Terug naar Brandpunt+
“Ik ben van overtuigd socialist naar overtuigd anarchist gegaan”
- Artikel
- 12 aug 2020
- 9 minuten leestijd
De podcast ‘Het Redelijke Midden’ probeert het ultra-linkse geluid in Nederland hot te maken, geïnspireerd door Amerikaanse sociale media en podcasts. We spreken mede-oprichter Pim van den Berg over media en het overdragen van een spannend gevoel over links zijn.
Ik moet iets bekennen: ikzelf vind links-zijn in Nederland niet echt spannend. Ik ben links omdat het zo hoort, maar met weinig enthousiasme. Het niveau van discussie, de politici, de columnisten: het voelt vaak sleets. Begrijp me niet verkeerd: ik geloof dat linksere politiek beter is voor gelijkheid in de samenleving, voor de aarde, mensen als Cody Hochstenbach geven goede hoop voor de toekomst. Maar van Jesse Klaver gaat mijn hart langzamer kloppen.
Toch ben ik de laatste tijd een stuk enthousiaster en hoopvoller links geworden dan ik daarvoor was. Dat kwam niet doordat ik meer over activisme ging schrijven, of omdat ik me geroepen voel progressiever te zijn om de aarde te redden. Het is schaamtevoller: het komt doordat ik de linkse Amerikaanse YouTube-scene (of: Left-Tube) leerde kennen.
Op kanalen van mensen als Michael Brooks (helaas vorige maand overleden), Contrapoints en in zekere zin Destiny zag ik hen kalm en grappig en intelligent de linkse zaak bepleiten, op een manier waarop je weer vertrouwen krijgt in een zinnig discours. Het zien van die video’s en de comment-secties is vreemd genoeg namelijk erg hoopvol: mensen spraken met humor en politiek vuur, en zijn echt op een progressief pad om de wereld beter te maken. En in tegenstelling tot het soort discussies dat je op Twitter of tv ziet, voelt het hier alsof er goede argumenten aan ten grondslag liggen, belezenheid, passie, en zo meer.
Ik zag hier een vorm van links kritisch denken en redeneren die ik in Nederland eigenlijk weinig terugzag en ik denk dat deze vorm van enthousiaste politieke betrokkenheid goed is, of je nu rechts of links bent. Wel zie ik ook een gevaar: mijn vriendin vraagt mij bijvoorbeeld regelmatig of ik misschien mijn smoel wil houden, en dan herinnert ze me eraan dat niet ieder gesprek een politieke discussie hoeft te zijn.
Iemand die mijn fascinatie voor die Amerikaanse linkse media-sfeer deelt is de 32-jarige journalist, schrijver en videomaker Pim van den Berg. Hij schreef voor onder meer Vrij Nederland, de VPRO en de Filmkrant over series en media en schreef vorig jaar een heel stuk over ‘left tube’ voor Vrij Nederland. In januari begon hij met Jaap Stronks en Thijs Kleinpaste een podcast in dezelfde lijn als die Amerikaanse media: Het Redelijke Midden.
In deze podcast bespreken ze het nieuws, de linkse zaak, intersectioneel racisme en validisme, en ontvangen ze gasten als Olave Nduwanje, Tim Hofman en Rebekka Timmer. Ik was benieuwd wat hij en zijn companen nu hebben geleerd over het spannender maken van links in Nederland, en wat praten over linkse politiek doet met je eigen politieke voorkeuren.
Ha Pim. Waarom zijn jullie met Het Redelijke Midden begonnen en waarom zijn er in Nederland weinig podcasts als die van jullie?
“Het komt nu gestaag, maar er zijn nog weinig radicaal populair-linkse geluiden te horen in Nederland. Hier heb je niet echt zulke linkse media als in bijvoorbeeld de VS. Daar is de linkse beweging veel groter. In de VS heb je dan ook kandidaten als Bernie Sanders en Alexandria Ocasio Cortez. De VS zijn veel rechtser dan Nederland, maar je hebt er tegelijkertijd politici die weer veel linkser zijn dan bijvoorbeeld Jesse Klaver. Dat we hier politiek gezien amper een hele linkse politiek hebben heeft denk ik te maken met onze poldercultuur en ons diepgeworteld racisme dat mensen toch maar niet onder ogen willen komen.”
“Ik denk dat het voor links belangrijk is om klasse-denken te combineren met een anti-racistisch, intersectioneel gedachtegoed. Dat proberen wij in ieder geval te doen.”
Hoe kijk je aan tegen het huidige online politieke discours?
“Het probleem met Twitter is natuurlijk evident. Mensen zijn daar vaak rancuneus, bits, berichten als ‘Moet je kijken wat voor onzinnigs deze politicus nu weer heeft gezegd!’. En natuurlijk alle antisemitische en discriminerende shit. Je komt er niet verder mee en je wordt er kwader van; het verhardt het idee dat dingen alleen maar naar zijn. Ik geloof wel dat Twitter soms een positieve functie kan hebben, maar dat gaat dan vooral over mensen en ideeën die de moeite waard zijn om onder de aandacht te brengen.”
“Voor tv geldt volgens mij dat het hele format van bijvoorbeeld talkshows echt bankroet is. Is er ooit echt een interessant gesprek geweest bij DWDD? Omroepen zijn ook nog eens doodsbang om partijdig over te komen, waardoor je de meest onzinnige, slechte standpunten alsnog op tv krijgt in het kader van pluriformiteit. Ook dat hele idee dat een kwestie binnen een paar minuten moet worden opgelost, omdat items op tv nu eenmaal zo lang duren – dan kan je nooit eens op een bedachtzame, diepgravende manier praten.”
