Terug naar Brandpunt+
De verborgen industrie die Bitcoinadvertenties op Facebook zet: ‘Ze weten niet eens dat we bestaan!’
- Artikel
- 23 aug 2019
- 7 minuten leestijd
John de Mol, Jort Kelder, Twan Huys: wie zet de Bitcoinadvertenties met hun foto's online? Brandpunt+ ging undercover en stuitte op een internationaal netwerk van duizenden malafide adverteerders die BN’ers gebruiken als uithangbord.
Vladislav S. wil me best een handje helpen met geld verdienen. Via Skype stuurt hij me nepnieuwspagina’s waarop verslag wordt gedaan van fictieve RTL Late Night-optredens van Twan Huys en Ruud Feltkamp. In ronkende termen bezingen ze een ‘trading platform’ voor Bitcoin. “Ruud Deed Een Enorme Onthulling En De RTL Late Night Kijkcijfers Schoten Omhoog!” is de kop. In werkelijkheid is het niet meer dan een oplichterstruc. Ik moet die pagina’s online zetten. “Its all fake news 😁”, voegt Vladislav er voor de zekerheid aan toe. “No shit!”, lach ik. Ik krijg een speciale link. Die moet ook op de pagina. Een callcenter belt iedereen die zich inschrijft voor het handelsplatform en belooft ze gigantische rendementen. Van hun inleg zien ze doorgaans weinig of niks van terug. Elke keer dat iemand zijn creditcard trekt en zich inschrijft krijg ik $600 uitbetaald. Gesneden koek voor Vladislav, die dit werk naar eigen zeggen “al jaren” doet.
Vladislav, een twintiger uit Kiev met een mastergraad in informatica, werkt voor Clickdealer. Het bedrijf heeft wereldwijd meer dan honderd werknemers en kantoren in zes landen, waaronder ook Nederland. Clickdealer is slechts één van zeven bedrijven waarvan Brandpunt+ kon vaststellen dat ze betrokken zijn bij de verspreiding van nepnieuwspagina's met Nederlandse BN’ers erin. (Klik hier voor een volledig overzicht.) Een daarvan is een bedrijf uit Utrecht met zo’n 15 werknemers: VIP Response. Deze ondernemingen houden zich naast het promoten van Bitcoinfraude meestal ook met andere zaken bezig en variëren in grootte van eenpitters tot multinationals met bijna 200 werknemers.
De bedrijven, zogenaamde affiliate networks, zijn een soort uitzendbureau's voor freelancers die Bitcoinadvertenties met BN’ers online zetten. Iedereen kan zich bij hen aanmelden om reclame te verspreiden op Facebook. De networks meten voortdurend hoe goed de advertenties en achterliggende pagina’s het doen. Bewezen succesnummers worden gekopieerd en verspreid, vaak internationaal. (Vladislav stuurt me 48 andere nepnieuwspagina’s geschikt voor gebruik in elf landen.) ‘Beroemdheid wordt rijk met Bitcoin!’ is één van hun grootste hits. Daarom heeft iedereen met een internetaansluiting inmiddels wel eens eentje gezien.
Om je aan te melden als advertentiefreelancer moet je alleen een paar vragen beantwoorden op Skype. Ik doe me voor als iemand die ook geld wil verdienen aan Bitcoinadvertenties en mag vaak al dezelfde dag aan de slag. Slechts eenmaal moet ik een paspoort laten zien. Bij sommige netwerken kan ik zelfs betaald krijgen in Bitcoin.
$600 voor iedere Nederlander die in Jort Kelderadvertentie trapt
Wie zijn die freelancers die het vuile werk op Facebook doen? Jongens zoals Igor F. (31) uit Zagreb. Igor is een ‘affiliate’. Hij krijgt via de netwerken betaald per slachtoffer dat hij aandraagt bij de callcenters. Igor zette in juli een aantal advertenties online met foto’s van ‘that Jort Kelder guy’, zo blijkt uit berichtjes op Telegram. De namen van BN’ers gaan hier rond als kaarten uit een kwartet. Als Igor vraagt of iemand nepnieuwspagina’s met Kelder heeft reageert een behulpzame collega, Gijs L. van VIP Response. “Nee, maar wel die van Duncan Laurence.” Ze spreken af later te ruilen. Igors motieven om zich op de Nederlands markt te richten zijn waarschijnlijk financieel. Ons land is geliefd bij de Bitcoinoplichters omdat de advertenties hier relatief vaak worden aangeklikt en de bevolking welvarend is. VIP Response is een affiliate network dat ook voor hen reclame maakt. Toch beweert Gijs tegen Brandpunt+ de nepnieuwspagina's te verzamelen uit 'persoonlijke interesse'.
