Terug naar Brandpunt+
Waarom de (maatschappelijke) dienstplicht er sowieso niet komt
- Even bellen met
- 13 maa 2017
- 3 minuten leestijd
De maatschappelijke dienstplicht is juridisch ontoelaatbaar. Dat zegt Stan Meuwese, die er vandaag op promoveert aan de Universiteit Tilburg. We belden hem om het ongelijk van dienstplicht-enthousiasteling Sybrand Buma eens haarfijn uit te pluizen.
Fijn dat je tijd hebt, Stan. Even over dienstplicht – waar hebben we dat fenomeen überhaupt aan te danken?
“Onze militaire dienstplicht kunnen we op de conto van Napoleon schrijven. Het revolutionaire Frankrijk werd bedreigd door de oude monarchiën van Europa, en had een groot leger nodig. Het enthousiasme van het volk was niet genoeg en daarom voerde men in 1793 een militaire dienstplicht in. Toen Nederland bij Frankrijk was ingelijfd, voerde Napoleon in februari 1811 ook hier de dienstplicht in.”
“De sociale variant kwam pas toen er een grote golf dienstplichtigen kwam die niet allemaal in het leger nodig waren. Het idee was: ze moeten toch iets nuttigs doen, dan zetten we ze elders in. Later kwam daarbij dat het een goed middel zou zijn om raddraaiers wat discipline bij te brengen.”
Wat is er eigenlijk bekend over de gevolgen van dienstplicht – hebben we er iets aan?
“Mensen die het hebben meegemaakt, doen er vaak nostalgisch over. Begrijpelijk: je verlaat je ouderlijk huis en maakt met een clubje mensen in korte tijd veel mee. Er is alleen geen enkel wetenschappelijk bewijs dat het lastige jongeren helpt. Het nuttige effect bestaat niet, of is in ieder geval nog nooit aangetoond. Kijk, je gaat over een drempel heen en maakt dingen mee, maar dat is ook zo als je op eigen houtje naar Zuid-Frankrijk fietst.”
Waarom willen partijen als het CDA het dan zo graag weer invoeren?
“Het is verkiezingstijd en het klinkt imponerend. Geloof me: op 16 maart hoor je er niemand meer over. Onze manier van oorlogvoeren is nogal ingrijpend veranderd. De militair van nu is omhangen met electronica, dat leer je niet in een paar maanden aan. Maatschappelijke dienstplicht? Ach, alsof er genoeg plekken zijn waar kwalitatief niet hoogwaardige werknemers even een paar maanden kunnen freewheelen. Daar geloof ik niet in.”
Buma klinkt anders bloedserieus.
“Ik las dat er pas wat nieuwe planeten zijn ontdekt. Interessant, want ik vraag me wel eens af van welke planeet zo’n Buma eigenlijk komt. In feite zegt hij dat hij er niet op vertrouwt dat ouders hun kinderen kunnen opvoeden, dat het onderwijssysteem vervolgens ook hopeloos faalt en dat een paar maanden werk onder dwang dit wel even gaat oplossen. Trouwens, wist je dat het wettelijk helemaal niet mag?”
Nee?
“Het is verboden. Artikel 4 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens zegt: dwangarbeid is verboden. Dienst is arbeid, plicht is dwang. Dat mag dus niet.”
Hoe kan het dan dat Zweden de militaire dienstplicht weer invoert?
“Er is een uitzondering op artikel 4 voor militaire dienstplicht. Volgens mij zitten ze in Zweden om soldaten verlegen. Dat probleem kennen wij hier niet. Zoals ik al zei: voor niet-opgeleide tijdelijke krachten is in ons leger helemaal geen ruimte.”
Oké, die dienstplicht komt er dus niet. Wat zou een goed alternatief zijn?
“Ik ben een groot voorstander van maatschappelijke inzet van iedereen, maar tot vrijwiligerswerk moet je moet mensen verleiden en verlokken, niet verplichten. Faciliteren, premiëren, organiseren! En breng de maatschappelijke stage in het onderwijs maar terug. Die werkte prima.”
