Terug naar Brandpunt+
Ik had het met regisseur Lukas Dhont van 'Girl' een keer NIET over trans mensen
Een gesprek met Lukas Dhont (27) waarin we het vooral niet over een bepaald onderwerp willen hebben. (Waardoor het juist weer dáárover gaat.)
Ik spreek de Belgische regisseur Lukas Dhont (27) regelmatig. Dit keer oogt hij moe, boven zijn bord salade met portobello. “Wel plezant om je weer te zien, hoor, Pete. We kunnen het over van alles hebben – vooruit, ook dáárover.”
Ik durf er inderdaad bijna niet meer naar te vragen. Lukas verzuchtte een paar dagen geleden al tegen me dat hij er soms tegenop ziet om met journalisten steeds dáárover te moeten praten. Het is eigenlijk een vreemd besef: als lezer van interviews merk je het waarschijnlijk nooit, maar de geïnterviewde maker praat waarschijnlijk weken, soms maanden achtereen over zijn – in dit geval – film. De eng intieme en gevoelige film van Lukas, Girl, wordt – al sinds het in mei 2018 vier grote prijzen op het prestigieuze filmfestival van Cannes won, waaronder beste debuutfilm voor Lukas – zowel bejubeld als afgebrand. En dan moest de film nog uitkomen hier in Nederland (op 1 november 2018). Als in december 2018 bekend wordt of Girl als Belgische inzending genomineerd wordt voor een Oscar Beste Buitenlandse Film in 2019, zullen de journalisten dáárover voorlopig al helemaal niet ophouden. [De film is uiteindelijk niet genomineerd, red.]
Dáárover is dit geval de controverse die Lukas veroorzaakte door in zijn film over een trans ballerinameisje een cisgender, mannelijke danser van vijftien jaar te casten. Cisgender als in: iemand die zich identificeert met zijn biologische geslacht. Iemand als Lukas en ik, dus.
En dus verdedigt Lukas zich al vijf maanden, en ben ik me tijdens het nippen aan een glas bruiswater aan het bedenken hoe ik over de film kan praten, zonder het te hebben over dat ene thema. Hij haalt strepsils en paracetamol tevoorschijn: de Gentenaar zit er een beetje doorheen.
Luister, Lukas, Brandpunt+ gaat wel vaak over identiteit...
“Super. Daar heb ik nog niet over gebabbeld. Over welk aspect van identiteit zullen we nu weer eens spreken?” [lacht]
Ik sprak vorig jaar met de regisseur van Moonlight. Ik zei toen tegen Barry Jenkins: deze film kan heel veel betekenen voor de black queer community. Wat denk je dat jouw film kan betekenen voor de trans gemeenschap?
“Kijk, daar ga je al: je zegt dat tegen Barry Jenkins als een feit, maar aan mij stel je de vraag.” [lacht]
Betrapt.
“Soit. Ik weet wel waarom we het er over moeten hebben, maar ik vind het jammer dat het alleen maar dáárover gaat: er zitten ook andere dingen in de film. Door alleen over het transgender-thema te praten, wordt de film heel niche, terwijl ik 'm heb gemaakt voor een breed publiek.”
Maar het bereikt wel een groter publiek dan alleen de niche – waarschijnlijk ook juist omdat mensen het vaak over dit thema in de film hebben.
“Ik heb alleen wel het gevoel dat ik er al alles over heb gezegd. Dus als mensen me dan vragen, wat vind je daarvan of daarvan... Ik heb ook niet over alles een mening. Soit. Ik vind het nog altijd interessant om erover in gesprek te gaan hoor, maar ik vind het niet fijn om aangevallen te worden.”
Still uit 'Girl'
Ben je echt aangevallen door interviewers?
“Nee, maar soms krijg ik wel heftige reacties. Gebeurt dit met alle films? Ik heb nog maar één film gemaakt, hè, ik weet dat niet. Wie weet wordt mijn volgende film nog veel meer aangevallen of afgebroken.”
Dan is deze film wel een goede voorbereid–
“ –Weet je wat ik niet redelijk vind? Dat deze film elke trans ervaring zou moeten representeren. Aangezien er nog geen reeksen films zijn van alle aspecten van identiteit, zoekt een trans persoon misschien sneller naar een representatie van zijn of haar identiteit. Maar Girl is geen representatie van de hele [trans] gemeenschap, wel het portret van één meisje. En dit personage worstelt met zichzelf, ondanks haar liefdevolle omgeving. Normaal zien we bij zulke verhalen steeds conflicten met de buitenwereld, maar ik had eerder zin om dat niet te doen. Ik wilde personages zoals de accepterende pappa van Lara tonen, die als voorbeeld kunnen fungeren voor in het echte leven.”
