Hoe groot is de vliegschaamte onder Nederlandse jongeren?

Jongeren willen wel meer betalen voor hun vlucht, maar schamen zich niet voor vliegen.

De meeste jonge mensen zijn best bereid een vliegtaks te betalen. Dat blijkt uit onderzoek naar vliegschaamte van 3vraagt in samenwerking met Brandpunt+. Bijna zes op de tien (59%) jongeren zijn voor invoering van een vliegtaks. Een van hen is Maya-Nora, die zich schaamt voor haar vlieggedrag. 

Het fenomeen ‘vliegschaamte’ – in 2018 genomineerd voor het Van Dale woord van het jaar – is een groeiende trend die is overgewaaid vanuit Zweden. Steeds meer mensen stappen met een gevoel van schaamte in het vliegtuig, omdat ze zich schuldig voelen voor de immense CO2-uitstoot die daarbij komt kijken. 

Toch lijkt de trend niet heel veel impact te hebben op het Nederlandse vliegverkeer: deze zomer is de aankoop van vluchten in Nederland met ruim 5 procent gestegen. Maar gaan die aankopen dan gepaard met schaamte? En wat betekent die schaamte verder voor de bereidheid om bijvoorbeeld een vliegtaks te betalen? Dat legden we het 3Vraagt Opiniepanel voor. 

Uit het onderzoek, waarin 2084 jonge mensen tussen de 16 en 34 zijn ondervraagd naar hun reisgewoontes, komt naar voren dat vooral de kortere duur van de reis (82%), de aantrekkelijke prijs van de vlucht (59%) en het gemak van vliegen (48%) redenen zijn om voor het vliegtuig te kiezen in plaats van een vervoersmiddel voor vakanties binnen Europa.

Vliegtaks
Treinverkeer in Europa heeft hoge belastingen, die de prijs van een kaartje flink op kunnen laten lopen. Vliegen heeft daarentegen geen belasting, wat de reden is voor veel debat omtrent het voorstel van de ‘vliegtaks’. Dit is een vast bedrag dat bij extra boeking zal worden betaald om vliegen minder aantrekkelijk te maken. Zes op de tien deelnemers (59%) aan het onderzoek zijn voor de invoering van een vliegtaks, 30% is tegen. Van de deelnemers die aangeven niet of minder dat eens per jaar te vliegen is 74% voor de invoering van een vliegtaks in Nederland, en 16% is tegen. 

Het kabinet wil in 2021 een vliegtaks invoeren van 7 euro per ticket. Wat voor effect zo’n taks precies op het vlieggedrag heeft is pas met zekerheid te zeggen als die wordt ingevoerd. 8% van de ondervraagden zegt bij een vliegtaks tot 7 euro minder te zullen vliegen binnen Europa. Pas als het om tientjes gaat, zullen jonge mensen echt serieus overwegen om minder  te vliegen, blijkt uit het onderzoek. 

Schaamte
Het feit dat de meerderheid van de jongeren bereid is een vliegtaks te betalen, betekent niet dat een meerderheid zich daarmee schaamt om te vliegen. Slechts 19% van de respondenten heeft last van vliegschaamte. Maar als je die schaamte hebt, hoe uit zich die dan? Maya-Nora (26) noemt zichzelf op Instagram de Mindful Traveller en geeft aan last te hebben van schaamtegevoelens rondom haar vluchten. Maya-Nora’s familie woont in Jordanië, waar ze vanaf haar geboorte regelmatig naartoe gaat. Voor haar zijn vluchten noodzakelijk: “Om een goede relatie met mijn familie te kunnen onderhouden, zal ik regelmatig naar Jordanië moeten gaan.” 

Wel probeert ze met zichzelf (en het klimaat) in het reine te komen. “Ik zoek altijd naar nieuwe manieren om CO2-uitstoot en milieuvervuiling tegen te gaan, en probeer daarmee te compenseren”, zegt ze. “Ik eet bijna geen vlees, probeer geen plastic te kopen en probeer mijn waterverbruik te beperken. Hier moet iedereen zijn keuzes in maken. Ik vergiftig de wereld niet opzettelijk, maar ik zou niet de keuze kunnen maken om te stoppen met reizen. Ik denk ook dat het voor ons noodzakelijk is om te reizen. Hoe kunnen we van de wereld een betere plek maken als we in onze eigen bubbels blijven? Wij kunnen als mensheid alleen ons steentje bijdragen als we ons verdiepen in datgene dat we nog niet kennen.”

Volgens Maya-Nora zouden reizigers ook een (kleine) bijdrage moeten leveren door iets te doen inplaats van te betalen. "Bij de KLM kan je bijvoorbeeld voor 1 euro een boom laten planten, ik vind dit te makkelijk. Ik kan vast veel van mijn problemen oplossen door geld neer te leggen. Niemand wordt daar beter van. Het is een te makkelijke oplossing." 

Hoe dan wel? "Door te doen, iemand of een non profit organisatie te helpen kom je verder en zou je uit je gewoontes kunnen breken. Misschien een idee om een middagje vrijwilligerswerk te doen op een boerderij in het land waar ze op vakantie gaan. Voorwaarde zou zijn dat je bij bijvoorbeeld bij een organisatie vrijwilligerswerk doet waar ze lijden door milieuvervuiling. Ook moet deze plek cultureel te maken hebben met het land. Dus niet naar China om vrijwilligerswerk te doen bij een Apple fabriek maar een rijstplantage, vissers, etc. Jij helpt hen en zij helpen jou. Op die manier leren reizigers ook de cultuur van het land en wat voor impact milieuvervuiling heeft op andere landen. Ik denk als Europa hiermee zou beginnen dat er veel landen zouden volgen", vertelt ze. 

Foto: Maya-Nora op een mindful reis 

Het is een dubieuze tijd waarin we geïntroduceerd worden tot de mogelijkheden om de wereld te verkennen, maar ook geconfronteerd worden met de morele vraagstukken die daarbij komen kijken. 

Meer lezen over het onderzoek van 3Vraagt? Lees het hier. 

• Deel