Amani (20): “Ik verkocht mijn kleren en skateboard om aan de levensstijl van mijn vrienden te voldoen”

Geldzaken en vrienden: een combinatie gedoemd om te mislukken? Het is De Week van het Geld en daarom gaan we het even hebben over financiële verschillen in vriendschappen. Want jammer genoeg komt het regelmatig voor dat geldzaken tussen een vriendschap in komen te staan.

Dat de hoeveel geld op je bankrekening gedoe kan opleveren, daar weet Amani* uit Almere (20) alles van. Inmiddels heeft hij een fijne vriendengroep om zich heen, maar tijdens het einde van zijn middelbareschooltijd was dat wel anders. Destijds ging hij met een groep jongens om die bijna allemaal uit rijke families kwamen.

“We hadden het niet breed thuis, omdat mijn ouders zijn gevlucht uit Sudan. Mijn vrienden wilden meerdere keren per week buiten de deur lunchen en vaak deden we dat bij dure tenten. Zij kregen dat geld van hun ouders, terwijl ik dat niet had.”

Eerlijk zijn over zijn financiële situatie durfde Amani niet. “Ik kampte met een depressie en sloot lastig vriendschappen, dus ik was doodsbang om deze groep kwijt te raken. Ik voelde aan dat ze het stom zouden vinden als ze wisten dat ik weinig geld had.” 

Om toch mee te kunnen doen met zijn vrienden, verkocht Amani regelmatig spullen. “Ik verkocht mijn kleren, skateboard en zelfs mijn PlayStation. Ik melkte mezelf leeg om aan hun levensstijl te kunnen voldoen. Dat stopte pas toen de groep uit elkaar viel.”

Geld aannemen

Niet alleen Amani, maar ook Cheyenne* (30) uit Amsterdam heeft minder te besteden dan haar vriendengroep. Haar vriendinnen hebben banen als diplomaat of manager van een groot bedrijf en kochten hun eerste huizen in Amsterdam op één salaris. Cheyenne is lerares en schrijft een boek, en heeft daarom minder geld dan die vriendinnen. “Als zij aan het einde van de maand spontaan een etentje buiten de deur plannen, kan ik niet mee. Ik moet sparen als ik iets wil doen.”

Haar vriendinnen bieden regelmatig aan om voor haar te betalen, maar vaak wijst Cheyenne dat aanbod af. “Ik voel me dan bezwaard, ik weet niet goed waarom. Er rust een taboe op geld aannemen. Het voelt vreemd, maar heeft ook te maken met trots. Ik wil niet gezien worden als iemand die teert op de zak van een ander.”

De vriendinnen van Cheyenne vinden het soms lastig te begrijpen dat ze niet voor haar mogen betalen tijdens etentjes. “Ze willen me er graag bij hebben, maar soms komen ze ook met argumenten als: ‘Het is zo oneerlijk dat leraren onderbetaald worden’ en ‘Wij betalen veel te weinig belasting’. Daar kan ik dan wel weer om lachen. Ik denk dat mensen die veel geld hebben niet beseffen dat het enorm moeilijk is om geld aan te nemen van anderen.”

Beate Völker, socioloog en expert op het gebied van vriendschappen, is het met dat laatste eens. “Mensen doen dat met de beste bedoelingen, maar vaak voelt iemand zich daardoor niet volwaardig. Het werkt veel beter om iets te doen waar diegene wel aan mee kan betalen, zoals een etentje thuis waar iedereen iets lekkers meeneemt.” 

Ongemakkelijke situaties

Econoom Erica Verdegaal herkent de verhalen van Amani en Cheyenne. “Er wordt vaak gezegd dat elk mens gelijk is, maar in de praktijk bepaalt koopkracht vaak met wie we omgaan”, zegt Erica. “Uit Brits onderzoek uit 2019 komt zelfs naar voren dat bijna de helft van de ondervraagden zich bewust omringt met vrienden die evenveel bestedingsruimte hebben.” 

Sterker nog: vier op de tien rijkere Britten gaf aan dat ze banden hadden verbroken met vrienden die moeilijk konden rondkomen. Van hen voelde ruim een derde zich boven hun minder rijke vrienden verheven.

Erica: “Anderzijds zoeken minima ook niet snel vriendschap met mensen die veel verdienen. Vaak komt dat door ongemakkelijke situaties die ontstaan bij het splitsen van restaurantrekeningen of het plannen van uitjes en vakanties.”

Ook Beate ziet dat mensen over het algemeen vriendschappen sluiten met mensen die op henzelf lijken. “Maar het kan natuurlijk ook dat je vriendschappen sluit met mensen waar alles mee matcht, behalve jullie salarissen.”