“Platforms als YouTube en podcasts zijn dan veel geschikter voor inhoud en diepgang. Het interessante is dat met name op YouTube het rechtse, conservatieve geluid vanaf het begin veel groter en wijder verspreid is geweest. Maar de laatste jaren komen er dus allerlei linkse, kritische stemmen daar waar ik dus ook erg enthousiast van wordt. Naast Contrapoints vind ik bijvoorbeeld HBomberguy vrij briljant. Kijk bijvoorbeeld die video waarin hij de klimaatsceptische ideeën van de rechts-conservatieve commentator Ben Shapiro op een slimme en grappige manier ontkracht.”
En hoe zie je jullie podcast in dat landschap?
“Ik vind het prettige aan een podcast dat je de tijd en ruimte hebt voor ideeën, gesprekken, inhoudelijke argumenten. Dingen die voor Het Redelijke Midden ook goed werken en veel luisterrespons krijgen zijn constructieve items: laatst hadden we bijvoorbeeld een uitzending waarin we mogelijke positieve toekomsten bespraken. Dat werkte uitstekend.”
Je volgt veel Amerikaanse linkse YouTubers en hebt nu dus je eigen politieke podcast. Wat heeft dat met je politieke zelf of identiteit gedaan?
“Ik ben ontzettend geradicaliseerd, haha. Nog nooit heeft mijn politieke overtuiging zo’n duikvlucht gemaakt als in de periode waarin we de podcast maken. Ik ben van overtuigd socialist naar overtuigd anarchist gegaan. De anarchistische overtuiging komt erop neer dat je ervan overtuigd bent dat elke samenlevingsvorm waar macht in de handen van een kleine, vaste groep kan vallen ook automatisch leidt tot onderdrukking. Daarom zou iedereen er hard naar moeten streven om zoveel mogelijk macht aan het volk in handen te laten houden. Binnen het anarchisme is de samenleving veel horizontaler, iedereen kan een bijdrage leveren. Meer een communistische kant op dus, hoewel het anarchisme vrijwilliger is dan het communisme.”
"Mensen overtuigen die niet al openstaan voor mijn linkse ideeën, forget about it, dat gaat niet lukken."
“De podcast is een veilige plek om je eigen overtuigingen te ontwikkelen en te bespreken, en zodra je dat doet, gaat het hard. Zes maanden lang hebben we wekelijks diepgaand gesproken over linkse theorie, linkse ideeën – dat sterkt je overtuigingen erg. Als links persoon vecht je eigenlijk constant tegen de bierkaai. Het is moeilijk om je af te sluiten voor tegengeluid als de hele samenleving doordrenkt is van precies datgene waar je tegen ageert. Conservatief gedachtegoed kan in een bubbel ontstaan, omdat het behoud is van het gemak dat we kennen. antikapitalisme komt juist eerder voort uit een gevoel van vervreemding, onrecht, de wil om iets te veranderen. Marxistische theorie is een en al kritisch, je gaat constant reflecteren op de samenleving. Het nadeel is natuurlijk wel dat je dan op Twitter soms een ‘sneue linkse echoput’ wordt genoemd.”
Hoe beïnvloedt jouw ‘verlinksing’ je omgeving? Ben je zieltjes aan het winnen?
“Ik ben veel zekerder over wat mijn overtuigingen zijn en ik ben er beter in ze te verwoorden. Het werkt aanstekelijk in mijn omgeving, mijn gezonde weerzin voor het bestaan van de politie, hoe we omgaan met vluchtelingenproblematiek, de onmogelijkheid voor veel mensen een huis te vinden, dat soort ideeën vindt vaker weerklank. Steeds meer mensen die ik ken die niet zo links waren toen ik ze leerde kennen, raken allemaal overtuigd dat GroenLinks bij lange na niet links genoeg is om echt goede veranderingen te maken in dit land.”
“Soms is het lastig. Met mijn vader heb ik nog weleens gesprekken, maar er is eigenlijk geen land mee te bezeilen. Je leest soms verhalen uit Amerika, van mensen die familieleden zijn kwijtgeraakt aan Fox News; zo voelt het soms een beetje als ik met mijn vader spreek. Als we het bijvoorbeeld over iets als racisme hebben, dan is het lastig daar een ‘discussie’ met hem over te voeren, zoals hij dan soms wil. Het maakt me ook wel iets nuchterder over de mogelijkheden van anderen meekrijgen met jouw visie. Mensen overtuigen die niet al openstaan voor mijn linkse ideeën, forget about it, dat gaat niet lukken.”
“En goed, uiteindelijk preken ook wij voor onze eigen parochie. Ik denk dat mensen vaak wel iets nieuws willen leren als ze naar een podcast luisteren of video kijken, maar het moet ook weer niet te veel afwijken van wat ze al vinden.”
Jesse Klaver is niet helemaal je ding begrijp ik, maar zijn er partijen in Nederland die je interessant vindt of steunt?
“Bij1 heeft nu bijvoorbeeld een veel anti-kapitalistischer geluid laten horen. En ik denk dat klassiek-linkse mensen een stuk sympathieker worden voor het idee dat anti-racisme belangrijk is voor de progressieve zaak.”
