Terug naar Brandpunt+
Dit waren onze journalistieke afwegingen tijdens het onderzoek naar kinderporno-downloaders
- Downloaders
- 02 okt 2018
- 4 minuten leestijd
Omdat het onderwerp ontzettend gevoelig is, vinden we het belangrijk dat we jullie vertellen hoe we te werk zijn gegaan. Je vindt onze afwegingen, twijfels, en ervaringen in deze verantwoording.
Eind 2017 hebben wij via de Noorse journalisten Håkon F. Høydal en Einar Otto Stangvik van de krant VG een lijst ontvangen met ruim 20.000 bestandsnamen. Dit logboek is afkomstig van een server waar kinderporno op wordt ge-host. De Noren hebben een zwakke plek, ontdekt waardoor mailadressen, bestandsnamen en IP-adressen toch in te zien zijn.
Voor hun krant maakten zij dit indrukwekkende en constructieve verhaal. Dat inspireerde ons om onze Noorse collega’s te benaderen met de vraag of wij eenzelfde lijst voor Nederland konden krijgen. Ja, dus.
Één oplossing is geen oplossing
De missie van Brandpunt+ is ‘de plus’ zoeken: niet alleen de ellende van deze wereld tonen, maar ook oplossingen voordragen. En wij denken die oplossing ook te vinden valt bij een onderwerp waar je dat niet direct verwacht.
De lijst van downloads – die uiteindelijk ook naar personen leidt – is als een voet tussen de deur, waardoor we dit gevoelige onderwerp kunnen onderzoeken. Ineens hadden wij de mogelijkheid om met deze downloaders in gesprek te gaan, en de kijker te laten zien dat er geen eenduidige definitie van de typische downloader is. Het gaat om een groep personen die deze foto’s en video’s voor hun genot bekijken, maar ook over nieuwsgierige personen die een paar muisklikken te ver gaan. Over mannen met pornoverslaving, die telkens op zoek gaan naar extremer materiaal, en over mensen met dwangmatige neigingen om verzamelingen van foto’s en video’s te maken, op dit materiaal stuiten en het niet eens bekijken.
Enkel roepen dat deze mensen hun leven lang achter slot en grendel moeten doorbrengen, is geen oplossing. Één oplossing is in dit geval sowieso niet genoeg: het probleem is te complex om alle downloaders hetzelfde te behandelen. Dat ziet de politie ook in. Daarom stellen zij voor om lichtere downloaders lichter te straffen.
Waar ligt onze grens?
Ik zeg het maar zoals het is: ik heb me tijdens dit onderzoek soms behoorlijk ongemakkelijk gevoeld. De bestandsnamen en omschrijvingen van video’s blijven je nog een lange tijd bij (misschien je leven lang). En als je vervolgens het interview met misbruikslachtoffer Vicky bekijkt, dan ben je ervan doordrongen dat er een wereld vol leed schuil gaat achter zulke filmpjes.
Twee duidelijke grenzen voor ons onderzoek:
- Wij mogen en willen de foto’s en video’s zelf niet bekijken. De verificatie van het materiaal moet dus indirect gebeuren.
- Zodra wij signalen tegenkomen die duiden op mogelijk fysiek misbruik, dan hebben wij de persoonsgegevens direct doorgegeven aan Meldpunt Kinderporno. Denk aan veel foto’s op sociale media met jonge kinderen, of werkzaamheden en hobby’s waarbij kinderen betrokken zijn.
Overigens hebben wij bij elke grote stap in dit onderzoek onze jurist op de hoogte gebracht. Ook hebben wij een logboek aangemaakt om de globale tijdlijn van ons onderzoek vast te leggen.
Over juridische zaken gesproken: moeten wij deze informatie niet aan de politie geven? Afgezien van onze afwegingen binnen de journalistiek – wij zijn geen opsporingsdienst, en bedenk je hoe lastig onze volgende verhalen worden zodra wij onze bronnen aan de politie overhandigen – is de politie helemaal niet geïnteresseerd in deze gegevens.
Om als bewijs in een eventueel strafrechtelijk proces te kunnen dienen, moeten politie en justitie de informatie kunnen reproduceren. En aangezien deze server al een tijdlang niet meer actief is, is die mogelijkheid voorbij. Daarnaast gaat het om relatief kleine downloaders. Gezien de enorme hoeveelheden meldingen die de politie jaarlijks krijgt (naar schatting 30.000 in 2018), heeft deze categorie geen prioriteit.
Wij hebben er alles aan gedaan om de identiteit van deze downloaders te beschermen. Tijdens het onderzoek hebben wij alle gegevens versleuteld bewaard op één laptop. Deze gegevens zijn niet gedeeld via online diensten. Ook hebben we de persoonsgegevens na afloop van ons onderzoek direct verwijderd.
Die onherleidbaarheid hebben wij ook tijdens de ontmoetingen toegepast: sowieso hebben wij alle personen aangesproken uit het zicht van familie, vrienden en collega’s. Ten slotte hebben wij alle personen doorverwezen naar Meldpunt Kinderporno. Mochten ze behoefte hebben aan professionele hulp, dan kunnen ze op die plek anoniem hun hart luchten en eventueel worden geholpen.
Dit is zeker geen makkelijk verteerbaar onderwerp. Toch hopen we dat je de uitzendingen bekijkt om te zien hoe we – ook in dit ingewikkelde onderzoek – naar de plus hebben gezocht.
Verschillende organisaties bieden hulp aan slachtoffers en daders van seksueel misbruik. Sensoor, bijvoorbeeld, Project Speak Now en Stop it Now!.
