Eef opende een winkel met spullen voor activisten

Kunstenaar Eef Veldkamp (25) richtte de Protest Supplies Store op - een winkel waarin hij producten verkoopt die je helpen protesteren. Vlaggen van landen in de vorm van kaarsen, een one size-fits-all skimasker en herbruikbare protestborden. Hij vertelde ons over zijn winkel en activisme.

Commercie en protest zijn soms vrij lastig te combineren. Toen Pepsi twee jaar terug een commercial uitbracht waarbij Kendall Jenner vrolijk met een blikje Pepsi door een demonstratie zwierde kwam daar zoveel kritiek op dat het frisdrankmerk het filmpje weer introk. Zo’n storm zal het bij de iets kleinere onderneming van Eef niet lopen, maar het roept wel vragen op: waarom zoekt hij die combinatie juist wel op? En is het allemaal een ironische grap? Dat blijkt niet zo te zijn, Eef heeft er een filosofische en artistieke redenering bij: hij zet commercie in als kracht om mensen te helpen nieuwe vormen van protest te vinden, zo legt hij uit: 

“Ik ontwikkelde het idee van de Protest Supply Store toen ik aan het Goldsmiths College studeerde, een universiteit voor beeldende kunst en sociale wetenschappen in Londen. Daar merkte ik dat ik het belangrijk vond dat kunst geëngageerd is, en zich niet terugtrekt in een soort avant-gardistische eigen wereld waar de kunst alleen nog maar over zichzelf gaat (‘autonoom’ wordt, zoals dat heet), en niet meer over de werkelijkheid of op de maatschappij. Ik wilde kunst maken die dat juist wel doet. Zo kwam ik uit bij een winkel met spullen voor nieuwe vormen van activisme. 

Ik denk dat iedereen in zekere zin activist is. Iedereen maakt zich wel ergens druk of boos om. Alleen wordt dat niet altijd in actie omgezet. De kunst is om batterijen in dat gevoel te stoppen en het in beweging te krijgen. Ik denk dat mijn winkel, de Protest Supplies Store daaraan kan bijdragen, ook doordat ik met die producten die ik er ontwikkel en aanbied zoek naar nieuwe manieren om te protesteren.

Eef Veldkamp

Vlagverbranding

Zo maak ik ‘burn-a-flags’, kaarsen-versies van vlaggen. Het is in veel landen namelijk verboden om vlaggen te verbranden, in sommige landen ga je er de cel voor in, in Saudi-Arabië gaat je kop eraf. Daar komt nog eens bij dat het verbranden van een vlag steeds vaker onmogelijk wordt omdat ze van onbrandbare materialen worden gemaakt, en daardoor zijn ze de symbolische kracht een beetje kwijtgeraakt. Door die vlag in de vorm van een kaars te produceren, brandt de vlag wederom. Daarnaast kunnen mensen thuis, met hun familie en vrienden, een stil, contemplatief protest voeren. Thuis bespreek je bovendien de meest diepe en inhoudelijke zaken met elkaar. Om te protesteren verkoop ik bijvoorbeeld kaarsen van de Amerikaanse vlag, de vlag van de EU, die van India, Duitsland.

De vlag van de Europese Unie als kaars, die je uit protest kunt verbranden

Het protest verduurzamen

Een ander product is het uitschuifbare herbruikbare protestbord, dat ik nog aan het ontwikkelen ben. Vaak puilen na afloop van demonstraties de vuilnisbakken uit van weggegooide bordjes waarop boodschappen stonden geschreven. Naast dat dit ecologisch gezien niet heel duurzaam is, benadrukt het ook het ‘wegwerpkarakter’ van traditioneel protest in het algemeen. Je komt bij elkaar, roept iets, en het is weer voorbij. Ik wil dat proces graag verduurzamen, en daarnaast mensen helpen hun politieke identiteit te verstevigen. Als je je protestbord altijd bij je hebt – en dus altijd kunt gebruiken – voel je je wellicht politieker, of in ieder geval politieker dan mensen die eens per vier jaar hun stem uitbrengen en het daarbij laten. 

