Terug naar Brandpunt+
De lockdown is een uitstekende tijd om een begraafplaats te bezoeken, zegt Claudia Crobatia
- Artikel
- 30 apr 2020
- 7 minuten leestijd
“Soms kom je pareltjes tegen. Laatst vond ik een graf zonder sterfdatum, omdat diegene nog in leven is."
Claudia Crobatia (1984) schrijft al vier jaar lang begraafplaatsbesprekingen: met camera en aantekeningenblok laat ze begraafplaatsen op hun mooist zien. Claudia wil mensen vertrouwder maken met de dood en ze vindt dat juist deze coronacrisis een uitmuntende tijd is om eens rond te neuzen op een begraafplaats. Waarom en hoe vertelde ze ons telefonisch.
Death Awareness
“Op mijn website A Course in Dying onderzoek ik hoe de dood ons beïnvloedt. Het thema dat daarin speelt is death awareness, bewustwording van je eigen sterfelijkheid. Voor de website bezoek ik begraafplaatsen met pen en fototoestel om te vertellen hoe ze eruit zien en voelen, wat ze met je doen. Ook zet ik cursussen op om mensen meer begeleiding te geven in de omgang met de confrontatie met je eigen sterfelijkheid, en waarin ook de vraag aan bod komt hoe je je eigen begrafenis vast regelt, wat daar allemaal mee mogelijk is.”
Ook adviseer ik mensen over hun eigen uitvaart en bied ik de mogelijkheid aan gesprekken te voeren over sterfelijkheid.”
“Daar ben ik mee begonnen in 2016. In die tijd werkte ik nog als videoregisseur, en maakte ik een clip gemaakt voor Marco Borsato, ‘Breng me naar het water’. Het nummer ging over de dood en toen ik daarna over een begraafplaats rondliep besloot ik dat al mijn tijd aan A Course in Dying wilde besteden. Overigens is het treffend dat ‘Breng me naar het water’ een uitvaarthit is geworden.”
De eerste keer
“Wanneer ik een begraafplaats bezoek, zoek ik de namen op van mensen die er liggen, zodat ik weet wie er lagen, wat hun verhaal was. Ik denk dat dat belangrijk is: dat we blijven herinneren wie er voor ons waren, wie de wereld hebben opgebouwd tot hoe die nu is. Inmiddels heb ik achttien besprekingen gedaan, ook in het buitenland, zoals in L.A., bij Hollywood Forever, en in Edinburgh.”
“Het is een uit de hand gelopen hobby, maar ik doe het ook omdat ik het cliché wil doorbreken dat begraafplaatsen enge grimmige, duistere plekken zouden zijn. Het zijn juist mooie omgevingen, en veel plaatsen zijn zo ingericht dat het net een park is, of een mooie tuin. Er zijn ook begraafplaatsen als de Nieuwe Ooster hier in Amsterdam, die tegelijkertijd een arboretum zijn, een botanische tuin, waar speciale bomen worden geplant. Een mooie groene plek in de stad dus.”
“Overigens zitten deze tijd de parken en natuurgebieden bomvol, maar op begraafplaatsen is het rustig. Dus als je tijdens een lockdown toch ergens wilt wandelen, doe het dan op een begraafplaats.”
“Soms kom je pareltjes tegen. Laatst vond ik het graf van Dick Verkijk, een journalist. Er stond geen sterfdatum op het grafmonument, omdat Dick nog in leven is. Hij is 91 jaar nu. Ik heb hem via het internet weten te achterhalen en heb hem gevraagd wat zijn motivatie was om die grafsteen vast op te zetten. Daar schrijf ik dan ook over op mijn site.”
View this post on InstagramA post shared by A Course in Dying (@acourseindying) on
Juist nu nadenken over je eigen sterfelijkheid
“Deze pandemie heeft denk ik iedereen wel even een ‘death scare’ gegeven. Mensen stoppen ideeën over de dood weg, omdat het angst oproept. Maar ik denk juist dat het heel nuttig kan zijn om na te denken over wat het voor je betekent, wat de dood voor je inhoudt. De dood komt voor ons allemaal, of het corona is of niet, we sterven. Wat er nu gebeurt door de crisis onderstreept de noodzaak en het belang om voor jezelf uit te zoeken wat je relatie met je eigen sterfelijkheid is.”
“Ik denk ook dat corona een schokgolf veroorzaakt, waarbij we ons meer afvragen: wat kunnen we doen om een iets persoonlijkere omgang met de dood te krijgen? Als iemand nu overlijdt is het verloop vrij klinisch, de boel wordt medisch afgehandeld. De familie zou zelf het lichaam van een overledenen moeten kunnen wassen en kleden. Dat gebeurt meestal niet: de uitvaartondernemer neemt dat soort taken nu bijna automatisch over. Daardoor ontstaat er veel afstand tussen nabestaanden en het lichaam van een overleden geliefde, tussen de levenden en de dood, als het ware.”
“Voor veel mensen is het niet eens bekend dat dat kan. Het wordt uit handen genomen,omdat daar de protocollen voor vaststaan. Ik hoop dat men meer zeggenschap zal krijgen of nemen over de omgang met de dood, geïnspireerd door wat er gebeurt met de crisis. Wat er kan en mag.”
Tips wanneer je zelf begraafplaatsen bezoekt
“Wat ik vaak doe vóór ik de plek bezoek is online opzoeken waar de ‘belangrijkste’ graven zijn, die van bekende Nederlanders, van schrijvers, acteurs. Die zijn vaak interessant om te zien, omdat ze soms ook bijzondere grafmonumenten hebben.”
“Een andere tip is om te raden uit welke periode een graf is. Vaak hebben graven uit verschillende periodes een stijl. Van een afstand kan je een beetje raden uit welke periode het komt. Graven uit de jaren tachtig, zeventig, maar ook jaren dertig, je pikt ze eruit. Graven die honderd jaar of ouder zijn, het stijlverschil leren herkennen is leuk.”
“Nog een tip: je kunt je op persoonlijk vlak laten inspireren, om na te gaan: wat doet dit met me? Laat de verstilling toe en probeer je gevoelens over je eigen sterfelijkheid te plaatsen, probeer te bedenken wat het voor jou betekent, hoe je zelf denkt over de dood, wat voor impact het op je heeft. Denk na over wat je voorstelling ervan is, wat je denkt dat er na de dood gebeurt, of je het ziet als droomloze slaap, of dat je een concreet hiernamaals voor je ziet. Doe dat is in de lentezon, dat kan een hele verrijking zijn.”
“Voor Amsterdammers heb ik de volgende tip: Huis te Vraag aan de Rijnsburgstraat in stadsdeel Zuid is prachtig. Die is niet meer in gebruik en heeft hele mooie overgroeide plekken, ook met klimop, en zit verstopt in een woonwijk. Het is een heel geheim stukje daar. Bijna niemand weet dat het daar ligt.”