Herkenbaar, vindt Doloris* (21) uit Sliedrecht. Zelf werkt ze fulltime, terwijl een goede vriendin van haar studeert. “Ze gaat er vaak vanuit dat ik betaal, omdat ik meer geld heb”, vertelt Doloris. “Als we iets lekkers halen in de supermarkt legt zij haar spullen in mijn mandje en als we met vrienden bij de McDonald’s gaan eten, eet ze met mijn portie mee.” Doloris vindt het prima om haar vriendin af en toe te trakteren, maar vooral de vanzelfsprekendheid vindt ze moeilijk. Af en toe maakt ze een subtiel grapje, maar het gesprek gaat ze niet aan. “Dat vind ik moeilijk, dan voel ik mezelf toch schuldig. Ik heb nou eenmaal meer geld dan haar.”

Praten over salaris

Rosa* (25) uit Tilburg maakte eenzelfde soort situatie mee. Na haar stage bij de gemeente kreeg ze een baan aangeboden met een hoog startsalaris. “Als iemand vraagt hoeveel ik verdien ben ik daar open en eerlijk over. Ik houd er niet van om geheimzinnig te doen”, vertelt Rosa. “Daardoor verwachten sommige vrienden dat ik tijdens een middag shoppen de lunch afreken of telkens een rondje geef in de kroeg. Daar baal ik van, want door mijn hoge vaste lasten houd ik wellicht hetzelfde over als iemand die honderden euro’s minder verdient.”

Erica adviseert daarom om voorzichtig te zijn met het delen van je inkomen en niet te gaan vergelijken met elkaar. “Het is beter om daar niets over te weten. Het gebeurt vaak genoeg dat een vriendschap daardoor geen stand houdt.”

Niet tegen je vrienden durven vertellen dat je geen geld hebt, jezelf schuldig voelen als je niet voor de ander betaalt en ongemakkelijke situaties tijdens het splitsen van de rekening: hebben we niet gewoon een ontzettend groot communicatieprobleem als het gaat om geldzaken? 

Lees ook

27-01-2021

Het taboe: “Het zit in ons systeem om jaloers te zijn op andermans geld”

Beate en budgetcoach Danitia Brewster zeggen van wel. “Het is een gevoelig onderwerp, maar als je problemen en ongemakkelijke situaties wil voorkomen moet je eerlijk zijn”, vindt Danitia. Beate sluit zich daarbij aan. “Ik begrijp dat mensen soms een rondje geven terwijl hun budget dat eigenlijk niet toelaat. Je wilt niet de spelbreker zijn, maar het is juist belangrijk dat je hierover praat voordat het een issue wordt”, zegt Beate. “Na elke keer rondjes te hebben gegeven, wordt de boel terugdraaien moeilijker. Ben eerlijk tegen je vrienden en doe dat van tevoren. Niet vlak voordat je moet afrekenen.” 

Zo ga je het gesprek aan

Spullen verkopen om het uitgavetempo van je vrienden bij te houden of tegen je zin in eindeloos rondjes betalen werkt niet. Het gesprek aangaan daarentegen wel. Danitia vertelt hoe je dat doet:

• Veel mensen vinden het net als Doloris spannend om het gesprek aan te gaan, terwijl je dingen heel luchtig kan brengen. Zo kan Doloris op een aardige manier zeggen: “Hey, waarom leg je steeds dingen in mijn mandje?” Misschien voelt die vriendin zichzelf dan sneller geneigd om zelf af te rekenen, maar het kan ook dat ze zegt: “Zo doen we het toch altijd?” Dan kan Doloris vervolgens aangeven dat ze het toch niet zo chill vindt dat ze dat doet. Cheyenne zou bijvoorbeeld tegen haar vriendinnen kunnen zeggen: “Ik waardeer het enorm dat jullie mij uitnodigen, maar nee is nee.”

• Het kan ook helpen om van tevoren zo’n gesprekje voor te bereiden. Schrijf op wat je wil zeggen, waar je mee zit en waarom iets jou raakt.

• Vaak sturen mensen na een etentje een tikkie waarvan het bedrag is gedeeld door het aantal mensen die mee aten. Is de rekening in jouw nadeel omdat je expres iets goedkoops kiest, vegetarisch eet of geen alcohol drinkt? Bespreek dat dan van tevoren. Die verantwoordelijkheid ligt bij jou, niet bij de groep. 

• Reageert een vriend alsnog boos of gepikeerd en komen jullie er écht niet samen uit? Misschien passen jullie dan toch niet zo goed bij elkaar.

Amani, Cheyenne, Dolors en Rosa zijn gefingeerde namen. Hun echte namen zijn bekend bij de redactie. 

• Deel