Fijne Dierendag: deze opvangplek redt dieren van de slacht

Ook op Dierendag slachten we alleen in Nederland al 1,7 miljoen dieren. Hoe zorgen we ervoor dat we dieren als individuen gaan zien in plaats van als vlees? De Nobele Hoeve denkt het antwoord te hebben.

Tussen de veehouders ten zuiden van Breda ligt een opvangplek voor dieren die uit de veehouderij gered worden: De Nobele Hoeve. Stieren, schapen, geiten, kippen en varkens; eigenaar Margarit Gerrits gunt de beesten een tweede leven.

Sommige dieren zijn letterlijk aan de slacht ontkomen. Zoals stier Bram. We lezen op de website dat hij “een krachtige, zachtmoedige, maar ook corrigerende meester” is. 

Gaat Margarit dan stiekem ‘s nachts een stal in om een varken te stelen? Margarit: “Nee hoor, vaak word ik getipt dat er ergens een dier gaat verdwijnen. Of ik dan met de boer kan praten om hem bij ons te plaatsen.”

“Toen ik de tip over Bram kreeg ben ik direct naar de boer gereden om hem te redden. Na lang overleggen en onderhandelen zei de boer ja en kon Bram met ons mee. In het begin was hij nog depressief en afhoudend door zijn traumatische ervaringen bij de boer, maar na een tijd liet hij ons toe om hem te verzorgen. Het is een van de oudste bewoners van deze opvangplek.”

Dieren als individuen

Nu klinkt dat natuurlijk fantastisch, een plek waar dieren een fijn leven krijgen. Aan de andere kant ziet Margarit dagelijkse de afgeladen vrachtwagens vol varkens die naar het slachthuis gaan. Is dit dan geen druppel op een gloeiende plaat? Margarit: “Wat wij doen heeft buiten het opvangen ook een groter doel, namelijk die afstand tussen dier en mens verkleinen. Dat mensen dieren ook als individuen gaan zien.”

Want dat doen we niet. Het eten van vlees is in Nederland namelijk nog steeds heel normaal: zo’n 95% van de Nederlanders eet wel eens een stukje vlees. Voornamelijk varken, rund of koe, want wie vertelt dat hij zojuist hond of kat heeft gegeten zal met grote ogen worden aangekeken. Zoiets doe je toch niet? Maar eigenlijk is het net zo vreemd dat wij wél een koe of varken eten. Toch?

Dat wij het ene dier wel eten en het andere niet is cultureel bepaald. In Europa en Amerika houden we honden en katten als huisdieren, terwijl in India de koe heilig is. Met rationeel denken heeft dat weinig te maken. Uit eerdere onderzoeken weten we allang dat een varken veel intelligenter is dan een hond. Ook een koe kan lijden als haar baby wordt weggehaald, net zoals dat bij een kat het geval is. Zelfs kippen zijn sociaal vaardige dieren.

Het tegenovergestelde van veganisme: carnisme

Blijkbaar vinden wij als mens dat we zelf mogen bepalen welk dier wel en welk dier niet buiten de slachtboot valt. Daar is ook een naam voor: carnisme. Het is een theorie bedacht door de Amerikaanse socioloog Melanie Joy. 

Dierenethicus Willem Vermaat schreef er het boek Waarom we geen hondenmelk drinken over. Volgens hem is carnisme simpel uit te leggen: “Het is het tegenovergestelde van veganisme. Bij veganisme heb je de overtuiging dat je geen dierlijke producten mag gebruiken omdat je niet superieur bent aan andere dieren. Carnisten zien zich als superieur aan dieren en vinden dat je dieren mag gebruiken voor bijvoorbeeld vlees.”

Heel normaal

Eigenlijk is Nederland dus voor 95% carnistisch. “Het is de norm. Je eet normaal of je bent vegetariër/veganist. Daarom bedacht Melanie Joy de term carnisme. Om te laten zien dat ook het eten van dieren een overtuiging is net als bij veganisme”, vervolgt Vermaat.

Net als veganisten hebben namelijk ook carnisten rechtvaardigingen voor hun acties. Vermaat: “Die noemt Joy de Four N’s. Mensen zijn omnivoren (dus het is natuurlijk), de meeste mensen eten vlees (het is normaal), in vlees zitten essentiële voedingsstoffen (noodzakelijk) en vlees smaakt nou eenmaal lekker (nice).”

Verandering

Maar hoe verander je dat normaal? Die norm die zo erg vastgeroest zit in onze cultuur? Vermaat denkt dat zoiets begint bij bewustzijn. “De afstand tussen bepaalde dieren en mensen is heel groot. Bij een kat of hond heeft iedereen direct een persoonlijk voorbeeld. Maar varkens en koeien? Die zien we af en toe in de wei en anders pas op het moment dat ze op je bord liggen.”

Bij De Nobele Hoeve proberen ze die afstand te verkleinen door onder andere een persoonlijke pagina voor elk dier te maken. “Zo kunnen mensen online op de hoogte gehouden worden van het dier. Hoe het met ze gaat, wat ze zoal meemaken. Daarmee probeer je een band te smeden tussen mens en dier”, vertelt Margarit.

Een paar keer per jaar zijn er workshops te volgen bij De Nobele Hoeve. Margarit: “Je ziet dat mensen een connectie krijgen met die dieren. Dat ze zien dat dieren net als mensen ook emoties hebben, gelukkig kunnen zijn en hun dag niet hebben. Ik denk dat daar de uitdaging ook zit. Dat we ervoor zorgen dat we samen met dieren leven en niet meer hun grootste gevaar zijn.”

We hebben natuurlijk niet allemaal dezelfde ruimte als Margarit, dus zijn er dingen die wij wel kunnen bijdragen? Margarit: “Werken aan de beeldvorming is belangrijk. Sluit je ogen bijvoorbeeld niet voor de waarheid van een slachthuis. Er zijn mensen die dat filmen en dat kan weliswaar choquerend zijn, maar het is wel de realiteit. Anderzijds moeten mensen ook een positieve boodschap zien. Laat zien hoe leuk en slim een koe of varken kan zijn. Zo haal je de cognitieve dissonantie bij jezelf weg en kan je compassie voelen voor veel meer dieren.”

Geef dus vooral wel een extra knuffel aan je hond of kat vandaag, maar denk ook even aan die bijna twee miljoen dieren waarvoor het vandaag geen feestdag is. Die hebben misschien ook een naam en karakter zoals Bram, Eefje of Mekje. 

Beeld: Lisette Kreischer

• Deel