand zei laatst tegen me: “Je kan toch best zeggen dat je niet op zwarte mensen valt’?”, maar naast dat het racistisch is klopt het ook simpelweg niet, juist omdat dat verlangen zo wordt gestuurd door zaken waar we wat aan kunnen doen. Representation matters.”

2. De vorm: je kunt niet iedereen tevreden houden (maar je kan wel proberen veel mensen aan te spreken)

“Ik heb zelf als regisseur nooit eerder een serie gemaakt, altijd meer conventionele documentaires. In plaats van je verhaal in een keer op te bouwen, moest ik nu drie keer twintig minuten steeds opnieuw een vorm vinden, spanning opbouwen, en toch afleveringen maken die verwant zijn aan elkaar. Wat voor ons een grote vraag was, was hoe we de persoonlijke zoektocht van Pete konden laten samenvallen met het verhaal van de Chinese Nederlanders die hij voor de serie spreekt. Het gaat er ook om dat we een bepaalde representatie geven van die gemeenschap, maar tegelijkertijd moet je alsnog kiezen welke mensen uit die community je aan het woord laat.” 

"Hou op ons weg te zetten als een stel punks met een minderwaardigheidscomplex tegenover witte mensen"

“Dat is wel een struggle geweest. Je kan nooit volledig zijn, er blijven altijd verhalen die onverteld blijven, dus wanneer is het dan volledig te noemen? Wat voor mij een leerpunt is, is dat we het volgens mij ergens door ons zo op het thema liefde te richten, we toch universeler aanspreken.”

“Toch kreeg ik een bericht in mijn DM’s, van een Aziatisch-Nederlandse jongen, die me iets schreef als: 'Een homochinees vertegenwoordigt niet alle Chinees-Nederlandse mannen. Hou op ons weg te zetten als een stel punks met een minderwaardigheidscomplex tegenover witte mensen’.”

“Sterke gevoelens zijn beter dan onverschilligheid, denk ik dan.”

3. Het proces: de vriendschap en familie zijn belangrijker dan de film

“In het begin van het maakproces dacht ik: supertof, ik ga iets maken met een hele goede vriend van me, maar ik had wel getwijfeld, moet ik het doen? Ik vind de vriendschap belangrijker dan een filmopdracht en er is altijd het risico dat er iets niet goed gaat en je onenigheid krijgt. Maar ik ben blij dat ik het heb gedaan, omdat ik Pete ook veel beter heb leren kennen.”

“Die draaidag bij zijn ouders, in de snackbar die zij runnen in Tilburg, was behoorlijk stressvol, omdat zij erover twijfelden of ze op deze manier wilden meewerken aan de film. Pete belde me vlak voor we gingen nog op met de vraag: moeten we dit wel doen? Maar toen hebben we het toch gedaan, en dat was een goede keuze.”

“Ik vroeg om een shot waarbij zijn vader nog een frikandel in het frituurvet zou leggen, maar ik zag dat Pete aarzelde om het te vragen aan zijn ouders, om ze op die manier te regisseren. Toen ben ik zelf wat meer op de voorgrond gestapt – hij wilde zijn ouders niet in de verlegenheid brengen. Ik begreep op dat moment dat Pete een product is van die opvoeding, op dat moment werd het heel erg zichtbaar en voelbaar. Hij werd opeens de zoon van mensen, in plaats van de Pete die ik ken als vriend.”

De drie afleveringen van Pete en de bananen zijn te zien bij VPRO Dorst, en op 12 juli wordt de serie integraal op NPO3 om 23:22u uitgezonden op de NPO themadag tegen racisme.

• Deel