Binnenkort in Nederland? Facebook kiest ‘betrouwbare’ nieuwsbronnen uit voor gebruikers

In de V.S. experimenteert Facebook met een aparte tijdlijn waarin alleen nieuws van ‘betrouwbare’ sites te zien is. Facebook wil de aparte tijdlijn ook in andere landen introduceren, mogelijk ook Nederland.

Facebook presenteerde het plan (‘Facebook News’) afgelopen vrijdag en dezelfde dag nog brak in Amerikaanse media de pleuris uit. Reden: de rechtse website Breitbart zou ook in de feed voor betrouwbare media figureren. Breitbart is in de V.S. even controversieel als goed gelezen. Koppen als “Wat zou je liever willen dat je kind had: kanker of feminisme?” leverden de site, opgericht in 2007, zowel een miljoenenpubliek als een vergelijkbare schare vijanden op. 

Journalisten van diverspluimage buitelden over elkaar heen om de keuze van Facebook te veroordelen. Binnen Facebook werden ook vragen gesteld. Zuckerberg verdedigde zich eerst door te stellen dat de keuze plaatsvond aan de hand van ‘objectieve criteria’, later liet hij juist weten elke smaak mening vertegenwoordigd te willen zien in het nieuwsproduct. Critici wezen erop dat deze twee argumenten niet makkelijk te verenigen zijn. In een andere schijnbare tegenstelling zijn veel details rondom het nieuwsproject geheim. De namen van deelnemende media deelt Facebook bijvoorbeeld niet. (“Omdat de lijst voortdurend verandert”, aldus de woordvoerder van Facebook in Nederland. Breitbarts deelname werd door de media naar buiten gebracht.) Een clubje “seasoned journalists” in dienst van Facebook bepaalt wat de top-stories in de nieuwe tijdlijn zullen worden, maar hun identiteit is ook een raadsel. 

Dit circus doet binnenkort wellicht ook Nederland aan. De woordvoerder van Facebook laat desgevraagd weten dat het bedrijf het nieuwe tabje ook buiten de V.S. wil introduceren. Waar en wanneer precies is nog onbekend. Wel zal een eventueel Nederlands product er “waarschijnlijk” anders uitzien dan de huidige Amerikaanse incarnatie, omdat rekening zal worden gehouden met de specifieke smaak van gebruikers in andere landen en nationale wetgeving.

Wie bepaalt wat betrouwbaar is? 

Is het goed dat Facebook bepaalt wat er gelezen wordt? Nieuwsbronnen taxeren is inmiddels een stevig bewandeld mijnenveld in de oorlog tegen nepnieuws. De Europese Unie brandde begin 2018 al haar vingers aan een vergelijkbare kwestie toen een met Europees geld gefinancierd project onder andere een artikel in De Gelderlander tot nepnieuws bombardeerde. Dit jaar kreeg Nu.nl De Telegraaf op de kast. In het kader van een Facebook-factcheckingprogramma plaatste een Nu.nl-redacteur vraagtekens bij een interview waarin gesteld werd dat vlees geen milieuschade oplevert. (Na een boze reactie van hoofdredacteur Paul Jansen werd de factcheck overigens ongedaan gemaakt.) 

“Het is altijd tricky zo’n selectie”, zegt factchecker Maarten Schenk. “Maar zolang het gebeurt op basis van redelijk transparante criteria en er vaak bijgestuurd wordt vind ik het kunnen.” De Vlaamse Schenk is mede-oprichter van de Engelstalige website Lead Stories. Schenks site neemt ook deel aan het factchecking-programma van Facebook (en Schenk krijgt daarvoor betaald). Hij checkte daarom zelf ook verhalen van Breitbart en vindt de keuze om ze mee te nemen in de selectie van ‘betrouwbare nieuwsbronnen’ verdedigbaar. “Wij hebben nog niks verzonnen gezien op Breitbart”, aldus Schenk. “Het is een heel selectieve interpretatie van de feiten.” Hij vergelijkt de site met Geenstijl. “Mensen met journalistieke ervaring, maar brutaler en met een andere stijl dan gevestigde media.” 

Wie weet krijgt het blog binnenkort in Nederland ook van Facebook een steuntje in de rug. Een eerder, vergelijkbaar, project, ‘Trending Topics’, stierf overigens vorig jaar een stille dood na een jarenlang kwijnend bestaan. Ook hier maakten journalisten in dienst van Facebook handmatig een selectie van nieuwsverhalen. Dit project kwam echter juist onder vuur te liggen omdat medewerkers rechtse verhalen zouden blacklisten. Of Facebook News een langer leven beschoren is valt te bezien, maar een nieuw medium met honderden miljoenen lezers kan automatisch rekenen op de warme belangstelling van duizenden journalisten. Die zullen het als platform zien, maar ook als onderwerp. Meer slechte publiciteit lijkt daarom in ieder geval gegarandeerd voor Facebook News.

• Deel