De wereld van onafhankelijke affiliates als Igor is er een van jonge mannen die handig zijn met computers, van snel geld houden en niet graag voor een baas werken: vrije jongens. Ze zijn met veel. Facebookgroepen gewijd aan hun kunsten tellen duizenden leden. Igors Telegramberichten laten zien dat hij wereldwijd conferenties afstruint waar hij collega’s treft, vaak met honderden tegelijk. Hij bezocht Bangkok in december en Amsterdam in maart. Op deze conferenties gaat Bitcoinoplichting vloeiend over in minder dubieuze vormen van internetmarketing, zoals de verkoop van verzekeringen. Zelf spreken de affiliates van black hat en white hat marketing. Termen waarmee ook ‘slechte’ en ‘goede’ hackers worden aangeduid. Nepdatingsites, malware, en niet-bestaande aandelen in de wietindustrie vormen naast Bitcoininvesteringen geliefde handelswaar voor black hat-marketers.
Nepnieuwspagina met Jort Kelder en Matthijs van Nieuwkerk.
Nepnieuws met BN'ers op Facebook plaatsen is geen makkelijke baan. Facebook blokkeert advertentieaccounts vaak. Affiliates kopen ze daarom per dozijn in op de zwarte markt. Ze moeten speciale software gebruiken die de advertenties voor Facebook verstopt: cloakers. De handel daarin is een industrie op zich, met tientallen producenten. (Igors favoriet: Trafficarmor). Alle kosten, dus ook de advertenties, betalen affiliates uit eigen zak. Toch kan een succesvolle affiliate bakken met geld verdienen. Crypto7, het netwerk waar Igor mee samenwerkt, betaalt net als Clickdealer $600 voor elke Nederlander die in de val trapt. Het Bitcoincallcenter dat hen het geld aftroggelt verdient volgens insiders gemiddeld vijf keer zoveel aan de fraude: $3.000 per creditcard. Igor beweert inmiddels al een half miljoen dollar te hebben overgehouden aan zijn affiliate-handel, niet slecht in een land waar het gemiddelde maandsalaris $1.200 bedraagt. (Toen Brandpunt+ contact opnam met Igor ontkende hij overigens veel verdiend te hebben aan de Jort Kelderadvertenties. Ze zouden nooit aangeklikt zijn.)
De namen van BN’ers gaan hier rond als kaarten uit een kwartet.
VIP Response wil niets vertellen over de Bitcoincallcenters die het Utrechtse bedrijf betalen. Dat is een van de bestaansredenen van de affiliate networks: ze bieden de oplichters enige anonimiteit. Onder affiliates geldt het overigens als algemeen bekend dat het zwaartepunt van deze industrie zich in Israël bevindt. De Israëlisch-Amerikaanse journaliste Simona Weinglass denkt daar hetzelfde over. Ze schrijft veel over Bitcoinoplichting. Ze hield daarom een spreadsheet bij van alle callcenters in het land, maar stopte met tellen toen er 100 instonden, vertelt ze telefonisch.
Nepnieuwspagina met Twan Huys
Oplichting zonder schuldigen
Tientallen netwerken, duizenden affiliates, meer dan honderd callcenters: Bitcoinoplichting wordt ondersteund door een veerkrachtig ecosysteem. Als één netwerk of callcenter wegvalt, komen er anderen voor in de plaats. De aanwas van nieuwe affiliates is eindeloos. De ingewikkelde opzet maakt de business ideaal om louche producten aan de man te brengen. Als er iets fout gaat, wijst iedereen naar elkaar. Affiliate networks ontkennen weet te hebben van de nepnieuwspraktijken van hun affiliates. Affiliates beweren dat ze denken een bonafide Bitcoin-investeringsproduct te verkopen. Gezamenlijk verdienen ze veel geld. Een Israëlische callcenteroperator werd eerder dit jaar in de VS veroordeeld. Ze zou haar slachtoffers in totaal maar liefst $145 miljoen afhandig hebben gemaakt.
“Wij blijven buiten schot, mensen weten niet eens dat we bestaan!”
In meeste landen blijft overheidsingrijpen echter uit en wanen black hat affiliates zich onaantastbaar. Online scheppen ze op over hun verdiensten over de ruggen van slachtoffers. Een bekende Nederlandse affiliate, Mark van Stratum, schreef zelfs een boek waarin hij onder meer pocht dat een recordboete die hij van de Duitse telecomautoriteit kreeg voor fraude met SMS-abonnementen zo laag was dat zijn woekerwinsten vrijwel onaangetast bleven. (Mark wijt dit succes zelf aan zijn winnende “attitude”.) In een affiliate-Facebookgroep doet hij lacherig over de zaak van John de Mol. Hij vindt het grappig dat de miljardair het sociale netwerk aanklaagt, terwijl het voor hem klip en klaar is dat affiliates zoals hij achter de advertenties zitten. “Affiliates blijven meestal buiten schot”, aldus Van Stratum. “Mensen realiseren zich niet eens dat we bestaan.” Toch begint het zelf bij hem te knagen dat aan dat tijdperk mogelijk een einde komt. “Mijn advertentiecampagnes zijn nu al meerdere keren in het nieuws geweest. Dat is nooit een goed teken.”
Discussie uit een Facebookgroep voor affiliates. “Ze weten niet eens dat we bestaan!”
