Duurzame frustraties: zó ga je om met die vriend die het licht aan laat staan

Zo’n duurzame frustratie is een van de vele frustraties die je kan ervaren in een vriendschap, vertelt Gerdien de Vries, klimaatpsychologe aan de TU Delft. "Iedereen heeft bepaalde waardes die belangrijk voor je zijn. Voor jou kan dat duurzaamheid zijn, voor een ander kan dat geld of netheid zijn”, legt ze uit. “Terwijl jij je stoort aan iemand die het licht aan laat staan, vindt die ander het misschien heel vervelend dat je wat minder opgeruimd bent. Het is dus frustratie zoals we die heel vaak tegenkomen.” En gelukkig verbreken we niet om al die dingetjes onze vriendschappen toch?

Want constant met een opgeheven vingertje tegen je vrienden praten werkt niet: “Het is belangrijk dat je op een open manier het gesprek aangaat en bereid bent om te luisteren naar de ander. Als iemand bijvoorbeeld vlees eet, kan je diegene een oprecht eet smakelijk wensen", vertelt klimaatcoach Lisanne Moreau. "Als diegene dan later wat wil weten over vegetarisch zijn, dan durven ze met die vragen ook naar je toe te komen. Als je iemand daarvoor al op een vervelende manier hebt aangesproken, denken ze waarschijnlijk: aan jou ga ik niks vragen, want dan word ik alleen maar afgesnauwd."

Alternatief bieden

Dus hoe fix je zo’n open gesprek? Allereerst moet je de boodschap positief zien te verpakken. Lisanne: “Probeer niet alleen te vertellen waarom iets slecht is, vertel juist welke positieve effecten zo’n gedragsverandering kan hebben. Bijvoorbeeld dat je energierekening veel lager wordt als je wat meer op het licht let of dat je door minder vlees eten écht je ecologische voetafdruk omlaag krijgt. Zoek naar voordelen voor die persoon. Op die manier ziet die vriend(in) het eerder als goedbedoeld advies dan als een vervelende terechtwijzing.”

Gedragsverandering gaat in kleine stapjes

Wat ook helpt is om een alternatief te bieden. “Geef aan je vrienden ook gelijk een voorbeeld hoe ze het beter kunnen doen. Ga een keer vegetarisch koken voor je huisgenoten, zodat ze zien dat je ook zonder vlees lekker kan koken. Of biedt aan om samen een lichtschakelaar te kopen die automatisch het licht na een tijdje uitzet. Op die manier laat je zien dat je ze echt wil helpen.”

Stapjes, kleine stapjes. Ook dat is belangrijk om in acht te nemen. Gerdien: “Gedragsverandering gaat in kleine stapjes. Vraag je vriend of huisgenoot dus niet om heel zijn/haar leven om te gooien, maar draag kleine veranderingen aan. Spreek af om een keer per week vegetarisch te eten of geef een douchewekker cadeau om te zorgen dat er wat korter gedoucht wordt. Dan maak je het effectief en haalbaar voor diegene.”

Niet alles lukt

Ondanks die goede bedoelingen zit niemand te wachten om constant het gesprek hierover aan te gaan, dus wat is nou een goed moment? Daar is zelfs onderzoek naar gedaan, aldus omgevingspsychologe Alynda Kok: “Uit onderzoek blijkt dat wanneer iemand vlees eet, het een slecht moment is om het over vegetarisch eten te hebben. Op het moment dat iemand vlees eet, zien we dat mensen minder sympathiek staan tegenover dierenwelzijn. Dus eigenlijk is er geen slechter moment om het erover te hebben.” Je kan je vrienden dus beter na de maaltijd aanspreken, wil je wat bereiken.

Kunnen we nu met deze tips de straat op en iedereen overhalen om duurzamer te worden? Dat gaat niet zo effectief zijn. Alynda: “Mensen zijn eerder geneigd om iets aan te nemen van iemand op wie ze lijken. We willen graag bij de norm horen en spiegelen elkaars gedrag. Als je dan een willekeurig iemand op straat aanspreekt dat zijn uitlaat blijft ronken, dan heeft dat niet veel zin.” Houd het voorlopig dus nog maar bij je directe omgeving.

Maar je school of het bedrijf waar je werkt ergens op aanspreken, dat kan zeker. Hoewel het effectiever is als je zoiets met meerdere mensen onderneemt. Lisanne: “Vraag of ze ook wat vegetarische opties in de kantine willen leggen. Stuur gewoon een mailtje en draag wat opties aan die ze kunnen neerleggen. Dat kan je prima alleen doen, maar het wordt krachtiger als je een aantal mensen verzamelt die er net zo over denken. Zo ziet een bedrijf of instantie dat duurzaamheid een onderwerp is dat echt leeft.”

Kortom, durf het gesprek aan te gaan en je zal zien dat mensen best openstaan voor verandering. Zolang je het op een positieve manier brengt kan je jouw omgeving wat duurzamer maken en ook nog uitgenodigd blijven worden op feestjes. Het blijven tenslotte je vrienden.