De ochtendspits blokkeren voor een beter klimaat: ‘De politie probeerde onze WC’s op slot te doen. Heel flauw.’

Chaja Merk (29) keerde na een lange wereldreis terug naar Nederland, omdat ze deel wilde uitmaken van het groeiende klimaatactivisme hier. Vandaag blokkeerde ze met 1.500 medestanders de Stadhouderskade. “Ik heb het gevoel dat we een tipping point hebben bereikt.”

De Stadhouderskade, normaal een van de drukste wegen van Amsterdam, veranderde vandaag nog voor zonsopgang in een camping. Zo’n 1.500 actievoerders van Extinction Rebellion blokkeerden het verkeersknooppunt voor het Rijksmuseum met een woud van tentjes. Ze eisen dat de overheid ‘de klimaatcrisis erkent’ en meer doet om uitstoot te reduceren. In onder meer Sydney, Parijs, Londen, Dublin en Berlijn voerde de internationale organisatie van klimaatactivisten vandaag op eenzelfde wijze actie.

De Amsterdamse blokkade was ruim van te voren aangekondigd en verboden door burgemeester Femke Halsema. Toch wisten activisten het kruispunt moeiteloos te bezetten. De politie omsingelde de demonstranten al snel en arresteerde tientallen, maar tegen het einde van de middag was de blokkade nog steeds een feit. Onder de bezetters was Chaja Merk (29). De Amsterdamse actievoerder werd gisteravond laat pas tot woordvoerder gebombardeerd, maar ze groeide in nog geen dag uit tot het gezicht van de bezettingsactie. 

Chaja groeide op in Doetinchem en studeerde Communicatie aan de Hogeschool van Amsterdam. Ze werkte voor Greenpeace en voerde actie tegen de kolenindustrie in Duitsland en gaswinning in Zweden. In juni keerde ze terug van een lange wereldreis omdat ze deel wilde uitmaken van het groeiende grassroots klimaatactivisme in Europa. Brandpunt+ frommelde zich vanochtend langs de politielinie waar Chaja temidden van de koepeltentjes de pers te woord stond. (Chaja verliet de blokkade rond vier uur vanmiddag vrijwillig.)

Waarom sta je hier? 

"Omdat ik me heel veel zorgen maak over de planeet. Omdat ik het belangrijk vind om in actie te komen, om iets te gaan doen. We weten allemaal dat we in een klimaatcrisis verkeren. Het is tijd dat de overheid dat ook erkent en dat er stappen worden ondernomen."

Waarom op deze manier? 

"Op gegeven moment bereik je een limiet wat je kan doen als burger qua petities, demonstraties en marches. Dan is burgerlijke ongehoorzaamheid een ander mooi middel. Zonder burgerlijke ongehoorzaamheid hadden we geen 40-urige werkweek, hadden vrouwen geen stemrecht en werden zwarte mensen misschien nog steeds als slaaf behandeld."

Hoe reageert het publiek?

"Ik zit midden in de blokkade dus dat kan ik niet echt zien, maar net kwam er een grote groep mensen bloemen en eten brengen. Er zijn ook vaak groepen die buiten de blokkade staan en ons toejuichen. Dat is echt heel mooi om te zien."

Ik hoorde ook iemand zeggen: ‘Godverdomme, nu kom ik te laat.’

"Dat hoor je ook, ja. Het is ook vervelend dat mensen hinder ondervinden. Maar als ons klimaat zo desastreus verandert dat we niet meer op deze planeet kunnen leven, zullen we nog veel meer hinder ondervinden dan dat het vandaag net wat langer duurt om op je werk te komen." 

De politie had zich hier al verzameld vanochtend ruim voor jullie komst. Hoe voelt het om langs een peloton ME te lopen en gewoon de boel te bezetten? 

"Heel spannend, ook omdat je niet weet wat de politie gaat doen. Op een gegeven moment trekken ze hun riot gear aan en dat is altijd een heftig moment, hoeveel acties je ook hebt meegemaakt, want wat gaat er gebeuren? Het is natuurlijk jammer dat de politie niet gewoon zegt: ‘We erkennen jullie recht om te demonstreren, we staan hierachter, dit is ook onze planeet.’ Maar ja, ze voeren ook maar gewoon hun orders uit natuurlijk."

Jullie hebben genoeg spullen mee om hier een week te kunnen blijven begreep ik. Eten, drinken, toiletten. 

"Dat klopt. De politie heeft die Dixie-toiletten overigens net nog op slot proberen te draaien om ze weg te kunnen slepen. Heel flauw. Demonstranten hebben toen de boel geblokkeerd waardoor dat niet gelukt is. We hadden ook nog een mobiele keuken mee, maar die is door de politie meteen in beslag genomen."

Jullie protest was al weken aangekondigd. Waarom heeft de politie deze bezetting niet tegengehouden? 

"Ze hadden alle straten die hierheen leiden geblokkeerd behalve de Jan Luijkenstraat, recht naast het Rijksmuseum. Eerst wilden we vier locaties rondom dit kruispunt blokkeren, maar daardoor bleef er maar eentje over. Misschien hebben ze dat expres laten gebeuren, misschien waren ze gewoon slecht georganiseerd. I don’t know."

Misschien hebben ze eieren voor hun geld gekozen? Jullie Plan B was om door de hele stad pop-up blokkades te doen toch? Dit is voor de politie behapbaarder.

"Ik zit niet bij de politie, dus je moet niet aan mij vragen waarom ze doen wat ze doen. Ik weet ook niet wat ons plan B was, een strategisch team bedenkt dat en ik ben daar niet van op de hoogte."

Je werd gisteren laat pas tot woordvoerder gebombardeerd. Ik zag je net in het NOS Journaal. Vanavond zit je in DWDD hoor ik. Kan snel gaan hè? 

"Ha! Leuk dat je dat nog even benoemt. Het voelt in ieder geval goed. Maar dit is dan ook de reden dat ik terug ben gekomen naar Europa. Ik woonde vijf maanden geleden nog met een vriendin in Israël op een ecologische boerderij, maar het is hier zo los gegaan deze zomer. Dan werd er weer een kolenmijn bezet in Duitsland, dan weer een gasterminal in Zweden. Er was elke week wel iets te bezetten. Er staan ook steeds meer mensen op wereldwijd. Mensen die normaal geen actie voeren, die voelen dat het nu heet wordt onder hun voeten. Onze wereld staat in brand. Ik heb het gevoel dat we op een cruciaal moment, een tipping point zijn beland. Daar wilde ik bij zijn. Om er deel van uit te maken."

• Deel