Die zijn er natuurlijk ook: trans mensen met een warme band met hun vaders en moeders.
“Nora, de trans balletdanser op wie mijn film is gebaseerd heeft een heel goede band met haar pappa. Dat vind ik ook belangrijk om te tonen.”
Ik zit te denken aan andere soorten representaties, toen wij opgroeiden en er minder homopersonages in mainstreammedia te zien waren. Mensen vielen er toen al over dat – als ze er waren – ze stereotiep waren.
"Wat is voor jou dan een stereotiepe homorepresentatie?"
Nou, in Will & Grace kreeg je vaak maar twee soorten homo’s zien, namelijk Jack en Will. Voor veel kijkers waren dat de enige twee representaties van homo’s die ze te zien kregen.
“Maar er zit niet minder waarheid in een personage als Jack, als in een personage als Patrick in de serie Looking [een homoseksueel en traditioneel gezien minder feminien personage dan Jack, PW]. Er is geen meer waarachtige versie. Er is misschien wel de complexiteit van een groter spectrum tussen die twee, maar ik ken evenveel Jacks als Patricks.”
Ik vind het ook wel moeilijk, deze discussie over representatie. Ik werd bijvoorbeeld gevraagd om het over Crazy Rich Asians te hebben, de eerste Hollywoodfilm in twintig jaar met een volledig Aziatische cast. De film kreeg kritiek omdat er geen Aziaten met een bruine huidskleur in voorkwamen, terwijl het zich afspeelt in Singapore (een hele diverse stad). Het is lastig om een verhaal te vertellen over een minderheid, juist omdat er nog te weinig diverse verhalen over ze bestaan.
“Weet je: mijn film, los van welke trans ervaring het weergeeft, zegt iets over onze wereld. Het werkt zo op een binaire manier, de arena die wij kiezen, en het feit dat we hoofdrolspeler Lara in deze arena zetten, kaart iets aan. Maar that gets lost in translation. Soms wou ik dat dat iets meer gezien zou worden.”
Zou er juist kritiek zijn omdat de film het onderwerp niet politiek maakt? Mensen willen misschien graag dat je er een boodschap aan geeft, omdat alle ogen op Girl zijn gericht. Voor veel mensen zal dat een van de weinige keren zijn dat ze een trans personage op het grote scherm gaan zien.
“Maar dan wordt het een pamflet.”
Still uit 'Girl'
Misschien wil een deel van de trans gemeenschap dat.
“Ik wilde geen pamflet maken.”
Waarom niet?
“Omdat ik een portret wilde maken van Nora, iemand die ik heel erg ben gaan mogen, en voor wie ik respect heb gekregen. Ik wilde haar stem naar het scherm brengen, geen politiek statement maken. Dat is voor mij een andere film.”
Mensen willen het graag politiek maken.
“Omdat het in hun leven een politiek onderwerp is. Dat begrijp ik, maar dan wordt de film gebruikt als boksbal.”
Dat is nu al zo. Hoor je dan nooit positieve stemmen?
“Ik heb veel trans mensen gezien op voorpremières die enorm geraakt zijn. Ik ontmoette drie trans meisjes op het filmfestival in Telluride en we hebben heel lang samen gezeten. Bij hen was de film helemaal binnengekomen. Dus voor een bepaalde groep kan het wel iets betekenen. Ik hoop dat de media het ook over de positieve kanten van de film kunnen hebben.”
De media focussen zich inderdaad veel op de controverse. Ik wil er niet weer over schrijven.
“Je moet vooral doen wat je zelf voelt. Wat vind jij van de controverse? Dat zou je standpunt moeten zijn.”
Ik vind de film heel mooi, en anders had ik je niet meer willen zien.
“Een film mag controversieel zijn, maar dan gaat het over alles wat achter de film ligt, en niet over de film zelf. Iedere keer als iemand over de film schrijft als een controversieel iets, dan versterkt diegene het idee dat het inderdaad controversieel is. Maar als we de film benaderen vanuit een andere hoek dan vergeten we dat idee hopelijk. Ik ben tegen censuur, iedereen mag schrijven wat ze willen schrijven, maar waarom wil diegene het steeds over de controverse hebben? Straks wordt de kop boven dit interview: ‘Controverse film Girl: in gesprek met de regisseur’.”
Ik ga niet over de koppen boven artikelen.
[Lukas kijkt even naar me] “Je bent er zelf mee verveeld, hè?’
Met de controverse? Ja, een beetje. We kunnen het er toch over hebben dat de film een hele mooie film is? Of dat de vader-dochterrelatie zo belangrijk is in de film?
“Ja, dat zou leuk zijn!”
Ren vanaf 1 november naar een Nederlandse bioscoop om Girl te zien.