Schets van de ‘Reusable Protest Sign’

Een van de aspecten van protesteren waar ik me het meest voor interesseer is de ruimte waarin het plaatsvindt. Mijn project is gebaseerd op het idee dat het grootste deel van ons bestaan zich afspeelt in een sociale ruimte die we zelden als zodanig erkennen: de economische ruimte. Mijn winkel, eigenlijk net zo goed een kunstproject, is een poging om te protesteren binnen die economische ruimte. Mensen identificeren zich bovendien met wat ze kopen. Op een dag hoop ik ook dat mijn Protest Supply Store in de Kalverstraat zit, en dat je na het shoppen bij de Zara ook even wat attributen gaat halen voor het protest bij mijn winkel. Zou dat je niet aan het denken zetten?

Malieveld

Ze zeggen weleens dat het Malieveld de minst politieke plek van Nederland is. Daar staan roepen voelt een beetje als “hier mag u protesteren, omdat het geen invloed heeft”. Het Malieveld is onderdeel van de publieke ruimte, die wordt betaald en onderhouden door de overheid, en het is precies daar waar protesten tegen de overheid moeten plaatsvinden. Je moet dus op termen van ‘de vijand’ protesteren, tegen diezelfde ‘vijand’. Dat vind ik interessant. Hoe tackel je dat probleem? Een van de mogelijkheden is het protest naar de thuissfeer te verplaatsen: zo kom ik aan die kaarsen. 

Het contemplatieve karakter van thuis zijn vind ik interessant, vandaar ook een product in de productcategorie ‘contemplatief speelgoed’. Dit zijn miniatuur standbeelden ik heb ontwikkeld aan de hand van debatten rondom post-koloniale standbeelden in de publieke ruimte. Het verschil met deze miniatuur-standbeelden (‘deface-a-statue’) is dat als je een knop op de onderkant indrukt ze omvallen, laat je de knop los, dan gaan ze weer staan. Zo kun je spelen met het idee van het verwijderen van standbeelden. 

Ook ontwikkel ik een kleurboek voor kinderen. Daarin stelt het personage Rora, het activistische zusje van Dora the Explorer, kinderen vragen over wat voor protest ze willen ontwikkelen, wat voor wereld ze willen zien. Die situaties kleuren kinderen vervolgens in. 

Marsen en massale bijeenkomsten zijn belangrijk, maar het doel - verandering - wordt vaak maar zeer marginaal behaald. Critici zeggen weleens: het is niet meer dan met een groep mensen op dezelfde plek zeuren. Dat is niet erg, zeuren is ook goed. Problemen hebben bovendien een gezicht nodig dat ze uitdrukt, bij voorkeur met een frons van wanhoop. Maar het is ook een beetje waar en pijnlijk. Waar zit het veranderend vermogen? Dat wordt vaak dan uiteindelijk bij de politiek gelegd. Ik vind het spannend om te denken: wat kan je zelf doen? Voor mij ligt het antwoord in de kunst.

Een plooibaar standbeeld van Lenin, dat je keer op keer neer kunt halen

Voor mij kan activisme of een protest op meerdere manieren geslaagd zijn. Als gemarginaliseerde groepen een stem krijgen, zoals een poos geleden met de Domestic Workers Nederland, schoonmakersprotesten die de FNV met hulp van Matthijs de Bruijne organiseerde met behulp van marketingtechnieken. Maar ook als een actie me aan het denken zet of aan het lachen maakt vind ik het vaak goed. We lachen bovendien om dingen die het denken nog net te buiten gaan. 

Er is een groep die CIRCA heet: de Clandestine Insurgent Rebel Clown Army. De groep bestaat uit professioneel opgeleide clowns. Wat ze tijdens protesten doen is hun theater tussen de politie en demonstranten opbouwen. De hele situatie – die daarvoor nog onder grote druk stond– wordt daardoor ineens belachelijk. Maar als het mooi krachtig is, en het de vinger op een zere plek legt, vind ik het ook tof. Een vriend vertelde me laatst over een man die een protest wilde voeren, maar die geen vergunning had gekregen. En dan mag je dus niet met een groep mensen op straat bij elkaar komen. Daarom had hij in zijn eentje dertig, veertig borden gemaakt, die hij door aan een touw te trekken omhoog liet komen. Zo leek het toch nog heel wat."

• Deel